Räşid Sönniev
Wikipedia'dan
Räşid Ğali ulı Sönniev (Рәшит Гали улы Сөнниев) – tanılğan Räsäy ğälime, cämğiät eşleklese. Tatar millätennän. Üzbäk Sotsialist Ǧömhüriyäteneñ Taşkent şähärendä 1943 elnıñ 1çe martında dönyaǧa kilä. Räşid Sönniev – Rusiyä Fännär Akademiyäseneñ şäräfle äǧzası.
[üzgärtü] Tormış yulı
Räşid Sönniev Mäskäü fizika-texnika institutın häm Mäskäw däwlät universitetın tämamlıy. Fizika-matematika fännäre doktorı (1973), MFTI porfessorı (1974). Ul Rusiyä Fännär Akademiyäseneñ yuǧarı energiyä bülegen citäkli, Galäm tikşerenüläre institutınıñ äydäp baruçı fän xezmätkäre. Şulay uq, Maks Plank Astrofizika institutı direktorı (Garhing, Almaniyä).
Ya.Zeldoviç belän xezmättäşlekltä ‘’Sönniev-Zeldoviç effektı’’ isemle teoriyä avtorı. Bu teoriyä nigezendä, Galämdä relikt nurlanışı elektronnar tä’sire astında waqıt ütü belän tarala.
N.Şakura belän berlektä R.Sönniev matdälärneñ qara tişekkä töşüe häm ikele sistemanıñ (ber yoldız qara tişek yäki neytron yoldız bulǧanda) köçle rentgen nurlanışı astında barlıqqa kilgän akkretsion disklar modelen eşli.
Räşid Sönniev Mir orbital’ kompleksına kergän “Kvant” module tözegän häm anıñ belän idarä itkän törkemne citäkli. Bu modul’ yärdämendä 1987 elda berençe tapqır ör-yaña yoldıznıñ rentgen nurlanışı yazıla. Xäzerge waqıtta R.Sönniev bülege ‘’Spectrum-X-Gamma’’ isemle xalıqara astrofizika proektın äzerläüdä qatnaşa. Ber ük waqıtta ul Garhing’ta Auropa kosmik agentlıǧınıñ ESA Planck kosmik appartın Galämgä cibärü eksperimentları östendä eş alıp bara.
[üzgärtü] Büläklär
Bruno Rossi Prizı (1998) Royal Astrnomical Society’nıñ altın medale (1995) Bruce medale (2000) Rusiyä däwlät premiyäse (2000), 1990-1998 ellarda Granat astrofizika observatoriyäsendä alıp barılǧan qara tişeklär häm neytron yoldızlarnı rentgen häm gamma nurlanış yrdämendä öyränülär öçen RFA’neñ A.Fridman premiyäse (2002) Heineman Prize (2003)
