Lezbiyen

Vikipedi, özgür ansiklopedi

LGBTT ve Queer Çalışmaları

Lezbiyen · Gey · Biseksüel · Travesti· Transseksüel · Transgender· Homoseksüel · Eşcinsel · Heteroseksüel · Cinsel Yönelim · Cinsiyet Kimliği
LGBT tarihi
Kronoloji· LGBTT Dernekleri · Stonewall Ayaklanması·AIDS kronlojisi
Kültür
Onur Haftası · Açılmak · Lubunca · Queer teorisi · Din · Semboller · Queer· Homofobi Karşıtı Buluşma
Yasalar
Sodomi yasaları · Askerlik hizmeti · Nefret suçu · Kabahatler Kanunu· Ağır Tahrik İndirimi · Genel Ahlak · Velayet · Evlilik · Civil union · Evlat edinme
Anti-LGBT ayrımcılığı
Heteroseksüellik · Homofobi · Lezfobi · Bifobi · Transfobi
Kategoriler
Bu kutu: gör • değiştir

Başka bir kadına fiziksel veya duygusal çekim hisseden kadına lezbiyen denir.^[1]^[2] Lezbiyen, kadın eşcinsel olarak da tanımlanabilir. Hem kadınlara hem erkeklere çekim hisseden kadınlar genellikle biseksüel olarak nitelendirilerler. Kişinin kendini tanımlaması veya kendine biçtiği cinsel kimlik, davranışlarıyla örtüşmüyor olabilir. Lezbiyenlik bir cinsel yönelimdir, inanılanın aksine iradi bir "tercih" değildir ve bu nedenle değiştirilemediği kabul edilir. "Lezbiyen" kelimesinin Sappho'nun yaşadığı adanın ismi olan "Lesbos" kelimesinden geldiği varsayılır.

[değiştir] Tarihçe

Kadınlar arası aşka değinen bilinen en eski yazılı kaynaklar Antik Yunan'a dayanmaktadır. Lesbos adasında yaşayan Sappho başka kadınlara yönelik cinsel çekimini açıkça ortaya koyan şiirler yazmıştır. Buna karşın, yine bazı antik kaynaklar Sappho'nun erkeklerle de aşk ilişkisi yaşadığını dile getirmektedir. Hatta, Tyreli Maximus Sappho'nun kendi okulundaki kızlarla olan ilişkilerinin platonik olduğunu iddia etmiştir. Modern bilim Antik Yunan'da oğlancılık ile Sappho ve öğrencilerin ilişkisi arasında bir paralellik kurmakta ve her ikinde de pedagojinin rol oynamış olabileceğini önesürmektedir. ^[3]^[4]

Lezbiyen ilişkilere ilişkin erken dönem yazılı kaynaklara Antik Sparta'da da rastlanmaktadır. Lacedaemonians hakkında yazan Plutarch "...aşk aralarında o kadar hürmet görmektedir ki kızlar aynı zamanda soylu kadınların erotik nesneleri haline gelmiştir." ifadesini kullanmıştır.^[5]

Antik Çin şiiri ve hikayelerinde de lezbiyen ilişkilere rastlanmakta, ancak, erkek eşcinselliğine değinen edebi eserlerdeki detaylara yer verilmemektedir. Antropolog Liza Dalby, ağırlıklı olarak kadınların birbirine verdiği erotik şiirlere dayanan araştırmasında, Heian Dönemi Japonya'sında lezbiyen ilişkilerin yaygın olduğunu ve toplumsal açıdan kabul gördüğünü iddia etmektedir.

Ortaçağ Arabistan'ında haremlerde kadınlar arası ilişkiler yaşandığına dair duyumlar bulunmaktadır. Haremlerdeki ilişkiler genellikle baskıyla karşılaşmaktadır. Örneğin Peygamber Musa, aşk yaparken yakalanan iki kızın boynunun vurulmasını emretmiştir.^[6]

Avrupa'da 12. yüzyılda yaşayan yazar Etienne de Fougères, kadınlar üzerine yaptığı araştırma olan "Livre des manières"de (yaklaşık M.S. 1170 yılında yazılmıştır) lezbiyenlerle alay etmiş ve lezbiyenleri horozlar gibi davranmaya çalışan tavuklara benzetmiştir. Etienne de Fougères'in bu yaklaşımı Avrupa'da dönemin önde gelen (hem laik hem de dini) çevrelerinin kadının erkek olmadan düzgün bir cinsellik yaşayamayacağı yönündeki genel kanısını yansıtmaktadır. ^[7]

[değiştir] Kamu Politikaları

Batı toplumlarında, kadının eşcinsel davranışlarına yönelik açık yasaklamalar erkeğin eşcinsel davranışına oranla çok daha zayıftır.

