Mitoz
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Mitoz ya da mitosis, bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şeklinde bölünmesidir.
Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.
Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
Konu başlıkları |
[değiştir] İnterfaz
Bir bölünme kademesi olmayıp, iki mitoz arasındaki bölünme safhasıdır. İnterfazda genç hücre beslenme, büyüme, protein sentezi gibi biyolojik olayları gerçekleştirir. Fakat hücre bölünme emri aldığı andan itibaren bölünme hazırlıkları yapılır. Bu hazırlıklardan itibaren interfaz biter ve bölünme başlar. Bölünme hazırlıklarının en önemlisi kromatin ipliklerin (DNA) kendini eşlemesidir (replikasyon). Hayvansal hücrelerde sentrozom da kendini eşler. Hücreyi ağ gibi kuşatmış bulunan Endoplazmik Retikulum yıkılarak bölünme kolaylaşır. Son olarak hücrenin diğer hayatsal fonksiyonları minimuma indirilir. (kromozomlar belirginleşir , nükleus hücre zarına doğru çekilir ve ortası boş kalır. Nükleus zarıda kaybolduktan sonra kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilmeye başlar ve metafaz başlar)
[değiştir] Anafaz
Kromozomlardaki sentromerlerin aynı anda ikiye bölünmesiyle kardeş kromotitler tam olarak birbirinden ayrılır. Kardeş kromatitler sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak zıt kutuplara doğru harakete geçer. Anafaz evresi kardeş kromotitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır.
[değiştir] Telofaz
Sitoplazma Bölünmesi (sitokinez): Telofaz evresinin sonuna doğru sitoplazma ortadan ikiye ayrılmaya başlar. Hayvan ve bitki hücrelerinde çekirdek bölünmesi benzer olmasına rağmen sitoplazma ikiye ayırıncaya kadar devam eder.
Hayvan Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi: Hücrenin ekvator bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen bir boğumlanma ile başlar. Bu boğumlanma sitoplazmayı ikiye ayırıncaya kadar devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücrede aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
Bitki Hücresindeki Sitoplazma Bölünmesi: Bitki hücresinde hücre çeperi bulunduğundan sitoplazma bölünmesi boğumlanarak gerçekleşmez. Hücrenin ortasında orta lamel denilen çeper oluşumu başlar. Orta lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır. Böylece sitoplazma içindeki yapılar hemem hemen eşit olacak şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır. Sitoplazmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki yavru hücre oluşur.
[değiştir] Ayrıca bakınız
[değiştir] Dış bağlantılar
- Animasyon Mitoz ve Mayozun karşılaştırılması
- How Cells Divide: Mitosis vs. Meiosis
- Science aid: Mitosis and meiosis: A simple account of the process aimed at teens
- Mitosis & Cytokinesis Animation
| Hücre bölünmesi |
|---|
| İnterfaz : G1 evresi | S evresi | G2 evresi
M evresi : Mitoz (Profaz | Metafaz | Anafaz | Telofaz) | Sitokinez |
