މުޙައްމަދު ޖަމީލުދީދީ
ވިކިޕީޑިއާ އިން
ދިވެހިރާއްޖޭގައިވެސް ތަފާތު އަދީބުން އުފެދިފައިވެއެވެ. މިގޮތުން އައްޝައިޚުލް އުސްތާޛުލް މަރްހޫމް މުހަންމަދު ޖަމީލު ދީދީ އަކީ ދިވެހި އަދަބީ ގުލްޝަނުގައި ހިމެނޭ މޮޅު އަދީބެކެވެ. އެމަނިކުފާނު ދުނިޔޭގެ އަލިކަން ދެކެވަޑައިގަތީ 01 މޭއި 1915މ. ގައެވެ.
އެމަނިކުފާނަކީ ސާދާ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުއްވި، ވަޤުތަށް ކަމޭހިތްތަވާ، މުރާލި ކަމުގެ ރީތި ނަމޫނާ އެކެވެ. ދީނަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތްތެވުމާއި އިންސާނީ ރީތި ސިފަތަކަކީ ހަޔާތުގެ ޝިއާރު ކަމަށް ހެއްދެވި ބޭފުޅެކެވެ.
ފިހުރިސްތު |
ގައުމީ ޚިދުމަތްތައް
އަލްމަރުހޫމް މުހައްމަދު ޖަމީލަކީ ޤައުމީ ހިދުމަތުގައި ވަރަށް ފުންނާބު އުސް ބޭފުޅެކެވެ. ދިވެހި ޤައުމަށްޓަކައި ކޮށްދެއްވާފައިވާ ޚިދުމަތްތައް ނުހަނު ގިނަ ގުނައެވެ. ސަރުކާރުގެ ޚިދުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން ކާތިބު ކަމާއި، ސެކްރެޓަރީ ކަމުން ފެށިގެން ގޮސް އެންނމެ ޤަދަރު ބޮޑު، މަސްޢޫލިއްޔަތު ބޮޑު މަޤާމްތައް ފުރުއްވި ބޭކަލެކެވެ. އަދާ ކުރެއްވި ކޮންމެ ވަޒީފާ އެއްގައިވެސް ދުވަހުން ދުވަހަށް މަތީ މަޤާމް ހާސިލް ކުރެއްވި ކަމީ އެމަނިކުފާނުގެ ތެދުވެރިކަމާއި އިޚްލާސްތެރިކަން ހާމަވާ ކަމެކެވެ. މިގޮތުން އެމަނިކުފާނު ސަރުކާރުގެ ތަފާތު ވަޒީފާތަކެއްގައި ތަފާތު 40 މަޤާމެއް ފުރުއްވިއެވެ. ދައުލަތުގެ ބަންޑާރަ ނާއިބުކަމުގެ މަގާމަށް އިސްކުރެވުނީ 30މެއި 1956 ގައެވެ. 11 ސެޕްޓެމްބަރު 1956 ގައި ބަންޑާރަ ނައިބު ކަމުގެ މަގާމުން ވަކިކުރެވުނެވެ.
ސަރުކާރުގައި އަދާކުރެއްވި ބައެއް ވަޒީފާތައް
| ސިލްސިލާ ލިޔުންތަކުގެ ބައި |
| ޅަފަތުގެ ދައުރު |
| ފިރުކެންފެށި ދައުރު |
|
ނައިބު ތުއްތު/ޖަމާލުއްދީން |
| ހިނގައި ގަނެވުނުދައުރު |
|
މުހައްމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު |
- މަޙްކަމަތުލްމަޢާރިފުގެ ކާތިބުކަން
- މަޙްކަމަތުލްމަޢާރިފުގެ މަޖީދިއްޔާގެ މުދައްރިސްކަން (ތަފާތު އޮފީސްއޮފީހުގެ ދަށުގައި)
- މަޙްކަމަތުލްމަޢާރިފުގެ މަޖީދިއްޔާގެ ނާޠިރުގެ ނާއިބުގެ ޤާއިމް މަޤާމްކަން
- މަޙްކަމަތުލްމަޢާރިފުގެ މަޖީދިއްޔާގެ ނާޠިރުގެ ނާއިބުކަން
- މަޙްކަމަތުލްމަޢާރިފުގެ ހިންގާ ވެރިޔާކަން
- ވުޒާރަތުލް މަޢާރިފުގެ މަދްރަސަތުލް މަޖީދިއްޔާގެ ނާޠިރުގެ އެހީތެރިޔާކަން
- ވުޒާރަތުލް މަޢާރިފުގެ މަދްރަސަތުލް މަޖީދިއްޔާގެ ނާޠިރުކަން
- ވުޒާރަތުލް މަޢާރިފުގެ ވަޒީރުލްމަޢާރިފުގެ ވަކީލުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ ސެކްރެޓަރީކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ ނާއިބުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ އިސްނާއިބުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ އިސްތިއުނާފު ކޮމެޓީގެ ރައީސްކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ ވެރިޔާކަން
- މަޙްކަމަތުއް ޝަރްޢިއްޔާގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ ކާތިބުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ ސެކްރެޓަރީކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ ފިލްމު ސެންސަރުބޯޑުގެ މެމްބަރުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ މުނިސިޕަލްޓީގެ މާފަންނު މެމްބަރުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖްލިސްގެ ހ.އަތޮޅު މެމްބަރުކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ މުނިސިޕަލްޓީގެ ރައީސްކަން
- މަޙްކަމަތުއް ދާޚިލިއްޔާގެ ބަންޑާރަނާއިބުކަން
- ވުޒާރަތުލް އައުޤާފުގެ މާފަންނު ޚަތީބުކަން
- ވުޒާރަތުލް އައުޤާފުގެ ޚަތީބުކަން (ތަފާތު އޮފީސްތަކުގެ ދަށުގައި މިމަޤާމް ހިމެނުނެވެ.)