Birleşik Krallık'ta, lezbiyenlik hiçbir zaman yasadışı olmamıştır. Buna karşın, erkekler arası cinsel ilişki İngiltere ve Galler'de 1967 yılına kadar yasal kabul edilmemiştir. Kraliçe Victoria'nın kadınlar arası cinsel ilişkinin mümkün olamayacağına inanması sebebiyle lezbiyenliğin İngiliz Ceza Yasası'nda 1885 yılında yapılan değişiklik kapsamına alınmadığı söylenmekle birlikte bu hikayenin sonradan uydurulmuş olabileceği de ifade edilmektedir.^[8] İngiliz parlamenter Frederick Macquisten tarafından 1921 yılında ortaya atılan ve lezbiyenliğin suç sayılmasını öngören yasa teklifi Lordlar Kamarası tarafından reddedilmiştir. Tartışmalar sırasında Lord Birkenhead ve ardından dönemin Büyük Britanya Başbakanı bin kadından 999'unun "bu tarz deneyimlere ilişkin bir fısıltı dahi duymadığını" savunmuşlardır.^[9] 1928 yılında, lezbiyen içerikli bir roman olan The Well of Loneliness kamunun büyük ilgisini çeken bir dava sonucu "müstehcenlik" nedeniyle yasaklanmıştır. Kitaba karşı dava açılmasının nedeni kitapta herhangi bir şekilde açık cinsel içerik bulunması değil "kabul görme" savını ortaya atmasıdır. ^[10] The Well of Loneliness yasaklanırken lezbiyen temalı ancak siyasi içerik taşımayan romanlar serbestçe satılmaya ve yayımlanmaya devam etmiştir. ^[11]

Yahudi dini öğretileri erkek eşcinsel davranışını kınasa da lezbiyen davranışlar hakkında çok az şey söylemektedir. Buna karşın, nüfusunun büyük çoğunluğu laik olan modern İsrail Devleti eşcinsel yönelimleri yasadışı ilan etmeyen ve eşcinsellere baskıuygulamayan bir yaklaşım sergilemektedir. İsrail'de eşcinsel evliliğe izin verilmemekte buna karşın örfi hukukun uygulandığı bu ülkede eşcinsel kişinin çocuğunun partneri tarafından evlat edinilmesine izin veren ve daha sonraki davalarda örnek teşkil eden mahkeme kararları bulunmaktadır. Tel-Aviv'de her yıl geleneksel olarak eşcinsel onur yürüyüşü yapılmaktadır.

Batı tipi eşcinsellik Müslüman dünyada genellikle kabul görmemektedir. Suudi Arabistan ve Yemen'de eşcinsellik hapis, kırbaç ve ölümle cezalandırılmaktadır. İran'da lezbiyen davranışları yasaklayan yasanın yürürlükten kaldırıldığı veya hafifletildiğine dair raporlar bulunsa da erkek eşcinselliğini yasaklayan kanun halen yürürlükte bulunmaktadır.

Türkiye'de genelde eşcinselliği özelde ise lezbiyenliği yasaklayan herhangi bir yasa bulunmamaktadır. Türk Medeni Kanunu'nda ise eşcinsellik boşanma sebebi olarak kabul edilmektedir. Eşcinsel olan eşin sırf bu gerekçeyle evlilik içerisinde kusurlu sayılması kabul edilmiştir. Yasal durumun elverişliliğine karşın, Ümit Oğuztan'ın Rüya Eser takma adıyla 1990 yılında Yaprak Yayınları'ndan yayımlanan "Lezbiyen" isimli belgesel romanı kısa sürede toplatılmış, "müstehcen" olduğu gerekçesiyle yargılanmış ve mahkeme kararıyla yakılarak imha edilmiştir. Türk toplumunun büyük bir kısmı, bir takım geleneklere bağlılıklar nediyle erkek eşcinselliğine önyargılı yaklaşan bir toplumdur. Buna karşın, lezbiyenlik yine toplumun çoğunluğu tarafından gözardı edilmekte ve bu nedenle erkek eşcinselliği kadar tepki çekmemektedir. Türkiye'de Lambdaistanbul ve Kaos GL gay, lezbiyen, biseksüel, transseksüel ve travesti haklarını koruma ve bu gruplar arasında dayanışmayı sağlamaya yönelik olarak çalışmaktadır.

