Göta kanal
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Göta kanal (fon. Joeta kanal) je kanal koji protiče kroz švedsku regiju Götaland. Kanal je dug 190,5 km, od kojih je 87,3 km manuelno iskopano. Zajedno sa Trollhätte kanalom, Göta älv i Göta kanalom dobija se vodeni put dug 390km koji protiče poprijeko Švedske.
Göta kanal se proteže od gradića Sjötorpa na istočnoj obali jezera Vänern kroz manja jezera Boren, Roxen i Viken sve do dvorca Mem kod Söderköpinga i ulijeva se u Baltičko more. Na ovoj streki se nalazi 58 brani, od kojih su dvije u Tåtorpu i Borensbergu manuelne, dok su ostale automatizovane. Duž kanale se također nalaze dva akvadukta, jedan u Ljungsbro i jedan u predgrađu Borensberga. Göta kanal se smatra jednim od najvećih švedskih građevinskih projekata svih vremena.
12. aprila 1810. grof Baltzar von Platen dobio je dozvolu za gradnju kanala. Zajedno sa arhitektom Thomasom Telfordom odredio je putanju i nacrt kanala. Zamisao je bila da brodovi, koji su morali ploviti preko moreuza Öresunda i danskih voda do Baltičkog mora, izbjegnu plaćanje carine tzv. Öresundstullen Danskoj tako što će ploviti kroz švedsko područje sve do mora.
Kanal je otvoren 26. septembra 1832. Ukupan trošak izgradnje kanala je iznosio 9 miliona riksdalera (valuta iz 16. vijeka), što bi bilo oko 13,5 milijardi švedskih kruna (vrijednost 2005). 58.000 vojnika iz 16 raznih pukovnija (regimenata) je učestvovalo u gradnji kanala. Njihov udio je iznosio oko 7 miliona dnevnica (dagsverke), a jedna dnevnica je trajala 12 sati. I mora se napomenuti da su sva iskopavanja obavljana ručno. Kanal je bio završen tek nekoliko decenija prije pojave željeznice u Švedsku.
Kanal je postao popularna turistička atrakcija. Potrebna su četiri dana da bi se proputovalo duž čitavog kanala. Uvedene su i turističke linije Stockholm - Göteborg kroz kanal.
