Σφήκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αυτό το άρθρο χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Σημείωση: Πολλές φορές τα κείμενα στα οποία βρίσκεται αυτό το πρότυπο, παραβιάζουν πνευματικά δικαιώματα. Κάντε ένα σχετικό έλεγχο πριν ξεκινήσετε την επιμέλεια, αφού είναι πιθανό να διαγραφεί. Μετά την επιμέλεια του άρθρου, είστε ελεύθεροι να διαγράψετε αυτή την επισήμανση. Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα άρθρα Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων.

H σφήκα είναι έντομο, υμενόπτερο (Hymenoptera), απόκριτο (Apocrita) και κεντροφόρο. Οι σφήκες έχουν ελάχιστο τρίχωμα και ειναι πολύ έντονα χρωματισμένες. Μοιάζουν πάνοπλες μπροστά στις μέλισσες και είναι κυνηγοί άλλων εντόμων, μεταξύ αυτών και μελισσών. Η σφήκα δεν πεθαίνει μετά από ένα τσίμπημα.

Κάνουν κι αυτές κοινωνίες αλλά κατά πολύ μικρότερες. Οι φωλιές τους μοιάζουν ως προς τα εξάγωνα κελιά αλλά είναι γρίζες και θυμίζουν χαρτόνι.

Χτίζονται σε απίθανες θέσεις ακόμα και εντελώς κατακόρυφα και ανάλογα το είδος των σφηκών διαφέρουν σε σχήμα. Δεν είναι απαραίτητα επιθετικά έντομα αλλα επειδή οι επαφές τους με τον άνθρωπο είναι πιο συχνές από ό,τι του ανθρώπου με τις μέλισσες (εκτός βέβαια τους μελισσοκόμους) τα τσιμπήματα είναι και αυτά πιο συχνά.

Πίνακας περιεχομένων 1 Κατηγοριοποίηση 2 Χαρακτηριστικά 3 Βιολογία 4 Μοναχικές σφήκες

[Επεξεργασία] Κατηγοριοποίηση

Δύο είναι οι κύριες κατηγορίες που εμπίπτουν τα διάφορα είδη σφήκας. Αυτές είναι απόμερες σφήκες και κοινωνικές σφήκες. Οι ενήλικες απόμερες σφήκες ζουν γενικά και λειτουργούν μόνη τους και οι περισσότερες δεν κατασκευάζουν τις φωλιές, όλες οι ενήλικες απόμερες σφήκες είναι εύφορες. Σε αντίθεση, οι κοινωνικές σφήκες υπάρχουν στις αποικίες αριθμώντας μέχρι αρκετές χιλιάδες, ισχυρές, χτίζουν μια φωλιά και σε μερικές περιπτώσεις όχι όλη η αποικία μπορεί να αναπαραγάγει. Γενικά η βασίλισσα και οι αρσενικές σφήκες μπορούν να ζευγαρώσουν, ενώ η πλειοψηφία των αποικιών αποτελείται από την αποστειρωμένες γυναίκες εργαζόμενες.

[Επεξεργασία] Χαρακτηριστικά

Τα ακόλουθα χαρακτηριστικά είναι παρόντα στις περισσότερες σφήκες:

• Δύο ζευγάρια των φτερών (εκτός από όλο το θηλυκό Mutillidae, Bradynobaenidae, πολλά αρσενικό Agaonidae, πολλά θηλυκό Ichneumonidae, Braconidae, Tiphiidae, Scelionidae, Rhopalosomatidae, Eupelmidae, και διάφορες άλλες οικογένειες).
• Ωοαποθετήρας ή Κεντρί(που είναι μόνο παρόντα στα θηλυκά επειδή προέρχεται από ovipositor, ένα θηλυκό όργανο φύλων).
• Λίγη ή καμία τρίχα (σε αντίθεση με τις μέλισσες) εκτός από Mutillidae, Bradynobaenidae, Scoliidae. * Σχεδόν όλες οι σφήκες είναι επίγειες μόνο μερικές ειδικευμένες παρασιτικές ομάδες είναι υδρόβιες.
• Αρπακτικά ζώα ή παράσιτα, συνήθως σε άλλα επίγεια έντομα μερικά είδη Pompilidae, όπως η σφήκα tarantula hawk, ειδικεύονται σε χρησιμοποίηση των αραχνών ως θήραμα, και οι διάφορες παρασιτικές σφήκες χρησιμοποιούν τις αράχνες ή άλλα arachnids ως αναπαραγωγικούς οικοδεσπότες.