[değiştir] Üreme ve Ebeveynlik Hakları

Birçok lezbiyen çift evlat edinme yöntemiyle çocuk sahibi olmayı denemektedir. Ancak, lezbiyen çiftlerin evlat edinmesi her ülkede yasal değildir.

Lezbiyenler, son dönemde, tüp bebek başta olmak üzere desteklenmiş doğum teknolojilerine de yönelmektedirler. Bazı ülkelerde, lezbiyenlerin desteklenmiş doğum teknolojilerine erişimi konusu tartışılmaktadır. Örneğin, Avustralya'da Yüksek Mahkeme, Roma Katolik Kilisesi'nin lezbiyen ve bekar kadınların tüp bebek sahibi olmasının yasaklanması girişimini reddetmiştir. Ancak, Yüksek Mahkeme'nin bu kararının hemen ardından Başbakan John Howard lezbiyenler ve bekar kadınların tüp bebek sahibi olmasını engellemek amacıyla konuya ilişkin yasada bir düzenlemeye gitmiş ve Roma Katolik Kilisesi'ne desteğini ortaya koyarak Yüksek Mahkeme'nin kararını gözardı etmiştir. Bu durum Avustralya'daki gay ve lezbiyen toplumunun yanısıra bekar kadınların da tepkisini çekmiştir.

[değiştir] Feminizm

Tarih boyunca, birçok lezbiyen kadın hakları mücadelesine dahil olmuştur. 19. yüzyılın sonlarında, Boston evliliği terimi beraber yaşayan kadınlar arasındaki romantik birlikteliği anlatmak için kullanılmanın yanısıra kadınların oy hakkı mücadelesine de katkıda bulunmuştur.

1970'ler ve 1980'ler boyunca, modern feminizm ve radikal feminizm gibi hareketlerin ortaya çıkmasıyla, lezbiyen ayrılıkçılığı popüler hale gelmiş ve lezbiyen kadın grupları komünler halinde yaşamak üzere biraraya gelmeye başlamıştır. Kathy Rudy, "Radical Feminism, Lesbian Separatism, and Queer Theory" isimli çalışmasında, yaşadığı lezbiyen komününde sterotiplerin ve hiyerarşik bir yapının ortaya çıktığını bu nedenle gruptan ayrıldığını ifade etmiştir.

1990'larda ise lezbiyen görünürlüğünü artırmak ve lezbiyen haklarını geliştirmek üzere birçok lezbiyen intikam tugayı kurulmuştur. Bu grupların etkisi sınırlı kalmıştır.

Feminist mücadele çerçevesinde yürütülen kampanyaların da etkisiyle günümüzde Hollanda, İspanya, Belçika, Kanada, Arjantin ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nde eşcinsel evlilikler yasal hale gelmiştir. Buna karşın, eşcinsel evliliklere halen birçok ülkede izin verilmemektedir. 2004 yılında ABD'nin Massachusetts Eyaleti eşcinsel evliliklere izin veren ilk Amerikan eyaleti olma unvanını kazanmıştır.^[12]

[değiştir] Cinsellik

Gustave Courbet, Uyku (Sleep)

Kadınlar arasındaki cinsel aktivite heteroseksüeller ya da eşcinsel erkekler arasındaki seks kadar çeşitlilik gösterir.^[13] Her türlü kişilerarası ilişkide olduğu gibi lezbiyenlikte de cinsel dışavurum ilişkinin kapsamı ile yakından alakalıdır.^[14]

Kendi cinsi ile ilişkiye giren kadınların bir kısmı kendilerini lezbiyen olarak nitelendirmek yerine biseksüel ya da queer gibi farklı etiketlerle tanımlamayı tercih ederler.

Batı ve diğer bazı toplumlarda son dönemde gözlenen kültürel değişiklikler lezbiyenlerin kendi cinselliklerini daha serbestçe ifade etmelerine olanak tanımıştır. Bu durum, kadın cinselliğinin doğası hakkında birçok araştırma yapılmasına yol açmıştır. Örneğin, 2002 yılında ABD Hükümeti tarafından yaptırılan, 2005 yılında yayımlanan "Cinsel Davranış ve Seçilmiş Sağlık Önlemleri: 15-44 Yaşlarındaki Erkekler ve Kadınlar, ABD, 2002" (Sexual Behavior and Selected Health Measures: Men and Women 15-44 Years of Age, United States, 2002) başlıklı araştırma yaşları 15-44 arasında değişen kadınların % 4.4'ünün son 12 aylık dönemde başa bir kadınla cinsel ilişkiye girdiğini ortaya koymaktadır. Üzerinde araştırma yapılan kadınlara "Hiç başka bir kadınla cinsel ilişki yaşadınız mı?" sorusu yöneltildiğinde ise deneklerin % 11'i "Evet" yanıtını vermiştir.^[15]