- ވުޒާރަތުލް އައުޤާފުގެ ހެންވޭރުގެ ޚަތީބުކަން
- ޤާނޫނުއަސާސީ އިސްލާޙުކުރުމަށް އެއްކުރެވުނު ޤަވާޢިދު ހަދާކޮމިޓީގެ މެންބަރުކަން (1980 މ. ވަނައަހަރު)
- މާބަނޑޭރި އޮފީހުގެ ފަތްލިޔާކަން
- މަޙްކަމަތުލް އަޝްޣާލުގެ ފަތްލިޔާކަން
- މަޙްކަމަތުލް އަމަން ޢާންމުގެ ތަޙުޤީޤުކޮމެޓީގެ މެމްބަރުކަން
- ވަޒީރުލްއަޢުޘަމްގެ އޮފީހުގެ ދަންނަ ބޭކަލުންގެ ކޮމިޓީގެ މެމްބަރުކަން
- ތިލަދުންމަތީ އ.ކ.އ. ކަން
- ކ.ހ. އޮފީހުގެ ވެރިކަން
- ތިލަދުންމަތީ ޚާއްޞަ ވަކީލުކަން
- ދާރުލް އިޤާމާގެ ވެރިޔާކަން
- މިނިސްޓްރީ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަންގެ ރެލިޖަސްނޮލެޖް ޓީޗަރުކަން
- މިނިސްޓްރީ އޮފް އެޑިޔުކޭޝަންގެ މަޢުޙަދުއްދިރާސާތުލް އިސްލާމިއްޔާގެ މުދައްރިސް (ފިޤްޙު)
- މިނިސްޓްރީ އޮފް އިންފޮމޭޝަންގެ ފޮތްފޮތާއި ލިޔުންތައް ފާސްކުރައްވާކަން
- ޕެންޝަން އެންޑް ރިލިޖަސް ފަންކްޝަންސް ޑިވިޜަންގެ މާލޭގައި ހުކުރުކުރައްވާކަން
- ޕެންޝަން އެންޑް ރިލިޖަސް ފަންކްޝަންސް ޑިވިޜަންގެ މާލޭގައި ހުކުރު މިސްކިތާއި ބަންޑާރަ މިސްކިތުގައި ހުކުރު ނަމާދާއި ޢީދުނަމާދު ކުރައްވާކަން
- ޕެންޝަން އެންޑް ރިލިޖަސް ފަންކްޝަންސް ޑިވިޜަންގެ މާލޭގައި ހުކުރު ނަމާދާއި ޢީދު ނަމާދު ކުރައްވާކަން
- ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ ޤައުމީ މަރުކަޒުގެ ރައީސްކަން
- ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ލިޔުއްވާ އަދި ތަރުޖަމާކުރައްވާކަން
- ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ޚާއްޞަ ވަކީލުކަން
- ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީހުގެ ދައުލަތަށް ގިނަ ދުވަހު ޚިދުމަތްކުރެއްވި ޢިއްޒަތްތެރިއެއްކަން
އެންމެ ގިނަ ދުވަހު އެމަނިކުފާނު ޚިދުމަތް ކުރައްވާފައިވަނީ ދިވެހި ބަހާއި، ތާރިޚާއި، ޡަޤާފަތަށް ހިދުމަތް ކުރެއްވުމުގެ ރޮނގުންނެވެ. މިރޮނގުރޮނގުގައި، އެންމެ އިސް ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
ދީނީ ރޮނގުން ކުރެއްވި ޚިދުމަތްތައް
