Википедири материал
- Славянсен туслăх, пĕрлĕлĕх кунĕ.
- Китай, Тайвань, Вĕриçĕлен фестивалĕ.
- Мозамбик, Пăхăнманлăх Кунĕ.
- Словени, Патшалăхлăх Кунĕ.
- Украина, Таможньă хĕсмет кунĕ.
- Хорвати, Пăхăнманлăх Кунĕ.
[тӳрлет] Пулса иртнĕ
- 1178 — Пилĕк кентербери монахĕсем уйăх çинче хăватлă сирпенӳ курнă. Çакă уйăх метеорпа çапăнни пулнă теççĕ, ун хыççăн уйăх çинче Джордано Бруно кратерĕ пулса юлнă.
- 1439 — Базель соборĕ Евгений IV (Eugenius PP. IV) рим папине еретик тесе айăпланă та ăна папа шутĕнчен кăларнă.
- 1498 — Китайра шăл тасатмалли щетка шутласа кăларнă.
- 1503 — Христофор Колумб (Christoforo Colombo) карапĕ Ямайка утравĕ патĕнче шыва путнă.
- 1580 — лютерансен «Килĕшӳ кĕнекине» çут тĕнчене тухнă.
- 1630 — ДжонУинтроп (John Winthrop) апатланнă чухне АПШ-ра пĕрремĕш хут вилкăпа усă курнă.
- 1762 — Раççей императорĕ Пётр III православипе лютеран чиркĕвĕсене танлашиарнă.
- 1783 — Франци химикĕ Антуан Лоран Лавуазье (Antoine Laurent de Lavoisier) Париж тĕпчев академин пухăвĕнче шыв — водородпа кислород çыхăнăвĕ тесе пĕлтернĕ, тепĕр икĕ çултан çар инженерĕпе Жан Меньепе (Jean Baptiste Marie Charles Meusnier de la Place) çак икĕ элементсенчен синтез урлă шыв туса илнĕ.
- 1788 — Вирджини АПШн вуннăмĕш штачĕ пулса тăрать.
- 1794 — Францире революци пирки Екатерина II Раççĕйре франци япалисене сутма чартарнă.
- 1804 — Жорж Кадудале (Georges Cadoudal), шуансен çулпуçне суд туса вĕлернĕ.
- 1844 — Байкал-лешъенче ылтăн тупма тытăннă.
- 1857 — франци сăвăçĕн Шарль Бодлерăн (Charles-Pierre Baudelaire) «Цветы зла» сăвă пуххи пичетленсе тухнă.
- 1858 — Британи Колумбин (Канада) пĕрремĕш хаçачĕ — «Виктория газетт» пичетленсе тухнă.
- 1863 — Сегун Токугава Японирен пĕтĕм ют çĕр çыннисене хăваласа яма хушнă.
- 1872 — Германире иезуитсен Орденăн ĕçне чарса лартнă.
- 1878 — Берлин конгресĕ пуçланнă; Черногорин, Сербин тата Румынин никамапăхăнманлăхне çирĕплетнĕ.
- 1883 — Раççейре чиркӳ прихочĕсен реформи пуçланнă.
- 1907 —Тифлисра Иосифом Джугашвили ертсе пынипе вăрă-хурахсем инкассаторсен каретине çаратнă.
- 1919 — Германире пĕтĕмпех металран пуçтарнă пассажир самолечĕ «Юнкерс» J13 пĕрремĕш вĕçеве тухнă.
- 1923 — Мускав тата Пĕтĕм Раççей Патриархĕ Тихон тĕрмерен тухать — уншăн вăл совет влаçне пăхăнать, контрреволюци ĕçесене сивлет, влаçсемпе килешӳ тума сĕнет.
- 1926 — Ленинградри Петропавловск собор куранчĕсем кун çурринче пĕремĕш хут «Интернационал» гимне вылянă.
- 1932 — СССР-та пĕрремĕш хут (тĕрĕслев шучĕпе) китсене тытакан «Алеут» карапĕ тинĕсе тухнă.
- 1935 — СССР-та политссыльнăсен тата политкатăржансен Ушуăнне салатса янă.
- 1935 — Парижра Тĕнчери çыравçăсен культурăна хӳтĕлес конгресĕ Тĕнчери çыравçăсен ассоциацине йĕркелесе хунă.
- 1946 — СССР Тĕнчери футбол федерацине кĕрет.
- 1950 — Корей вăрçи пуçланнă.
- 1953 — Берия политбюро ТК ларăвĕнче аресленĕ.
- 1966 — пĕрремĕш совет метеоспутникне «Космос-122» космоса хăпартнă.