Henri de Toulouse-Lautrec, Yatakta (In Bed)

Son dönmde, lezbiyen cinselliği üzerine birçok araştırma ve yazın yayımlanmaya başlamıştır. Bu durum kadınların kendi cinsel yaşamları üzerindeki kontrolü, kadın cinsel hazzının yeniden tanımlanması ve negatif cinsel sterotiplere/kanılara ilişkin yanlışların çürütülmesi hususlarında bir takım tartışmalara yol açmıştır. Negatif cinsel sterotip/kanılara ilişkin olarak, seks üzerine araştırmalar yapan Pepper Schwartz tarafından yaratılan ve uzun süreli lezbiyen ilişkilerde cinsel ihtirasın eninde sonunda azalacağını iddia eden lezbiyen yatak ölümü (lesbian bed death) terimi örnek gösterilebilir. Schwartz'ın bu iddiası tüm ilişkilerde zamanla ihtirasın azaldığını dile getiren birçok lezbiyen tarafından reddedilmektedir. Yine birçok lezbiyen bu teze karşı olarak mutlu ve doyurucu seks yaşamları olduğunu beyan etmektedirler.^[16]

[değiştir] Kültür

Siyah Üçgen, Nazi Almanyası'ndaki toplama kamplarında "sosyal açıdan kabul görmeyen" kadınları belirlemek için kullanılmıştır. Lezbiyenler de bu sınıflandırma içine dahil edilmişlerdir. 2. Dünya Savaşı'nın ardından, Siyah Üçgen lezbiyenlerce baskı ve ayrımcılığa karşı koymanın bir sembolü olarak benimsenmiştir.

Tarih boyunca, sanat ve kültür alanında birçok lezbiyen faaliyet göstermiştir.

20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan Avrupa seksolojisinin etkilerinin hissedilmeye başlanmasından önce, kültürel alanda kadın eşcinselliği, yasalara konu olduğu için düzenlemeye tabi tutulan ve bu nedenle basında daha çok yer alan erkek eşcinselliğine oranla neredeyse tamamen "görünmez" kalmıştır. Bununla birlikte, Karl Heinrich Ulrichs, Richard von Krafft-Ebing, Havelock Ellis, Edward Carpenter ve Magnus Hirschfeld gibi seksologların çalışmalarının yayımlanmasının ardından, aktif kadın eşcinselliği konsepti daha iyi tanınır hale gelmiştir.

20. yüzyılın başlarında daha görünür hale gelen kadın eşcinselliği bu kere tıbbi bir durum olarak tanımlanmıştır. Sigmund Freud, 1905 yılında yazdığı Three Essays on the Theory of Sexuality (Cinsellik Teorisi Üzerine Üç Makale) adlı eserinde kadın eşcinselliğinden "tersine dönmüşlük" ya da "tersyüz olmuşluk" şeklinde bahsetmiş ve erkeksi özelliklere sahip olan kadınları bu şekilde karakterize etmiştir. Freud, Magnus Hirschfeld ve diğer seksologlar tarafından kullanılan ve o dönem popüler hale gelen "üçüncü cins" fikrine de yakın bir tutum sergilemiştir. Freud, hiçbir "sapkın" hastayı şahsen incelemediğini veya tedavi etmediğini kabul etmekle birlikte biyolojikten çok psikolojik nedenlerin bu tarz durumlara yol açtığına vurgu yapmıştır. (İngilizce konuşulan ülkelerde Freud'un çalışmaları 1920'lerin sonlarına kadar iyi tanınmamıştır.)

Seksoloji ve psikoanalizin bu bileşimi dönemin lezbiyen kültür ürünlerinin pek çoğunun genel yapısı üzerinde kalıcı bir etki yaratmıştır. Bunun en belirgin örneği 1928 yılında Radclyffe Hall tarafından yazılan The Well of Loneliness'dır. Bu kitapta, yukarıda bahsekou seksologlardan, "tersyüz olmuş" terimiyle birlikte bahsedilmiştir. ("Tersyüz olmak" terimi zamanla kullanımdan tamamen kalkmıştır.) Freud'un lezbiyen davranışlara ilişkin yorumu ise psikiyatristlerin ve akademisyenlerin çoğu tarafından reddedilmiş ve şiddetle eleştirilmiştir.

