Ιάϊντο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αυτό το άρθρο χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Σημείωση: Πολλές φορές τα κείμενα στα οποία βρίσκεται αυτό το πρότυπο, παραβιάζουν πνευματικά δικαιώματα. Κάντε ένα σχετικό έλεγχο πριν ξεκινήσετε την επιμέλεια, αφού είναι πιθανό να διαγραφεί. Μετά την επιμέλεια του άρθρου, είστε ελεύθεροι να διαγράψετε αυτή την επισήμανση. Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα άρθρα Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και Βικιπαίδεια:Οδηγός μορφοποίησης άρθρων.

Ιάιντο,

Καθισμένος στην παραδοσιακή στάση σέιζα, με τα μάτια κλειστά, τα χέρια στους μηρούς, το μακρύ ξίφος κατάνα περασμένο στην μέση του, έμοιαζε αποκομμένος από τον κόσμο, όταν ένοιωσε το σάκκι, την αίσθηση της απειλής. Άνοιξε τα μάτια του, έστρεψε το κεφάλι του αριστερά, ενώ τα χέρια του με μια ήρεμη κίνηση κινήθηκαν να πιάσουν την λαβή του κατάνα του, για να αντικρίσει την πηγή του αισθήματος αυτού. Ένας αντίπαλος του πολεμιστής με το ξίφος του γυμνό σε θέση ετοιμότητας πάνω από το κεφάλι του, πλησίαζε έτοιμος να επιτεθεί θανάσιμα. Σε μία ρέουσα κίνηση σηκώθηκε όρθιος ενώ την ίδια στιγμή το κατάνα εγκατέλειπε την θήκη του. Χωρίς να διακόψει την κίνηση του το κατάνα του παραμέριζε το κατάνα του αντιπάλου του και συνέχιζε την κίνηση του σε ένα διαγώνιο κόψιμο, κέσα γκίρι, σε ένα αντίπαλο που δεν μπορούσε πλέον να αντιδράσει. Με τον αντίπαλο να κείτεται άψυχος στη γη, το κατάνα κινήθηκε ήρεμα για να ακουμπήσει την ράχη της λάμας στο μπροστινό του μηρό, κοντά στο γόνατο, επιτρέποντας στην ματωμένη λεπίδα να καθαρίσει από το αίμα του αντιπάλου του. Και με μία ομαλή κίνηση, χωρίς να πάρει τα μάτια από τον αντίπαλο, που κειτόταν καταγής επανέφερε το κατάνα στην θήκη του. Η όλη δράση είχε τελειώσει μέσα σε λίγες δεκάδες δευτερολέπτων.

Θα μπορούσε να αποτελεί σκηνή από ταινία τσαμπάρα (ιαπωνικές ταινίες περιπέτειας ευρείας κατανάλωσης, με θεματολογία από την εποχή των σαμουράι), άλλά δεν είναι. Είναι το μπουνκάι, σενάριο, ενός από την βασική σειρά κάτα Ιάιντο της Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Κέντο (Zen Nihon Kendo Renmei).

Τι είναι το Ιάιντο Το Ιάιντο είναι μία πολεμική τέχνη στην οποία ασκείσαι να ξιφουλκείς όσο πιο γρήγορα γίνεται και να αντεπιτίθεσαι εναντίον ενός η και περισσοτέρων αντιπάλων. Το Ιάιντο είναι μία πλήρης πολεμική τέχνη, που από πρώτη ματιά φαίνεται σαν στερούμενη πρακτικής αξίας. Όμως η εξάσκηση του, χωρίς αμφιβολία αναπτύσσει τον συντονισμό σώματος και κινήσεων, βελτιώνει την φυσική κατάσταση και ακόμα αναπτύσσει την ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης του ασκουμένου. Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος ότι συνιστά μία μορφή ‘’ενεργού διαλογισμού’’.