މަރުހޫމް ޖަމީލަށް ދިވެހި މުޖުތަމައުގައި އެންމެ ބޮޑު ޤަދަރަކާއި އިއްޒަތެއް ލިބިފައިވަނީ އެމަނިކުފާނު ދީނީ ރޮނގުން ކުރެއްވި ޚިދުމަތްތަކާއި ގުޅިގެންނެވެ. އެމަނިކުފާނު ތަފާތު އެތައް ދީނީ މަޖައްލާ އެއްގެ އެޑިޓަރު ކަމާއި މިނޫން މަޤާމްތައް ވެސް ފުރުއްވާފައިވެއެވެ. ދީނީ ރޮނގުން ގިނަގުނަ ފޮތްތަކެއް އެކުލަވާލެއްވި މުސައްނިފެކެވެ. މިފޮތްފޮތަކީ މިއަދުވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ދީނީ ރޮނގުން އެންމެ ބޮޑެތި ބޭނުންތައް ހިފެމުންދާ ފޮތްތަކެވެ. މިގޮތުން އެމަނިކުފާނުގެ ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި:
- ދީނިއްޔާތު
- ތައުލީމުއްދިޔާނާގެ ފޮތްތައް
- ދުރުސުލްއަޚުލާޤު
- އިރުޝާދުލްއަނާމް
- އަލް އިސްލާމް
- އަލްމިންބަރު
- ޝުއުލާ
ދިވެހިރާއްޖޭގައި މިއަދާއި ހަމައަށް ނެރެވެމުން މިއަންނަ "ދީނުގެ މަގު" ނޫހަކީވެސް އެމަނިކުފާނުގެ ޚިޔާލުފުޅަކާއި ގުޅިގެން ނެރެވޭ ނޫހެއް ކަމުގައި، ޢިއްޒަތްތެރި ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ދީނުގެ މަގުގެ ޒަރިއްޔާއިން "އެންމެ ސީދާ ތެދުމަގު" ގެ އަލިކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފޯރުކޮށްދެއްވީވެސް އެމަނިކުފާނެވެ. ރޭޑިޔޯ އިންނާއި ޓީވީ އިން ފޮނުވަމުން ގެންދާ ގިނަ ދީނީ ޕްރޮގްރާމްތަކުގައިވެސް ނަ އަދަދަކަށް ޖަމީލްގެ ދީނީ ނަސޭހަތާއި ވައުޟު ގި އެކުލެވިފައިވެއެވެ.
ހުކުރު ޚުޠުބާ ހެއްދެވުމާއި ހެއްދެވުމާއި ޤުރުޢާން ތަރުޖަމާ ކުރެއްވުމުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވުމާއި އަމިއްލަ އަޑުފުޅުން ޤުރުއާނުގެ ތަރުޖަމާ ގެނެސް ދެއްވުމަކީ ކުޑަ އަދި ކުރެއްވުމަށް ފަސޭހަކަންތަކެއް ނޫނެވެ.
ބަހަށް ކުރެއްވި ޚިދުމަތްތައް
މަރުހޫމް ޖަމީލަކީ ދިވެހިބަހަށްވެސް ނުހަނު އަގުހުރި ޚިދުމަތްތަކެއް ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. ބަހަށް ޚިދުމަތްކުރެއްވުމުގެ ޤައުމީ ޝަރަފުވެރި ކަމުގެ އިނާމުވެސް އެމަނިކުފާނަށް ލިބިލައްވާފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ދިވެހި ބަހުގެ ރޮނގުން ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން:
- ކުޑަކުދިންގެ ބަގީޗާ 1
- ކުޑަކުދިންގެ ބަގީޗާ 2
- ދިވެހި ކިޔުން 1
- ދިވެހި ކިޔުން 2
- ދިވެހި ކިޔުން 3
މީގެ އިތުރަށް ދިވެހި ބަހުގެ ޤަވާއިދު ބަޔާންކުރައްވައި "ފިޔަވަޅު" ކިޔާ ފޮތެއްވެސް އެކުލަވާލައްވާފައި ވެއެވެ.
އަވަހާރަވުން
މުހަންމަދު ޖަމީލު ދީދީ މިދުނިޔެ ދޫކޮށް ދެމިއޮތުމުގެ އާލަމަށް ދަތުރު ކުރެއްވީ އުމުރުފުޅުން 74 އަހަރުގައި 15 މާރޗް 1989މ. ގައެވެ.