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, eşcinselliğin insan doğasının bir parçası olduğu görüşünün hakimiyet kazanmaya başlamasıyla birlikte lezbiyen kültür ürünlerinde de büyük bir çeşitlenme gözlenmeye başlamıştır. 20. yüzyılda Gertrude Stein, Barbara Hammer gibi lezbiyenler Birleşik Devletler avant-garde sanat hareketinin içinde yer almışlardır. Alman savaş öncesi sinemasının önde gelen isimlerinden Leontine Sagan da yine çeşitli sanat akımları içinde faaliyet göstermiştir.

1980'lerden beri lezbiyenler sanatın ve kültürün çeşitli alanlarında faaliyet göstermektedirler. Müzikte Melissa Etheridge, K.D. Lang, Indigo Girls); televizyonda Ellen DeGeneres, Rosie O'Donnell, Portia de Rossi); sporda Martina Navrátilová, Billie Jean King, Amelie Mauresmo; çizgi roman dalında Alison Bechdel, Diane DiMassa; edebiyatta ise Jeanette Winterson ve Sarah Waters örnek gösterilebilir. Yine 1980'lerden beri sanat fotoğrafçılığı dalında lezbiyen erotizmi de yer almaya başlamıştır. Sinema dalında ise giderek artan sayıda lezbiyen temalı filmler çekilmektedir. Bu filmlere örnek olarak Imagine Me & You, Sevgiyi Ararken, Better than Chocolate, Loving Annabelle, Gray Matters, Go Fish verilebilir.

[değiştir] Edebiyat

1890'lardan beri, yer altı klasiği Bilitis'in Şarkıları (The Songs of Bilitis) lezbiyen kültürü ve edebiyatı üzerinde etkili olmuştur. Bu kitap, ABD'deki ilk lezbiyen mücadele ve kültürel örgütü olan Bilitis'in Kızları'na (Daughters of Bilitis) da esin kaynağı olmuştur.

1950'lerde ve 1960'larda ABD ve Birleşik Krallık'ta birçok lezbiyen "ucuz roman" yayımlanmıştır. Bu kitaplar genellikle "Odd Girl Out", "The Evil Friendship" (Vin Packer), "The Beebo Brinker Chronicles" (Ann Bannon) gibi şifreli isimlerle piyasaya çıkmıştır. İngiliz okul hikayeleri de şifreli, zaman zaman da sarih lezbiyen edebiyatına bir barınak sağlamıştır.

1970'lerdeki ikinci dönem feminist dalga sırasında lezbiyen romanları daha çok politika odaklı hale gelmiştir. Bu dönemdeki eserler, genellikle, ayrılıkçı feminizmin açık ideolojik mesajlarına yer vermiş ve edebiyattaki bu eğilim lezbiyen sanatın diğer dallarına da sıçramıştır. Rita Mae Brown'un ilk romanı Rubyfruit Jungle bu dönemin "dönüm noktası" olma özelliğini taşımaktadır.

1972'de Berkeley, California'da yayımlanmakta olan lezbiyen dergisi Libera "Kadınlarda Heteroseksüellik:Nedenleri ve Tedavisi" (Heterosexuality in Women: its Causes and Cure) isimli bir makale çıkmıştır. Kendinden önceki, kadınlarda eşcinsellik üzerine olan psikiyatri makaleleri ile paralellik gösteren bu makalede yer alan normal-anormal tartışması büyük ilgi çekmiş ve özellikle lezbiyen feministler tarafından kabul görmüştür. Bu makale, 1970'ler lezbiyen edebiyatı ve sanatı üzerinde de etkili olmuştur.

1990'ların başında lezbiyen kültürü "Feminist Seks Savaşları"nda yer almayan daha genç bir kuşağın etkisi altına girmiştir. Bu durum post-feminist ve queer teorilerinin şekillenmesine de yardımcı olmuştur.

2000'li yıllarda lezbiyen cinselliği edebi eserlerde yer almaya başlamıştır. Günümüzde Pat Califia, Jeanette Winterson, Sarah Waters ve Stella Duffy önde gelen lezbiyen edebiyatı yazarları arasında kabul edilmektedir. Tanınan ve muhalif akademik yazarlardan Camille Paglia ve Germaine Greer gibi bazıları da lezbiyenlikle özdeşleştirilmektedir.

