Kome Serbestiya
Wikipediya ra, ensiklopediya hosere
Roştberunê ma Dımıli- Kırmanc- Zazau ni serrunê pêênu de zon, kultur u siyaseti sero xêlê kar kerd, kamiya xo ardere zon. Hama no kar u gure hem cêser bi, hem ki hetê siyaseti ra kêm bi. Zorbazêni u barbarêniya ke welatê ma sero hukım kena, kayê ke welatê ma sero kay benê welat u qomê ma kerdê perişan. Mıletê ma wertê tenge u ğezeviye dero, bınê destê zalımu de naleno. Gunê vırıniya ni bêro guretene. Ni hali ki marê ronaena jü komê de politiki ra qêyr rae u olağê nêverdê. Seveta pêsanaena na komi 1995 de gama vırêne erziye. 22ê aşma paiza pêêna 1996i de ki zaf caunê welati ra xêlê temsilkari amay têhet, ebe deguretena Konferansê Pêsanaene no kar rest be menzilê xo, Komê Serbestiya Ma saniya pê.
Tedeestey |
[bıvurne] Namê Kome Serbestiya
Namê komê mao kılmek Serbestiyea. Komê Serbestiya Ma komê de demokrat u welatheskerdoğo. Verba bınê bandıre guretena welatê ma u barbarêna dewleta Tırki, verba bandırunê newiyu u xan u xırave kerdena welati, Konferans u ronaena Komê Serbestiya Ma tarıxê made caê de hewl cêna. Qerarê Konferansiyo gıran nao: Welatê Ma Kırmanc-Zazay sero gereke bandıra dewleta Tırki wedariyo, eskerê Tırki u komê ke ebe zorê çüye gurinê, zerarê xo reseno welat u qomê ma, gunê welatê mara teber bê, şêrê. Welatê ma, mıletê ma, zon u kultırê ma serbest bo. Qomê ma çıtur ke wazeno weşiya xo bıramo, nae rê ebe xo qerar bıdo. Qese, qerar u xo idarekerdene êy dest de bo.
[bıvurne] Konferansu
Konferans de proğramo ke komita gurê veri kerd bi hazır, êy sero qesêy bi, amê qebulkerdene. Mıletê ma xo çıtur ke name keno, konferansi o xorê bınge guret. Dımıli-Kırmanc-Zaza pêro namê mıletê maê. Na namekerdene kılmek ra Mıletê Kırmanc-Zazay u Welatê Kırmanc-Zazaya. Têareamaene de adet u qêydê gurenaişê kome sero qesêy bi, no qerar amê guretene: Karê Komita Koordinasyoni mavên u gurê cematu jubini ra gırêdaene, karê çapkerdene u idarê debara kome kerdena. Qêydê gurênaişi de cemati çı wazenê a muhima. Proğram hondê ke bıngê piya gurênaişiyo. Her cemat ca u hal ra gore qêydê gurênaiş u lejê xo ebe xo ano werte. Aza ya ki cemati qeraro ke raşt vinenê, êy anê hurendi. Qeraro ke raşt nêvinenê hurêndi ardena êyrê mecbur niyê. Kar u gure ebe zerreweşiye u zerrepakiye bêro kerdene. Kome de, zafvengêni u rengêni bıbo.
Komê ma, demokratunê Khurr u Tırku de piya guriyaene u poşti jümini daene de fayde vineno. Nasyonalisteni dısmenêni arda wertê mıletu, coka mordem çıxa ke na poşti jümini daene sero vındo, hondaê rındo. Hama iyê ke kamiya ma inkar kenê, wazenê ke welat u qomê ma bıcêrê bınê bandıra xo, inu de piya guriyaene nêbena. Na het ra Konferans de nasyonalistunê Khurrmancu sero qesêy bi, iyê ke zonê ma kenê fekê de Khurrmanci "Kürtçe'nin lehçesi", qomê ma kenê Zazaê Khurru "Zazakürdü" i pêro kerdi naletme. Vaciya ke, na raa qefçıla ke sindor oncena mavênê ma u Khurru gunê caverdiyo.
[bıvurne] Tarix
Heqa kesi çina ke, tarıxê ma, adet u tore u kulturê mao delali talan kero, bıcêro bınê bandıra xo. 1918-21, 1925, 1937-38 tarıxê mao. Tarıxê ma mıletê teberi nusno, mara tırto, berdo kerdo malê xo. Ma ni pêyser wazenime. Hetê nustena tarıxi ra toro qefçılo ke nasyonalistanê Tırku ra cêriyo, gunê caverdiyo.