Προέλευση Οι τέχνες του Ιαπωνικού ξίφους, από όσα τουλάχιστον γνωρίζουμε σήμερα, ανάγονται στον Ιιζασα Τσοϊσάι, ιδρυτή της σχολής Τένσιν Κατόρι Σίντο Ρύου, η οποία περιελάμβανε την χρήση πολλών όπλων όπως του ξίφους, της λόγχης, του ραβδιού κα. Ένα μέρος της εξάσκησης περιελάμβανε τεχνικές ταχείας ξιφούλκησης και άμεσης χρησιμοποιήσεως του ξίφους. Όμως η πατρότητα του Ιάιντο, στην σημερινή του τουλάχιστον μορφή, ανάγεται σε μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα τον Χαγιασιζάκι Τζινσούκε Σιγκενόμπου (1542-1621). Ο Χαγιασιζάκι Τζινσούκε Σιγκενόμπου (1542-1621) σε ηλικία 14 ετών και με σκοπό να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του, αποτραβήχτηκε στον ναό του Χαγιασιζάκι Μυοτζίν, προσευχόμενος και ασκούμενος επί 100 ημέρες. Εκεί φέρεται να δέχεται θεϊκή έμπνευση για την τέχνη του ξίφους, βάσει της οποίας ανέπτυξε την τεχνική της ταχείας ξιφούλκησης. Ονόμασε την τέχνη του Σινμέι Μούσο Ρύου και με αυτήν κατόρθωσε να εκδικηθεί τον πατέρα του. Αργότερα ονόμασε την τέχνη του Μούσο Σίντεν Τζουσίν Μπάττο ντο. Όλες οι σημερινές σχολές, ρύου, Ιάιντο προέρχονται από την σχολή αυτή. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης διαδραμάτισαν προσωπικότητες όπως οι Ταμίγια Χειμπέι Σιγκεμάσα (τέλη 1500 – 16??, ιδρυτής της σχολής Ταμίγια ρύου), Χασεγκαουα Τσικαρανοσούκε Εισίν (περί το 1610, εισήγαγε τον τρόπο να φέρεται το κατάνα στην ζώνη με την κόψη προς τα πάνω), Όε Μασαμίτσι Σικέι (1852 – 1027), Νακαγιάμα Χακούντο Γιουσίν (1869 – 1958). Ιδιαίτερα στους δύο τελευταίους οφείλεται η σημερινή κωδικοποίηση της εξάσκησης, όπως αυτή εμφανίζεται μέσα από τις δύο κυριότερες σχολές έκφρασης, το Μούσο Τζίκιντεν Έισιν Ρύου και το Μούσο Σίντεν Ρύου. Αυτή καθ’ εαυτή η ονομασία Ιάιντο οφείλεται στον Νακαγιάμα Χακούντο και πρωτοεμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Οι χαρακτήρες κάντζι ‘’Ι’’ και ‘’αι’’ μπορούν να διαβασθούν επίσης ως ΄΄ιττε΄΄ και ‘’αβάσου’’ , στην φράση ‘’Τσούμε νι ίττε, κύου νι αβάσου’’, οτιδήποτε κι αν κάνεις, οπουδήποτε κι αν είσαι, να είσαι πάντοτε έτοιμος. Και βέβαια προετοιμασμένος δεν σημαίνει μόνο μία αυξημένη πνευματική ετοιμότητα αλλά και το γεγονός ότι έχεις εξασκηθεί εντατικά ώστε όταν απαιτηθεί μία αποφασιστική τεχνική / ενέργεια θα τελειώσει την κάθε εμπλοκή. Δομή της εξάσκησης Η εξάσκηση στο Ιάιντο συνίσταται στην απόκτηση της γνώσεως πως κρατείται το ξίφος και πως εκτελούνται τα βασικά κοψίματα μ’ αυτό. Ακολούθως ο ασκούμενος αρχίζει την εξάσκηση των κάτα, μέσα από τα οποία μαθαίνει την πρακτική εφαρμογή των τεχνικών και τα οποία εκτελούνται χωρίς αντίπαλο. Στα πλαίσια της Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Κέντο (Zen Nihon Kendo Renmei, ZNKR) αυτό περιλαμβάνει ένα σύνολο 12 κάτα με την ονομασία ZNKR Iai (πρώην Seittei Iai). Τα κάτα αυτά προέρχονται από τις κυριότερες