Türk edebiyatında genelde eşcinsel özelde ise lezbiyen olgunun varlığı gereğince irdelenmemiştir. Atilla İlhan'ın Haco Hanım ve Fena Halde Leman romanlarında bu konu detaylı şekilde irdelenmiştir. Osman Çallı'nın Düş Gezginleri adlı hikayesi, Perihan Mağden'in İki Genç Kızın Romanı isimli eseri lezbiyen temalı Türk edebiyatı içerisinde kabul edilmektedir. Ümit Oğuztan'ın Rüya Eser takma adıyla 1990 yılında Yaprak Yayınları'ndan yayımlanan "Lezbiyen" isimli belgesel romanı ise kısa sürede toplatılmış, "müstehcen" olduğu gerekçesiyle yargılanmış ve mahkeme kararıyla yakılarak imha edilmiştir.

[değiştir] Tiyatro

Oyun yazarı Lillian Hellman'ın 1934 yılında yayımlanan ilk oyunu The Children's Hour Broadway'de sergilenmiştir. Özel bir yatılı kız okulunda geçen oyunda okul müdürü ve bir öğretmenin ruhsağlığı bozuk bir öğrenci tarafından çıkartılan zararlı bir dedikodu kampanyasının kurbanı olmaları anlatılmaktadır. Müdür ve öğretmen sonunda lezbiyen ilişki yaşadıklarına ilişkin suçlamalarla karşılaşacaklardır.^[17] Oyun, Pulitzer Ödülü'ne aday olmasına karşın Londra, Boston ve Chicago'da yasaklanmıştır.^[18]The Children's Hour ayrıca New York'ta 691 kere ve aralıksız olarak sergilenmiştir. Bu rakam, o dönem için bir rekor sayılmaktadır.^[19]

[değiştir] Sinema

İlk lezbiyen temalı film 1931 yılı yapımı, Christa Winsloe'nun romanından uyarlanan ve Leontine Sagan tarafından yönetilen Mädchen in Uniform'dur. Filmde, öğrenci Manuela von Meinhardis'in öğretmeni Fräulein von Nordeck zur Nidden'e duyduğu ihtiraslı aşk anlatılmaktadır. Filmin senaryosu bir kadın tarafından yazılmış ve filmin yapım ekibinde genellikle kadınlar görev almıştır. Filmin Alman lezbiyen kültürü üzerindeki etkileri 1930 yılında çekilen Mavi Melek adlı filmin ardından gelmesi nedeniyle sınırlı kalmıştır.

1990'ların başına kadar filmlerdeki her türlü lezbiyen aşk teması üstü kapalı olarak verilmiş ve seyircilerden hemen herzaman gerekli sonucu çıkartmaları beklenmiştir. Greta Garbo'nun da rol aldığı 1933 yapımı Kraliçe Christina, konusu lezbiyenlerle ilgili olmamasına karşın lezbiyen estetiğinin bir parçası olarak kabul edilmiştir. Alfred Hitchcock'un Rebecca isimli 1940 yapımı, Daphne du Maurier'in romanından uyarlanan filmi oldukça açık bir biçimde lezbiyenliğe vurgu yapmıştır. Ancak, bu filmdeki karakterler olumlu olarak yansıtılmamıştır. Filmdeki Bayan Danvers takıntılı, nörotik ve cinayet eğilimli; filmde hiç gözükmeyen Rebecca ise bencil, kindar ve ölüme mahkum şekilde tasvir edilmiştir. 1950 yapımı Eve Hakkında Herşey'in ana karakteri senaryoda ilk başta lezbiyen olarak yer almış buna karşın filmin son halinde ana karakterin lezbiyenliğine izleyenlere gerekli ipucu ve mesajları vermek kaydıyla hafifçe değinilmiştir.

1961 yapımı, Lillian Hellman'ın aynı adlı oyunundan uyarlanan The Children's Hour isimli filmde Audrey Hepburn ve Shirley MacLaine başrolleri paylaşmıştır. Film, oyunda yer alan derin karanlık temaları ve lezbiyen alt mesajları yansıtmayı başarmıştır.^[20]

Açık lezbiyen temalı, sempatik lezbiyen karakterlere sahip olan ve lezbiyenlerin başrollerde olduu filmler 1990'lardan itibaren çekilmeye başlanmıştır. 2000'li yıllar itibariyle, bazı filmler lezbiyenliğe cinsel arzudan öte daha geniş bir bakış açısıyla yaklaşmaya başlamış ve karakterlerin cinsel yönelimlerinden çok kendilerini keşfetmelerine değinmişlerdir.

