Cerwjena lěsna mroja
Z Wikipedije
Cerwjena lěsna mroja (Formica rufa) jo zastupnik familije mrojow. Wóni słušaju do kupki insektow. Toś te wobydlarje góle licymy do pórěda insektow z kóžnymi kśidłaškami. Pilne zwěrjeta a jich gnězda su šćitane pó zwězkowem póstajenju za šćit družynow. Mroja jo holometaboliski insekt. To su insekty, kótarež maju cełu metamorfozu. Cerwjene lěsne mroje twórje stat. Ako pla pcołki su kralowki, źěłaśerki a tšuty (mužyki) w mrojowišću, kótarež se něźi 2 metra pód zemju wupśestrěwa a w kótaremž jo někak 500 000 zwěrjetow žywe. Nejwětšy źěl luda mrojow wucyniju źěłaśerki (4-9 mm wjelike), kenž pak njamógu se rozpłoźowaś. Wóni wugbaju wšykne trěbne źěła. To jo na pśikład twarjenje drogow a komorow w gnězdźe. Mimo togo se staraju wó carobu a wó młode zwěrjeta a zašćituju swóju twaŕ pśeśiwo winikam. Mužyki (9-11 mm wjelike) su wažne jano za wobsemjenje a wopłoźenje kralowki. Pó tradicionalnem swajźbnem lěśe wóni zamrěju. Mroje se zežywiju pśedewšym wót insektow a drugich małych zwěrjetow, ako su na pś. muški (listowe wšy), kótarež mjodnicu wótedawaju, kenž jo za mroju wjelgin wažne zežywjeńske žrědło. Mimo togo trjeba mroja mězgu bomow a płodow a tucne semjenja rostlinow, kenž teke dalej rozšyrja. Lud mrojow zežerjo wšednje někak 100 000 insektow. Mroje su wjelgin wužytne, dokulaž wjele škódnych insektow a chóre abo marłe zwěrjeta žeru, a togodla su pód šćitom pśirody. Cerwjenu mroju namakajomy w Europje, w Sibirskej a w pódpołnocnej Americe.