παλαιές σχολές, κορύου, περιλαμβάνουν τις βασικές αρχές και χρήσεις του ξίφους και αποτελούν την προετοιμασία για περαιτέρω μελέτη πάνω στις παλαιές σχολές, κορύου, η εξάσκηση στις οποίες αρχίζει στο επίπεδο του 2ου η 3ου νταν. Σήμερα στην Ιαπωνική Ομοσπονδία Κέντο εκπροσωπούνται πέντε παλαιές σχολές, Μούσο Τζίκιντεν Έισιν Ρύου, Μούσο Σίντεν Ρύου, Ταμίγια Ρύου, Χόκκι Ρύου και Σινκάγκε Ρύου. Κάθε κορύου περιλαμβάνει δύο έως τρία σετ κάτα, αυξανόμενης δυσκολίας, κυρίως από θέσεις στο έδαφος, σέιζα ή τάτε χίζα. Σε πιο προχωρημένα επίπεδα υπάρχουν σετ κάτα δύο ατόμων, όπου οι δύο ασκούμενοι, σε διακριτούς ρόλους (σιντάσι και ουτσιντάσι), ασκούνται σε αντικείμενα απόστασης και χρονισμού, που δεν μπορούν να εξασκήσουν στα κάτα ενός ατόμου. Στο Ιάντο δεν υπάρχει ελεύθερος αγώνας, σιάϊ, όμως ο συνδιασμός με εξάσκηση στο κέντο, καλύπτει και το αντικείμενο αυτό. Σύμφωνα με τον Νακαγιάμα Χακούντο, ‘’η σχέση μεταξύ Κέντο και Ιάιντο είναι όπως αυτή μεταξύ των δύο πτερύγων ενός πουλιού’’. Δομή των κάτα Κάθε κάτα ακολουθεί την ίδια βασική δομή. Νουκιτσούκε, ξιφούλκηση με ταυτόχρονο (με το ένα χέρι) κόψιμο, ή σε ωρισμένες περιπτώσεις απόκρουση της επιθέσεως, Κιριτσούκε, το κύριο και αποφασιστικό κόψιμο, που γίνεται με τα δύο χέρια, εναντίον ενός η και περισσοτέρων αντιπάλων, Τσιμπούρι, κίνηση της λεπίδας με σκοπό τον καθαρισμό της από το αίμα, Νότο, επαναφορά του ξίφους στην θήκη. Τι χρειάζεται για την εξάσκηση Κατά την εξάσκηση φέρεται χακάμα και κεϊκόγκι. Η χακάμα είναι συνήθως μαύρη ή σκούρα μπλε, και το κεϊκόγκι σε χρώμα που συνδυάζεται με την χακάμα. Κάτω από την χακάμα φέρεται μία ζώνη, όμπι, για να συγκρατεί το ξίφος στην θέση του, το χρώμα της οποίας επιλέγεται ώστε να συνδυάζεται με αυτό του κεϊκόγκι και της χακάμα. Ένα ζέκκεν, είδος πάνινης ετικέτας, φέρεται στο αριστερό στήθος με το όνομα του ασκούμενου και το όνομα του ντότζο ή της χώρας. Τίποτε στην εξωτερική εμφάνιση δεν δείχνει τον βαθμό του ασκούμενου ή του δασκάλου, αυτό διακρίνεται από την τεχνική του και μόνο. Το βασικό όμως ΄΄εργαλείο’’ εξάσκησης αποτελεί το ξίφος. Ξύλινο ξίφος εξασκήσεως, μποκέν / μποκουτό, για αρχαρίους και ιάιτο, απομίμηση κατάνα από κράμα αλουμινίου (χωρίς ακονισμένη κόψη), για περισσότερο προχωρημένους. Υψηλού επιπέδου ασκούμενοι χρησιμοποιούν σίνκεν, ‘’ζωντανή λεπίδα’’, που έχουν κατασκευασθεί είτε σήμερα, είτε και αρκετά χρόνια πρίν (ο δάσκαλος μου ασκείται με ένα αυθεντικό κατάνα κατασκευασμένο το 1645). Πως γίνεται η εξάσκηση στο Ιάιντο Ο χώρος εξασκήσεως, ντότζο, απαιτεί μία ελεύθερη επιφάνεια συνήθως ξύλινου πατώματος (χωρίς να αποκλείεται η εξάσκηση σε επιφάνεια με τατάμι ή υποκατάστατα του ξύλου). Σημαντικό στοιχείο προσοχής είναι το ύψος της αιθούσης, ώστε να επιτρέπει την απρόσκοπτη κίνηση του ξίφους. Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι για προφανείς λόγους ασφαλείας, η απόσταση μεταξύ των ασκουμένων πρέπει να είναι μεγαλύτερη απ’ ότι σε άλλες πολεμικές τέχνες, γεγονός που έχει άμεση σχέση με το μέγεθος του χώρου. Μετά την προθέρμανση, η οποία συνήθως εκτελείται ανεξάρτητα, η εξάσκηση ξεκινά με το Εθιμοτυπικό Ενάρξεως το οποίο περιλαμβάνει, χαιρετισμό προς την καμίζα (καμίζα νι ρέι ή σινζεν νι ρέι), χαιρετισμό προς τον δάσκαλο (σενσέι νι ρέι) και χαιρετισμό προς το ξίφος (Το ρέι). Ακολουθεί εξάσκηση σε βασικές ή προχωρημένες τεχνικές κοψιμάτων, σουμπούρι και κιχόν, τα οποία δυνατόν να περιλαμβάνουν και εξάσκηση σε Τσιμπούρι και Νότο. Ακολουθεί η εξάσκηση σε κάτα, όπου ο δάσκαλος εξηγεί τα σημεία προσοχής και το η τα κάτα εξασκούνται, είτε ομαδικά με την κατεύθυνση του δασκάλου, είτε ατομικά σε περιπτώσεις ασκουμένων προχωρημένου επιπέδου, όπου ο δάσκαλος κινούμενος ανάμεσα στους ασκούμενους διορθώνει και κατευθύνει την προσπάθεια τους. Στο τέλος της εξάσκησης εκτελείται το Εθιμοτυπικό Λήξεως, που συνίσταται στην αντίστροφη σειρά αυτού της Ενάρξεως. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι της εξασκήσεως προηγείται προετοιμασία, καθαρισμός με κατάλληλο λάδι και επιθεώρηση, του ξίφους ενώ μετά την εξάσκηση γίνεται και πάλι καθαρισμός του ξίφους προ της φυλάξεως του στην θήκη μεταφοράς του. Γιατί Ιάιντο ; Για έναν εξωτερικό παρατηρητή η τέχνη του Ιάιντο μοιάζει πολύ απλή. Ένας ασκούμενος κάθεται ή στέκει ήρεμος, ξιφουλκεί και κόβει με ζωηρότητα στον αέρα και έπειτα επιστρέφει το ξίφος, ήρεμα, στην θήκη του. Για τον απλό παρατηρητή δεν υπάρχουν πολλά να δει. Όμως παρατηρώντας με περισσότερη προσοχή πολλά μπορούν να γίνουν αντιληπτά. Το Ιάιντο είναι μία τέχνη ακριβείας που απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο φυσικής και νοητικής συγκέντρωσης. Ένας ασκούμενος μπορεί να μελετά και εξασκεί τις 12 βασικές τεχνικές, κάτα, για αρκετά χρόνια προτού προχωρήσει σε άλλα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε τεχνική, κάτα, επαναλαμβάνεται αρκετές δεκάδες ή και εκατοντάδες φορές το χρόνο. Είναι μία τέχνη που απαιτεί κινήσεις απολύτου ακριβείας και που επιτρέπει ανοχές ελαχίστων μόνο εκατοστών σε απόσταση και κλασμάτων δευτερολέπτου στον χρονισμό της κινήσεως. Είναι μία ολοκληρωμένη πολεμική τέχνη, που ενώνει τον ασκούμενο και το ξίφος στην επιδίωξη τελειότητας κατά την εκτέλεση των τεχνικών. Πέρα όμως από τη σωματική έκφραση, το Ιάιντο είναι μία τέχνη που ασκεί επίσης το πνεύμα. Πολλές ώρες εξάσκησης με κίνηση στα γόνατα, πάνω σε ένα ξύλινο πάτωμα, αναπτύσσουν στον ασκούμενο μία ισχυρότατη θέληση. Η μακρόχρονη άσκηση επιτρέπει ακόμα στον ασκούμενο να στραφεί μέσα του και να αποκτήσει πλήρη γνώση του εαυτού του. Μία γνώση που θα του δώσει την δυνατότητα, μετά ή και παράλληλα με την τεχνική του, να τελειοποιήσει και τον χαρακτήρα του πάνω στις αρχές του πραγματικού μπούντο.