- 1969 — «Машина времени» йĕркеленнĕ.
- 1971 — Аслă Британин çутĕç министрĕ Маргарет Тэтчер (Margaret Hilda Thatcher, Baroness Thatcher of Kesteven) хушнипе пуçламăш класс шкул ачисене тӳлевсĕр сĕт пама чарнă.
- 1975 — Мозамбик ирĕклĕхе çĕнсе илнĕ. Самора Машел (Samora Moises Machel) президент пулса тăрать.
- 1975 — Ричи Блэкмор (Ritchie Blackmore) официаллă «Deep Purple» ушкăнĕнчен тухса кайнине пĕлтернĕ.
- 1987 — ТК Пленумĕнче СССР-та экономика реформисене пуçламалла тенĕ.
- 1989 — СССР Çурçĕр флотĕнчи «Комсомолец» К-131 атомоход-шывайкиммин атом реакторне сивĕтсе тăракан системи шăтăкланать.
- 1991 — Словенипе Хорвати Югославирен пăхăнманлăхне пĕлтернĕ.
- 1992 — Украина автокефаллă чиркĕвĕ Киев патриархачĕн
православи чиркĕвĕпе пĕрлешĕннĕ.
- 1993 — Литвара наци валютине лита ĕçе кĕртнĕ.
- 1998 — Официаллă «Windows 98» операци системи тухнă.
- 1709 — Франческо Арайя (Francesco Domenico Araia), итали кĕвĕçĕ, дирижер, неаполь опера шкулĕн юхăмĕпе ĕçленĕ.
- 1841 — Тихомиров Владимир Андреевич, микробиолог, вырăс фармакогностсен шкулне никĕс хураканĕ.
- 1849 — Садовская Ольга Осиповна, актриса.
- 1852 — Антонио Гауди (Antonio Plácido Guillermo Gaudí y Cornet) (ум.
- 1864 — Вальтер Нернст (Walther Hermann Nernst), нимĕç тĕпчевçи, физ-химие никĕслекенĕ, Нобель преми лауреачĕ (хими), 1921.
- 1881 — Жак де Баронселли (Jacques de Baroncelli-Javon), франци режиссёрĕ.
- 1884 — Даниэль-Анри Канвейлер (Daniel Henry Kahnweiler), франци кĕнеке кăлараканĕ, Пабло Пикассо (Pablo Picasso) ĕçĕсене пичетлекенĕ.
- 1887 — Джордж Эббот (George Abbott), америка çыравç , сценарист, режиссёр тата продюсер.
- 1897 — Бэзил Рэдфорд (Basil Radford), акăлчан артисчĕ.
- 1900 — Сёмушкин Тихон Захарович, çыравçă.
- 1903 — Джордж Оруэлл (чăн ячĕ Эрик Артур Блэр) (George Orwell — Eric Arthur Blair), акăлчан çыравçи, публицист, «1984» роман çыраканĕ.
- 1907 — Тарковский Арсений Александрович, сăвăçă.
- 1907 — Йоханнес Йенсен (Johannes Hans Daniel Jensen), нимĕç физикĕ, Нобель преми лауреачĕ, 1963.
- 1911 — Уильям Хоуард Стайн (William Howard Stein), америка тĕпчевçи, биохимик. Нобель преми лауреачĕ 1972 (хими), Стэнфорд Мурпа (Stanford Moore), Кристиан Анфинсенпа (Christian Boehmer Anfinsen) пĕрле.
- 1922 — Корчагин Мстислав Васильевич, режиссёр.
- 1923 — Ватрослав Мимица (Vatroslav Mimica), югослави режиссёрĕ.
- 1924 — Сидней Люмет (Sidney Lumet), америка кинорежиссёрĕ. «Двенадцать разгневанных мужчин», «Из породы беглецов», «Орфей спускается в ад», «Вид с моста», «Долгое путешествие в ночь», «Чайка», мюзикл «Волшебник» («Волшебник Изумрудного города» юмахăн паянкунхи версийĕ) кинофильмсене лартаканĕ.
- 1926 — Ингеборг Бахман (Ingeborg Bachmann), австри çыравçи, лирикăллă сăвăçă.
- 1928 — Мишель Бро (Michel Brault), канада операторĕ, режиссёр.
- 1928 — Абрикосов Алексей Алексеевич, физик-теоретик, академик (1987), Нобель преми 2003 лауреачĕ.
- 1932 — Жорж Слюйзер (George Sluizer), голланди тата америка продюсерĕ, режиссёрĕ.
- 1937 — Филозов Альберт Леонидович, cовет вырăс театр тата кино артисчĕ.