Herbo ke Dewleta Tırki Welatê Kırmanc-Zazay de, Kürdistan u Tırkiya de kena, êy sero Konferans de niya vaciya: Dewleta Tırki qomê ma u qomê Khurrmanci re zulım kena, verba ninu herbê de nıheq dana. Seveta bınê bandıre de vındarnaena Welatê Kırmanc-Zazay u Kürdistani qe çiyê tomete nêvinena, heq u huqukê wertê dugelu cêna bınê lıngunê xo, her qefçıliye kena. No herb mıletê Tırki ki keno hêsir, keno bınê lımê faşizmi. Endi hên biyo ke Dewleta Tırki bınê lınga ra hata serê sari biya qılerın, pıxarın u gemarın, biya dewletê de terorist u mafya.
Ni herbi en zêde welatê ma kerdo xan u xırave. Dêsım, Erzıngan, Şêvaz, Çewlıg (Bingöl), Xarpêt (Elazığ), Piran, Terikan, Hani, Maden, Varto u Xunıs de hazare ra zêdêri dewê ma kerdê thal. Têyna zerê Dêsım de 420 dewe ra 300 dewe kerda thal. Mıletê marê ambargo no ro, mıletê ma kiloê ardu ya ki kiloê seker ebe izna qereqolu cêno. No ki qêydê de terteliyo, vindkerdena kamiya maa. Ebe na qêyde wazenê ke qomê ma werte ra wedarê, koka xora bıvısnê u welatê ma bêaz bıverdê.
Xort u çênê ma Dımıli-Kırmanc-Zazau wertê ni herbi de estê. Hama mıletê ma ebe rıza xo nêkewto na herb, namê xora temsil nêbeno. Verba bandıra dewleta Tırki ma poşt danime lejê serbestiya Khurrmancu. Hama Khurrmancê ke nasyonalistêni kenê, naêra qêyr çım verdanê welatê ma rınd nêkenê; ma na politika inu red kenime. Mordem ke ni herbi de niyadano, rınd vineno ke, heto ke keno vindi mıletê mao. Kam ni herbi qezenc keno bıkêro, ma zerar kenime. Hetê ke herb kenê welatê mara teber bê, şêrê. Zerar u ziyano ke do qomê maro, cırmê dêy bıdê.
No herb desınde bıqediyo. Qomi ramıtena weşiya xorê, piya ya ki ciya, ebe xo qerar cıdê. Ebe zorê eskeri welatu thalkerdene u barbarêni de inat kerdena Dewleta Tırki zerar dana têde qomu, têkaleke de mendena inu roce be roce kena çetın. Eveta haştiyê de mıqereme dewê ke kerdê thal u xırave, newde bıvıraziyê ke Kırmanc-Zazay, Khurrmanc u Asuri pêyser racêrê. "Koruculuk" be "Özel Tim" ağme kerê, "Olağanüstü Hal" wedariyo, têde "Siyasi Mahküm" serbest raverdiyê. Zazaki, Khurrmancki, Asurki, Lazki, Erevki u zonunê binu sero "yasak" vedariyo. Têde qomu be komunê siyasiyu rê serbestiye bêro.
Konferans de amê waştene ke her kes nae bızano: Eke heqa mıletê ma niyamê re zon, nêdiye cı, raê de zelale nêvinina, haştiye nêna. Qe kes bê mıletê ma, mıletê ma sero pilanu mevırazo. Mıletê ma Kırmanc-Zazay qerarê ke ewro u meşteê ma cênê bınê bandıre, inu qebul nêkeno. Komê siyasi u demokratê Tırk u Khurru gere ke newde bıfıkıriyê, ğeletiye u çewtiya xo raştkerê. Toro vırên ra rae ra şiyene zerar dana qomu, mavênê inu kena ya, kena xıravın. Dımıli-Kırmanc-Zazay wairê 5 milyoni ra zêdê nıfısiyê. Mordemo ke heqa ni qomi inkar keno demokrat niyo.
Têde Dımıli-Kırmanc-Zazaê ke komunê Tırk u Khurrmancu de gurinê gunê na halê ma sero sarê xo bıqefelnê. Welatê ma bınê bandıre dero, wazenê ke werte ra wedarê. Zon u kulturê ma vindbiyaene dero, sıma hona ki naerê vengê xo nêvecenê, verba nae nêvecinê. Bızanê ke verê tarix de sıma gunekar vecinê. Coka xo bındestiye ra bıxelesnê ra, seveta xoserbiyene poşti bıderê Serbestiye.
Serbestiye demokrasi xorê bınge cêna, her ca de lej dana. Serbestiye haq u huqukê miletê mao ke ebe miliyonu sukunê Tırkiya u Ewrupa de weşiya xo rameno mudafa kena. Ma politika de zor u zorbazêni red kenime. Hama nefs u mudafa ra ki nêremenime. Tarıx, tore u adetê mıletê ma na het ra marê qılawızê. Xoverdaenê Qoçgiri, Piran u Dêsımi raa ma kenê roşti. Ma venga mıletê xo danime, vanime ke, bêrê, no nireo ke noro vılê mıletê ma Kırmanc-Zazay ser, êy bısıkınime, serbestiye u demokrasi biyarime welatê xo.
