Κόραξ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Κόραξ
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Crv
Λατινικό όνομα	Corvus
Γενική	Corvi
Έκταση	183,8 τετ. μοίρες (0,446 %) Κατάταξη 70ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	29
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 65°N - 90°S

Κόραξ (Λατινικά: Corvus, συντομογραφία: Crv) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Ο Κόραξ βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, αλλά είναι στο σύνολό του ορατός από την Ελλάδα. Συνορεύει μόνο με τρεις άλλους αστερισμούς, την Παρθένο, τον Κρατήρα και την Ύδρα. Διακρίνεται ως χαρακτηριστικό τετράπλευρο σχήμα.

[Επεξεργασία] Ονομασίες και ιστορία

Παρά τις μικρές του διαστάσεις στην ουράνια σφαίρα, ο Κόραξ έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεως από τους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους. Αντιπροσώπευε το ιερό πτηνό του θεού Απόλλωνος σε συνδυασμό με το μαντικό του χάρισμα, καθώς ο Φοίβος είχε μεταμορφωθεί σε κόρακα κατά τη Γιγαντομαχία. Σύμφωνα με τον μύθο της Κορωνίδος και της απιστίας της προς τον Απόλλωνα, όταν ο κόρακας ανέφερε στο αφεντικό του τα δυσάρεστα νέα, ο Απόλλωνας άλλαξε το χρώμα του από ασημένιο σε μαύρο (Οβίδιος, Μεταμορφώσεις). Κατά έναν άλλο μύθο, ο κόρακας στάλθηκε με ένα κύπελλο για νερό, καθυστέρησε σε μία συκιά μέχρι που τα σύκα της ωρίμασαν, και μετά επέστρεψε στον θεό με ένα νερόφιδο στα νύχια του και ένα ψέμα στο στόμα του, δικαιολογούμενος ότι το φίδι υπήρξε η αιτία της καθυστερήσεώς του. Ο Απόλλων τότε τιμώρησε τον κόρακα καρφώνοντάς τον για πάντα στον ουρανό μαζί με το κύπελλο (ο αστερισμός Κρατήρ) και το νερόφιδο (την Ύδρα). Από τους μύθους αυτούς προέρχονται οι λατινικές ονομασίες για τον αστερισμό Phoebo Sacer ALes (Μανίλιος), Phoebeius Ales (Οβίδιος), Avis Ficarius (= το πουλί των σύκων) και Emansor (= ο καθυστερών). Ο Άρατος περιγράφει τον Κόρακα να ραμφίζει τις κουλούρες της Ύδρας.

Οι Άραβες αποκαλούσαν τον Κόρακα Al Ghurab (το κοράκι), αλλά αρχικώς οι 4 βασικοί αστέρες του ήταν Al Arsh al Simak al Azal, δηλαδή ο Θρόνος του Αόπλου, που αναφέρεται στον αστέρα Στάχυ της Παρθένου. Εδώ βρίσκονταν τα οπίσθια του τεράστιου ουράνιου λιονταριού των Αράβων (όχι του σημερινού αστερισμού Λέοντος), ενώ άλλο αραβικό όνομα ήταν το Al Hiba, η σκηνή, συνοδευόμενη από το επίθετο Yamaniyah, η νότια, για να ξεχωρίζει από εκείνη στον Ηνίοχο.

Παρόμοια και στους Ινδούς ο Κόραξ συνιστούσε τμήμα ενός ευρύτερου αστερισμού, του πελώριου Praja-pati, του οποίου σχημάτιζε το χέρι, αυτό το όνομα πάντως συγχέεται και με τον Ωρίωνα. Η κεφαλή της μορφής ήταν ο Στάχυς και τα πόδια οι α, β Ζυγού, ενώ η μορφή στεκόταν πάνω στα β, δ και π Σκορπίου. Βέβαια η Αβέστα αναφέρει ένα αστρικό κοράκι, τον Eorosch, αλλά το αν και πώς συμπίπτει με τον Κόρακα είναι άγνωστο. Οι βασικοί αστέρες του Κόρακος έχουν επίσης ταυτισθεί με το Kurra (άλογο) των Ακκαδίων.

