Amdi Geraybay
QIRIMTATAR VİKİPEDİYASINIÑ MALÜMATI
Amdi Geraybay (aqiqiy adı Abdulafat Lâtifоv) (1901 fevral 14 - 1930 sentâbr 13) - belli qırımtatar şairidir.
Amdi Geraybay 1901 senesi Kefe uyezdiniñ Yeñi Qale qasabasında ulema qorantasında doğdı. 1910 senesi Qarasuvbazar iptidaiy mektebini bitirdi. 1917 senesi Aqmescitte açılğan rüşdiye mektebine kirdi. Lâkin grajdanlıq cenki zamanında tasiline devam etip olamadı. Soñra, 1921 senesi az bir müddet rabfakta oqudı. 1922 senesi topraq istisal şirketine kirdi. Aynı zamanda qırımtatar dar ül-fünun talebeleri şirketini teşkil etip keldi de bu yerde oquvını devam etti.
1923 senesi Veli İbraimovnıñ yardımı ile İstambulğa ketip andaki dar ül-fünunnıñ edebiyat şübesinde üç yıl oqudı ve 1926 senesiniñ soñlarında Qırımğa qayttı.. Milliy maarif ve medeniyetiniñ inkişafı yolunda elal hızmetlerde bulundı.
1928 senesi “milletçilik”nen qabaatlanıp İçki İşler Halq Qоmısarlığınıñ (NKVD) Baş Siyasiy İdaresi (GPU) hadimleri tarafından yaqalandı ve 1930 senesi Moskvada Butırskaya türmesinde vahşicesine öldürildi.
Amdi Geraybaynıñ “Elâk Oldı Yigitler” adlı ilk şiiri 1917 senesi neşir etildi. Şair eserlerini esasen sade halq tilinde yazdı. “Yigitke” (1918), “Yaş Tatarlarğa” (1921), “Tuvğan Tilim” (1921) kibi şiirlerinde vatanperverlik ve milletseverlik ğayelerini aks etti. Halqımıznıñ turmuşını ve bazı eskirgen adetlerini “Zavallı Tatar Qızı” (1921), “Talaq” (1921) kibi nazm parçalarında ifade etti.
Qırımtatar milliy edebiyatında körümli yerni tutqan “İcret” poeması 1927 senesi basıldı.
Amdi Geraybay qalemini dramaturgiya janrında da sınap baqqan edi. 1919 senesi “Eski Tatar Mektebi”, 1923 senesi “Öksüzler” serlevalı balalar içün yazılğan pyesaları neşir olundı.
Şairniñ vefatından soñ, 1935 senesi Rоmaniyada çıqqan “Qırım Şiirleri” mecmuasında onıñ qırımtatar milliy edebiyatınıñ tarihı aqqında acayip ilmiy maqalesi basıldı.