Bound (1996), Chasing Amy (1997), Jessica Stein'ı Öpmek (2001), Mulholland Drive (2001), Cani (2003), D.E.B.S (2004), Aşk Yazım (2004), Sevgiyi Ararken (2004), Rent (2005), Imagine Me & You (2005) ve Loving Annabelle (2006) 1990 sonrası Hollywood tarafından çekilen lezbiyen temalı/içerikli filmlere örnek gösterilebilir.

Hollywood dışında da 1990 sonrası birçok lezbiyen temalı ve İngilizce olmayan film çekilmiştir. Ateş (Hindistan, 1996), Fucking Åmål (İsveç, 1998), Mavi (Japonya, 2002) ve Blue Gate Crossing (Tayvan, 2004) bu filmlere örnek olarak verilebilir.

Türk sinemasında ise lezbiyen temalı filmlerin sayısı sınırlı kalmıştır. 1985 yapımı, yönatmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı, başrollerini Müjde Ar ile Nur Sürer'in paylaştığı Dul Bir Kadın ile yönetmenliğini yine Atıf Yılmaz'ın yaptığı ve başrollerini Lale Mansur ile Meral Oğuz'un paylaştığı 1992 yılı yapımı Düş Gezginleri isimli filmler lezbiyenlik temasına açıkça vurgu yapmıştır. Perihan Mağden'in romanından uyarlanan 2005 yılı yapımı İki Genç Kız da Türk sinemasındaki lezbiyen temalı filmlere örnek olarak verilebilir.

[değiştir] Televizyon

Lezbiyen karakterlerin televizyonda yer alması 1980'lerden sonra, ABD ve Batı Avrupa'da eşcinselliğe bakışın değişmeye başlamasıyla, hız kazanmıştır. 1980'lerin televizyon dizisi L.A. Law, 1990'ların lezbiyen televizyon karakterlerine oranla çok daha canlı bir lezbiyen ilişkiyi bünyesine almıştır. 1989 BBC yapımı Tek Meyve Portakal Değildir kendisi de lezbiyen olan yazar Jeanette Winterson'ın aynı adlı romanından uyarlanmıştır.

Aktris ve komedyen Ellen DeGeneres 1997 yılında lezbiyen olduğunu açıklamıştır ve bu açıklamanın ardından DeGeneres'in Ellen isimli dizide canlandırdığı karakter de 5. sezonun hemen başında eşcinsel olduğunu belirtmiştir. Dizinin bu bölümü Emmy Ödülü kazanmıştır. 2000 yılında ABC'de gündüz yayınlanan Bütüm Çocuklarım adlı drama dizisindeki Bianca Montgomery (Eden Riegel) karakterinin lezbiyen olduğu ortaya çıkmıştır. Bir kısım izleyici bu karakterin hikayesini gerçekçi bulurken diğer bir kısım izleyici ise Bianca'nın başka bir kadınla uzun süreli ilişki kuramamasını eleştirmiştir.

Rus pop ikilisi t.A.T.u ise 2000'lerin başında şarkılarına çektikleri kliplerin televizyonda yayınlanmasının ardından Avrupa'da popüler olmuşlardır. t.A.T.u üyeleri, lezbiyen olmadıkları halde kamuoyuna "lezbiyen" şeklinde lanse edilmişlerdir.

The Simpsons'ın 2005 yılı bölümlerinden "There's Something About Marrying"de Marge'ın kızkardeşlerinden Patty lezbiyen olduğunu açıklamıştır. Yine 2005 yılında Law & Order isimli dizinin karakterlerinden Serena Southerlyn de lezbiyen olduğunu açıklamıştır.

Birçok bilim kurgu dizisi de lezbiyen karakterlere yer vermiştir. Babylon 5'in bir bölümünde Talia Winters ve Kumandan Susan Ivanova arasında lezbiyen bir ilişki olduğu ima edilmiştir. Uzay Yolu:Derin Uzay 9'un birçok bölümünde lezbiyen unsurlara yer verilmiş ve Uzay Yolu'nun 24. yüzyılında bu tarz ilişkilerin kabul gördüğü açıkça ifade edilmiştir.

2000'li yıllardan ise ana karakterlerini tamamen lezbiyenlerin oluşturduğu diziler çekilmeye başlanmıştır. 2004 yılında yayın hayatına başlayan ve Los Angeles'ta yaşayan bir grup lezbiyenin hayatını konu alan The L Word, 2005 yılında yayınlanmaya başlayan ve iki genç lezbiyenin hayatını dizinin merkezine oturtan South of Nowhere ve yine 2005 yılında yayın hayatına başlayan İngiliz dizisi Sugar Rush ana karakterlerini lezbiyenlerin oluşturduğu dizilere örnek olarak verilebilir.

