Bal de Roncal
De Biquipedia
A Bal de Roncal (Erronkari en euskera) ye una redolada natural d'a Comunidat Foral de Nabarra y a més oriental d'as bals perinencas d'a merindat de Sangüesa. Tién direzión Norte-Sur como cuasi totas as bals d'o perineu meridional, y la trescurza o río Esca. Bi ha siet billas: Burgui, Garde, Isaba, Roncal, Urzainqui, Uztárroz y Vidángoz.
Muga á lo norte con Franzia (departamento de Perinés Atlanticos), á l'este con a Bal d'Ansó (Uesca), á lo sur con Salbatierra d'Esca (Zaragoza) y á l'ueste con a Bal de Sarasaz (Nabarra).
Se i troba a tuca más alta de Nabarra: a Meseta d'os Tres Reis (2424), on o C.D. Nabarra ha posato una estatua de San Francho Xabier.
O clima ye entre subalpín en as partes más altas y submediterranio en as baxas.
Contenius |
[editar] Cultura
- Museu etnografico d'Isaba n'una ermita.
- Zentro d'Interpretazión d'a Naturaleza de Roncal.
- Un dolmen en Belagua, á man d'una ermita.
- Casa Museu de Julián Gayarre.
- Mausoleu de Julián Gayarre (obra de Mariano Benlliure).
- Arquitetura popular.
[editar] Gastronomía
- O formache de Roncal, primer formache español con denominazión d'orichen.
[editar] Charrar
Dica o sieglo XIX se i charraba basco roncalés, que teneba más relazión con dialeutos d'o País Basco franzés que con dialeutos de Nabarra u Guipuzcoa. Os omes dixoron de charrar roncalés en o sieglo XX porque s'abegaban a charrar en castellán cuan yeran en as Bardenas u Zinco Billas con o ganato trasumant y dimpués continaban emplegando-lo en lurs casas. No más que una familia (que ya no bibe en a bal) y presonas aislatas y muito biellas charran o roncalés. Os atros que charran basco en a Bal de Roncal charran o euskera batua y no son fablans natibos.
En o castellán d'a Bal de Roncal bi ha aragonesismos.
[editar] Ozio
As atrazions toristicas més importans d'a Bal son:
- Mazizo de Larra-Belagua y a Bal de Belagua.
- Pistas de esquí de fundo.
- Senders señalizatos y lo paisache perinenco.