Yarımada Savaşı
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Yarımada Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Napolyon Savaşları Parçası | |||||||
|
|||||||
| Taraflar | |||||||
• .svg/20px-Flag_of_Spain_(1785-1873_and_1875-1931).svg.png){kind=small} İspanya |
•  Fransa |
||||||
.svg/20px-Flag_Portugal_(1707).svg.png){kind=small}
| İspanya tarihi |
Antik Çağlar
Orta Çağ
İmparatorluk
19. Yüzyıl
20. Yüzyıl
Özel konular
|
.svg/20px-Banner_of_the_Holy_Roman_Emperor_(after_1400).svg.png){kind=small}
Yarımada Savaşı, (İspanyolca: Guerra de la Independencia) (Bağımsızlık Savaşı), Fransız Devrim ve Napolyon Savaşları'nın İber Yarımadasında geçen bölümü (1808 - 1814).Fransızlarla İngiliz, İspanyol ve Portekiz kuvvetleri arasındaki savaşın Napolyon'un devrilmesinde önemli rolü olmuştur.
7 Temmuz 1807'de Tilsit'te Rusya'yla imzaladığı antlaşma, Napolyon'a bütün dikkatini İngiltere ve İngiltere'nin müttefiki ya da dostu olan İsveç ve Portekiz üzerinde yoğunlaştırma olanağı verdi.Varılan antlaşmaya göre, Rusya İsveç'ten Finlandiya'ya kadar olan toprakları işgal etmek üzere harekete geçecek, 1796'dan beri İspanya'nın müttefiki olan Napolyon ise Portekiz'den limanlarını İngiltere'ye kapatmasını ve İngiltere'ye savaş ilan etmesini isteyecekti.
19 Temmuz'da bu talebini Portekiz yönetimine bildiren Napolyon'un niyeti İngiliz ticaretini engelleyerek, bu ülkeyi barışa zorlamak için oluşturduğu Kıta Ablukası'nı tamamlamaktı.Portekizlilerin harekete geçmekte ağır davranmaları üzerine, Napolyon General Andoche Junot'ya 30 bin kişilik bir kuvvetle İspanya'dan Portekiz üzerine yürümesini emretti (Ekim-Kasım 1807). Junot 30 Kasım'da Portekiz kraliyet ailesinin Brezilya'ya gitmek üzere terk ettiği başkent Lizbon'a girdi.Çok geçmeden İspanya'nın kuzeyindeki bazı bölgeleri de işgal eden Fransızlara karşı direnişi örgütlemeyi başaramayan İspanya başbakanı Manuel de Godoy, Kral IV. Carlos'a Portekiz kraliyet ailesinin yaptığı gibi Güney Amerika'ya kaçmasını salık verdi.Ama Madrid'den yola çıkan IV. Carlos Aranjuez'de oğlu Fernando'nun (1808-1833 arasında İspanya kralı VII. Fernando) yandaşlarınca durduruldu ve ayaklanmacıların baskısıyla Godoy'u görevden almayı, oğlu lehinede tahttan çekilmeyi kabul etti. (17 Mart 1808).Durumdan yararlanarak General Joachim Murat'ya Madrid'i işgal emri veren Napolyon, çeşitli tehdit ve vaatlerle Carlos ve Fernando'yu görüşmlerede bulunmak için Bayonne'ye getirtmeyi başardı.5 Mayıs 1808'de burada Fernando'yu Carlos, Carlos'u da kendisi lehine tahttan çekilmeye zorladı ve kardeşi Joseph Bonaparte'ı kendi adına ülkeyi yönetmek üzere İspanya kralı ilan etti.Ama Madrid halkının 2 Mayıs'ta işgalcilere karşı ayaklanmasıyla İspanyol Bağımsızlık Savaşı başladı.
Madrid'deki ayaklanma Naspolyon'un sonunu hazırlayan gelişmelerin başlangıcı oldu.Fransızların başkentteki ayaklanmayı büyük bir şiddeetle bastırmalarına karşın direniş bütün İspanya'ya yayıldı.Başarılı bir gerilla savaşı yürüten İspanyollar, Fransızları Valencia'dan püskürttükten sonra Andalucia'ya kadar ilerlemiş olan General Pierre Dupont'u geri çekilmeye ve 23 Temmuz'da Bailen'de ordusuyla birlikte teslim olmaya zorladılar.Hemen ardından başkent Madrid üzerine yürüyüşe geçerek ağustosta Joseph Bonaparte'ı kentten sürdüler.
Çok geçmeden karşı saldırıya geçen Fransızlar Aralık 1808'de Madrid'i yeniden ele geçirdiler.Bunu üzerine direnişe önderlik eden yerel komitelerin (junta provinciale) merkezi önce güneydeki Sevilla'ya, Ocak 1810'da General Nicolas de Dieu Soult'un Andalucia'yı ele geçirmesi ve Sevilla'nın düşmesi üzerine de Cadiz'e alındı.
Ama İngiliz orduları komutanı Arthur Wellesley'nin 1808'den başlayarak Portekiz'de Fransızlara karşı yürüttüğü kararlı direniş, İspanyol gerillaların sürekli etkinliği ve Fransızlar arasında çıkan anlaşmazlıklar savaşın müttefikler için bozgunla sonuçlanmasını engelledi.1810-1812 arasında İspanya ve Portekiz'in çeşitli kesimlerinde Fransızlarla yapılan çok sayıda çarpışma sonuçsuz kalmakla birlikte, Fransızların insan ve malzeme kaynaklarının yavaş yavaş tükenmesine yol açtı.Bu arada bütün dikkatini Rusya'ya düzenleyeceği sefer üzerinde yoğunlaştırmış olan Napolyon'un 1811-1812'de 30 bin dolayında askerini doğuya doğru yürüyen Büyük Ordu'ya katılmak üzere yarımadadan çekmesi Fransızların durumunu daha da ağırlaştırdı.
1812'de Portekiz'deki üssünden yola çıkarak İspanya içlerine doğru ilerlemeye başlayan Wellington'un 21 Haziran 1813'teki Vitoria Çarpışması'nda Mareşal Jean Baptiste Jourdan'ı yenilgiye uğratması Yarımada Savaşı'nın sonunu getirdi.Wellington çarpışmasından sonra İspanya'dan çekilen Joseph Bonaparte'ı izleyerek Pireneler'in ötesine kadar ilerledi (Ağustos 1813).Napolyon ise Leipzig'de uğradığı ağır yenilgiden (16-19 Ekim 1813) sonra İspanya'da tutunmasının olanaksızlığını kabul ederek, tahttan indirildiğinden beri Valençay'de tutsak olan VII. Fernando'yu serbest bıraktı (Aralık 1813).VII. Fernando'nun Mart 1814'te İspanya'ya dönerek yeniden tahta geçmesiyle Yarımada Savaşı resmen sona erdi.
