Καρτέλ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Καρτελ σημαίνει την σύμπραξη μερικών ατόμων ή εταιρειών (παραγωγών συνήθως) με σκοπό την αθέμιτη χειραγώγηση της αγοράς προς όφελος των μελών του καρτέλ. Η λέξη προέρχεται μάλλον απο το ελληνικό χάρτα, λατινικά charta, αγγλικά chart. Αρχικά σήμαινε γραπτή πρόσκληση σε μονομαχία, αργότερα σήμαινε το γραπτό λίβελο. Κατα το 1600 άρχισε να σχετίζεται με συμφωνία ανταλλαγής αιχμαλώτων πολέμου και κάποια στιγμή αργότερα πήρε το σημερινό νόημα.

Συνηθέστερος τύπος καρτέλ είναι η σύμπραξη εμπόρων/παραγωγών για να ανεβάσουν τεχνητά τις τιμές.

Η θεωρία παιγνίου και τα σύγχρονα οικονομικά λένε ότι η διατήρηση της συνεργασίας σε ένα καρτέλ δεν είναι εύκολη, καθώς κάθε μέλος έχει συμφέρον να αποκλίνει από την συμφωνημένη συμπεριφορά (να ρίξει τις τιμές π.χ. και να λάβει μεγαλύτερο μέρος της πελατείας).

Από τα πιο επιτυχημένο καρτέλ στην ιστορία είναι ο ΟΠΕΚ, ο σύνδεσμος των πετρελαιοπαραγωγών χωρών που με ηγέτη την Σαουδική Αραβία συγκεντρώνει περιπου 40% της παγκόσμιας παραγωγής και των 70% των γνωστών αποθεμάτων πετρελαίου. Ας σημειωθεί ότι μεγάλοι παραγωγοί όπως η Ρωσία και το Μεξικό δεν ανήκουν στον ΟΠΕΚ και συχνά αντιτίθενται στις κινήσεις του, καθώς και ότι παρά τον εκτεταμένο έλεγχο του στην ποσότητα παραγωγής πετρελαίου, ο ΟΠΕΚ δεν κατάφερε να διατηρήσει μακροπρόθεσμα την τιμή του πετρελαίου στα υψηλά επίπεδα που κατάφερε να την εκτινάξει αρχικά, επαληθεύοντας εν μέρει τις θεωριτικές υποθέσεις για την μακροπρόθεσμη απόδοση των καρτέλ.

Η λέξη τραστ χρησιμοποιείται επίσης συχνά σαν συνώνυμο του καρτέλ.