Οι σφήκες είναι αυστηρά σημαντικές στο φυσικό βιοελέγχο. Σχεδόν κάθε είδος εντόμων παρασίτων έχει ένα είδος σφηκών που είναι αρπακτικό ζώο ή ένα παράσιτο επάνω σε αυτο. Οι παρασιτικές σφήκες επίσης όλο και περισσότερο χρησιμοποιούνται στο γεωργικό έλεγχο παρασίτων δεδομένου ότι ασκούν λίγη επίδραση στις συγκομιδές. Οι σφήκες αποτελούν επίσης ένα σημαντικό μέρος της τροφικής αλυσίδας.

[Επεξεργασία] Βιολογία

Στις σφήκες, όπως σε άλλα υμενόπτερα, τα φύλα είναι σημαντικά γενετικά διαφορετικά. Τα θηλυκά έχουν έναν διπλοειδές κύτταρο(2n) αριθμό χρωμοσωμάτων και προέρχονται περίπου από τα γονιμοποιημένα αυγά. Τα αρσενικά, αντίθετα, έχουν έναν απλοειδές κύτταρο(ν) αριθμό χρωμοσωμάτων και αναπτύσσονται από το το μηγονιμοποιημένο αυγό.

Ανατομικά υπάρχει πολλή παραλλαγή μεταξύ των διαφορετικών ειδών σφήκας. Όπως όλα τα έντομα, οι σφήκες έχουν σκληρό εξωσκελετό που καλύπτει 3 μέρη κύριων σωμάτων τους. Αυτά τα μέρη είναι γνωστά ως κεφάλι, μετάσωμα και μεσόσωμα. Οι σφήκες έχουν επίσης μια συνδετική περιοχή που ενώνει τα πρώτα και δεύτερα τμήματα του μεσόσωμα γνωστού ως μίσχος. Όπως όλα τα έντομα, οι σφήκες έχουν 3 σύνολα 2 ποδιών. Εκτός από τα σύνθετα μάτια τους, οι σφήκες επίσης διάφορα απλά μάτια ως οφθαλμοειδές στίγμα. Αυτοί τακτοποιούνται χαρακτηριστικά σε έναν τριγωνικό σχηματισμό ακριβώς προς τα εμπρός μιας περιοχής του κεφαλιού γνωστού ως κορυφή του κρανίου.

[Επεξεργασία] Μοναχικές σφήκες

Οι συνήθειες των απόμερων σφηκών είναι τόσο διαφορετικές όσο εκείνοι των κοινωνικών σφηκών. Οι κακότεχνοι ζωγράφοι λάσπης κατασκευάζουν τα κύτταρα λάσπης στις προφυλαγμένες θέσεις χαρακτηριστικά στην πλευρά των τοίχων. Οι σφήκες αγγειοπλαστών, σε αντίθεση, χτίζουν τις βάσεις όπως κύτταρα από τον άργιλο που συνδέεται με τους κλαδίσκους των δέντρων. Το σκαμμένο λαγούμι σφηκών στο χώμα κάτω από τη γη γύρω από την αίθουσα επώασης με τα χαλίκια για να γεμίσει το στόμα του λαγουμιού, που το προστατεύει από τα στοιχεία και από τα αρπακτικά ζώα. Οι περισσότερες απόμερες σφήκες δεν χτίζουν τις φωλιές καθόλου και προτιμούν το φυσικό καταφύγιο.