Ρίζα Λασιθίου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ρίζα
Νομός	Λασιθίου
Δήμος	Ιεράπετρας
Πληθυσμός	60 (2001)
Υψόμετρο	500 m

Άποψη του χωριού Ρίζα στο Δήμο Ιεράπετρας .

Η Ρίζα είναι χωριό του νομού Λασιθίου στην επαρχία και στο δήμο Ιεράπετρας, στο οποίο διαμένουν μόλις 50 κάτοικοι με βάση την απογραφή πληθυσμού του 2001. Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Σπυρίδωνα (ενετικής εποχής, με ψηφιδωτά), ενώ υπάρχουν επίσης ο ναός των Τριών Ιεραρχών, οι Άγιοι Απόστολοι, στη θέση Λάπαθου, που χτίστηκε από βοσκούς, ο Άγιος Νικόλαος, η τρίκλιτη εκκλησία του Αφέντη Χριστού (αφιερωμένη επίσης στην Κοίμηση της Θεοτόκου και στον Ιωάννη τον Πρόδρομο) , ο Άγιος Γεώργιος στον εγκαταλελειμμένο πια οικισμό της Απάνω Σύμης , που χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και ο Τίμιος Σταυρός, όπου βρίσκονται ηρώο, οστεοφυλάκιο και το κοιμητήριο του χωριού. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και δευτερευόντως με τα θερμοκήπια. Η Ρίζα έχει μεταξύ άλλων αγροτικό συνεταιρισμό και μία φορά την εβδομάδα έρχεται γιατρός. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος των Απανταχού Ριζωτών "Η Ρίζα" υπάρχει στην Αθήνα ως σωματείο και επανιδρύθηκε με έργα το χωριό Ρίζα. Είναι γενέτειρα του γνωστού Κρητικού παραδοσιακού μουσικού Μανόλη Αλεξάκη [1]. Το Δημοτικό Σχολείο έχει πια κλείσει λόγω έλλειψης παιδιών.

[Επεξεργασία] Δ.δ. Ρίζας

Το Δημοτικό διαμέρισμα του χωριού απαρτίζεται από τρεις οικισμούς, συμπεριλαμβανομένης της έδρας του. Οι οικισμοί αυτοί, συνοδευόμενοι από τον πληθυσμό τους το 2001 είναι:

η Ρίζα,(Ζούρβα 13 έδρα)
ο Καημένος [37] και
η Σφακούρα [0].

[Επεξεργασία] Ιστορικά στοιχεία

Το μνημείο των 45 εκτελεσθέντων από τους Ναζί στη Ρίζα.

Τα κρανία των εκτελεσθέντων από τους Ναζί στη Ρίζα, όπως είναι σήμερα.

Η ονομασία του χωριού οφείλεται στη θέση του, καθώς βρίσκεται στη ρίζα του βουνού. Στη Ρίζα υπήρχαν 4 συνοικισμοί: η Σφακούρα, η Ζούρβα, τα Τσικαλουδιανά, τα Πανακιανά και ο Καημένος. Από αυτούς κατοικείται σήμερα μόνο ο Καημένος και η Ζουρβα που ειναι και η έδρα.του τοπικού διαμερίσματος

Την περίοδο της Ναζιστικής Κατοχής, η Ρίζα έγινε θέατρο ειδεχθών εγκλημάτων από τους ναζιστές κατακτητές. Το Σεπτέμβριο του 1943 εκτελέστηκαν στο χωριό 45 άνθρωποι στην περιοχή που ύψωσαν νωρίτερα την ελληνική σημαία οι αντάρτες. Από την περιοχή της Ρίζας σώθηκαν από την εκτέλεση μόνο οι συνοικισμοί Ζούρβα και Σφακούρα, χάρη στη θαρραλέα παρέμβαση του τότε Αρχιμανδρίτη και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγένιου Ψαλιδάκη και του Επισκόπου Νεάπολης Διονύσιου Μαραγκουδάκη, που, αψηφώντας τον κίνδυνο της ζωής τους, παρενέβησαν στο Γερμανό Μύλλερ και του ζήτησαν [2] να σταματήσουν οι ωμότητες.

Στο χώρο εκτέλεσης των ανθρώπων βρίσκεται ο σημερινός ναός του Τιμίου Σταυρού, το ηρώο με τα ονόματα των εκτελεσθέντων και το οστεοφυλάκιο, με επιγραφή 1944. Σε ειδικό χώρο, λίγο μετά το μνημείο των πεσόντων φυλάσσονται τα κρανία μερικών από τα άτομα που εκτελέστηκαν στη Ρίζα. Πρόκειται ίσως για τη μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα μαζί με τα Καλάβρυτα που βρέθηκαν και εκτίθενται τα οστά των εκτελεσθέντων.

Μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, το 1998, η Ρίζα ήταν κοινότητα.