Οι Εβραίοι γνώριζαν τον αστερισμό ως Orebh ή Orev (= το κοράκι), ενώ οι Κινέζοι ως τμήμα του μεγάλου τους «Κόκκινου Πουλιού» με ξεχωριστούς αστέρες του να είναι ένα «Αυτοκρατορικό `Αρμα» επί του ανέμου.

Κατά τις ιουδαιοχριστιανικές αναπαραστάσεις των ουράνιων μορφών ο Κόραξ προσομοιώθηκε με το κοράκι του Νώε που πετούσε πάνω από τον Κατακλυσμό καθώς δεν υπήρχε ξηρά για να προσγειωθεί, ή με ένα από τα κοράκια που τάιζαν τον Προφήτη Ηλία. Αλλά ο Ιούλιος Σίλερ συνεδύαζε ένα τμήμα του με τον Κρατήρα και έλεγε ότι το σύνολο ήταν η Κιβωτός της Διαθήκης.

[Επεξεργασία] Οι φωτεινότεροι αστέρες

Ο Αργκελάντερ απέδιδε στον Κόρακα 15 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 26.

Ο αστέρας α Κόρακος δεν είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού. Είναι γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Αλχίμπα (Al Chiba), όπου και παραπέμπουμε.
Ο αστέρας β Κόρακος έχει φαινόμενο μέγεθος 2,65 και ο φασματικός τύπος του είναι G5 II (κίτρινος γίγαντας). Δεν φέρει ιδιαίτερο όνομα, παρότι είναι ο δεύτερος σε φωτεινότητα στον αστερισμό.
Ο γ, ο φωτεινότερος του αστερισμού, έχει το ιδιαίτερο όνομα Τζιενά (Giena).
Ο διπλός δ είναι γνωστός ως Αλγκοράμπ (Algorab).
Ο ε έχει φαινόμενο μέγεθος 3,00 και φασματικό τύπο K2 IIIa.
Ο η έχει φαιν.μέγεθος 4,31 και φασμ.τύπο F2 III-IV.

[Επεξεργασία] Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

- Ο μακράς περιόδου μεταβλητός αστέρας R Κόρακος είναι ορατός και με κιάλια στο μέγιστό του, καθώς το φαινόμενο μέγεθός του κυμαίνεται από 7,5 ως 14 με περίοδο περίπου 315 ημέρες.

- Ο κατακλυσμικός μεταβλητός αστέρας TV Κόρακος είναι γνωστός και ως «Αστέρας του Τόμπω» από το όνομα του ανακαλύψαντος τον πλανήτη Πλούτωνα, επειδή ο Κλάιντ Τόμπω ανεκάλυψε τη μεταβλητότητά του, στις 23 Μαρτίου 1931.

- Το DENISP J1228.2-1547 είναι ζεύγος φαιών νάνων παρατηρήσιμων μόνο στο υπέρυθρο. Ο μεταξύ τους διαχωρισμός είναι μόλις 0,28 του δευτερολέπτου της μοίρας και η απόστασή τους από τη Γη ανέρχεται σε 60 ή περισσότερα έτη φωτός.

- Αρκετά φωτεινό (φαιν.μέγεθος περ. 10,5) είναι το πλανητικό νεφέλωμα NGC 4361, στο κέντρο σχεδόν του αστερισμού.

- Διάσημο (βλ. π.χ. φωτογραφίες στις εφημερίδες Το Βήμα στις 26/10/1997, Η Καθημερινή στις 19/10/2006 σελ.11) είναι το ζεύγος αλληλεπιδρώντων σπειροειδών γαλαξιών NGC 4038 - NGC 4039, γνωστών ως «Κεραίες» ("Antennae") από το παράξενο σχήμα που τους έχει προσδώσει η βαρυτική τους αλληλεπίδραση. Η απόσταση του ζεύγους από τη Γη υπολογίζεται στα 68 εκατομμύρια έτη φωτός.