- 1937 — Болот Бейшеналиев, киргизи артисчĕ.
- 1937 — Йонас Томашявичюс (Jonas Tomaševičius), литва операторĕ.
- 1938 — Предраг Голубович (Predrag Golubovic), югослави режиссёрĕ.
- 1938 — Дуилио дель Прете (Duilio del Prete), итали актёрĕ.
- 1941 — Дени Аркан (Georges-Henri Denys Arcand), канада режиссёрĕ.
- 1943 — Алиев Шамиль Гимбатович, тинĕс çар карапĕсем валли хĕçпăшал шутласа тăваканĕ, конструктор.
- 1943 — Толоконников Владимир Алексеевич, Казахстанăн тава тивĕçлĕ артисчĕ, СССР Патшалăх преми лауреачĕ (Шариков, «Собачье сердце» фильм).
- 1945 — Карли Саймон (Carly Elisabeth Simon), америка юрăçĕ.
- 1946 — Иэн Макдональд (Ian McDonald), акăлчан рок-музыканчĕ (клавишлисем, саксофон, флейта), «King Crimson» тата «Foreigner» ушкăнсенче вылянă.
- 1952 — Тим Финн (Brian Timothy "Tim" Finn), австрали рок-музыканчĕ («Split Enz», «Crowded House», соло).
- 1954 — Дэвид Пейч (David Paich), америка рок-музыканчĕ, кĕвĕçĕ («Toto»).
- 1963 — Маркелов Леонид Игорьевич, Мари Эл президенчĕ.
- 1963 — Джордж Майкл (чăн ячĕ Георгиос Панайоту) (George Michael — Georgios Kyriakos Panayiotou — Шаблон:Lang), акăлчан поп-юрăçĕ, грексенчен тухнă, кĕвĕçĕ, «Wham!» дуэтра юрлама тытăннă.
- 1964 — Эмма Суарес (Emma Suárez Bodelón), испани артистки.
- 1975 — Крамник Владимир Борисович, шахматист, 14-мĕш тĕнче чемпионĕ ПША версипе.
- 2006 — Турцири Манавгат хулинче сирпĕнӳ пулнă. 4 çын вилнĕ, темиçе теçетке çын аманнă.
- 1767 — Телеман Георг Филипп, нимĕç кĕвĕçи, капельмейстер, музыка ĕçченĕ.
- 1785 — Якоб Штелин (Jakob von Stählin), вырăс ӳнерлĕхĕн пĕрремĕш историкĕ, фейерверксен театăрне йĕркелекенĕ.
- 1822 — Эрнст Теодор Вильгельм Амадей Гофман, нимĕç çыравçи, кĕвĕçĕ, ӳнерçĕ.
- 1842 — Жан Шарль Леонар Симонд де Сисмонди (Jean-Charles-Leonard Simonde de Sismondi), швейцари историкĕ, экономист.
- 1916 — Томас Эйкинс (Thomas Eakins), америка ӳнерçи.
- 1933 — Анна Бригадере (Anna Brigadere), латыш çыравçи.
- 1938 — Трубецкой Николай Сергеевич, кнеç, чĕлхеçĕ, философ, филолог тата культуролог, Вена Тĕпчев Академин членĕ.
- 1960 — Вальтер Бааде, нимĕç астрономĕ.
- 1971 — Джон Бойд-Орр (John Boyd-Orr, 1. Baron of Brechin Mears), акăлчан тĕпчевçи, биолог, ООН Апат-çимĕç комисси пуçлăхĕ, Нобель преми лауреачĕ ( мир - лăпкăлăх), 1949.
- 1972 — Гюнтер Симон (Günter Simon), нимĕç театр тата кино артисчĕ.
- 1984 — Мишель Поль Фуко (Michel Foucault), франци философĕ, культура историкĕ.
- 1995 — Эрнест Уолтон (Ernest Thomas Sinton Walton), ирланди ядерлă физикĕ, (Кокрофт — Уолтон хăвартлаканне(ускоритель) тăваканĕ, 1932), Нобель преми лауреачĕ, 1951.
- 1997 — Жак Ив Кусто (Jacques-Yves Cousteau), франци океанографĕ, акваланга шутласа тăваканĕ.
- 1999 — Моргунов Евгений Александрович, киноактёр.
- 2001 — Барбара Диттус (Barbara Dittus), нимĕç актриси.
 |
Ку статьяна çырса пĕтермелле, е анлăрах ăнлантарса памалла.
Эсир тӳрлетсе, хушса ăна çырса пĕтермешкĕн пулăшма пултаратăр |