Televiyonda yer alan önemli lezbiyen karakterlerine örnek olarak şunlar verilebilir:

Kim Daniels - Sugar Rush
Liz Cruz - Nip/Tuck
Willow Rosenberg ve Tara Maclay - Vampir Avcısı Buffy
Lindsay Peterson ve Melanie Marcus in Queer as Folk
Zeyna ve Gabrielle - Xena: Savaşçı Prenses
Maia Jeffries ve Jay Copeland - Shortland Street
Lana Crawford ve Georgina Harris - Neighbours
Amanda Donohoe (C.J.Lamb olarak) ve Michelle Green (Abbey Perkins olarak) - LA Law
Dr. Kerry Weaver ve Sandy López - ER
Dr. Kerry Weaver ve Kim Legaspi - ER
Helen Stewart and Nikki Wade - Bad Girls
Paige Michalchuk ve Alex Núñez - Degrassi: The Next Generation
Dorothy'nin üniversiteden arkadaşı Jean - Altın Kızlar
Alice Pieszecki, Dana Fairbanks, Bette Porter, Shane McCutcheon, Tina Kennard, Jodi Lerner, Helena Peabody, Phyllis Kroll, Jennifer Schecter ve diğerleri - The L Word
Anna Friel ve Nicola Stephenson - Brookside
Spencer Carlin ve Ashley Davies - South of Nowhere
Ross'un eski eşi Carol ve onun sevgilisi Susan - Friends
Marissa Cooper ve Alex Kelly - The OC
Marge Simpson'ın kızkardeşi Patty Bouvier - The Simpsons
Naomi Julien, Della Alexander ve Binnie Roberts - EastEnders
Thelma Bates - Hex
Jessica Sammler ve Katie Singer - Once and Again
Jasmine Thomas, Debbie Dingle ve Zoe Tate - Emmerdale
Maggie Sawyer ve Toby Raines - Superman: The Animated Series
Beverly Harris, Nancy Bartlett and Jackie Harris - Roseanne
Maxine Proctor - In Diana Jones
Frankie Doyle, Angela Jeffries, Sharon Gilmore, Judy Bryant, Joan Ferguson, Audrey Forbes, Terri Malone - Prisoner: Cell Block H
Serena Southerlyn - Law And Order

[değiştir] Çizgi Roman ve Manga

1989 yılına kadar ABD'nin çizgi romanlardan sorumlu kurumu Comics Code Authority tarafından ABD'de satışa çıkan çizgi romanlar üzerinde de facto bir sansür uygulanmış ve eşcinselliğin çizgi romanlarda yer alması engellenmiştir.^[21] Açık lezbiyen temalara ilk olarak yeraltı ve Comics Code Authority'nin onayını gerektirmeyen alternatif çizgi romanlarda rastlanmıştır. Lezbiyen bir karaktere sahip olan ilk çizgi roman Trina Robbins'in "Sandy Comes Out"dur. 1972 tarihli bu çizgi roman Wimmen's Comix isimli antolojinin birinci sayısında yayımlanmıştır.^[22]1980 yılında yayıma başlayan "Gay Comix" lezbiyenler ile ilgili hikayelere yer vermiş ve 1985 yılında Love and Rockets başlıklı hikayede iki ana karakter Maggie ve Hopey arasındaki lezbiyen ilişki açıkça ortaya konmuştur.^[23]

Alternatif ve yeraltı çizgi romanlarında lezbiyen ilişkilere yer verilirken ABD'deki ana çizgi roman yayımcıları bu konuda uzunca bir süre suskun kalmışlardır. Kadın Marvel Comics karakterlerinden Mystique ve Destiny arasındaki ilişki önceleri yalnızca ima edilmiş, 1990 yılında ise bir eski İngilizce kelimesi olan ve sevgili anlamına gelen "leman" sözcüğünün kullanımıyla şifreli olarak doğrulanmıştır.^[24] 2001 yılında ise Destiny'nin Mystique'in sevgilisi olduğu sarih bir İngilizce ile beyan edilmiştir.^[25] 2006 yılında DC Comics, önemli karakterlerinden Yarasakadın'ın bir lezbiyen olarak yeniden doğduğunu açıklamış ve bu durum medyanın ilgisni toplamıştır.^[26] Yine DC Comics karakterlerinden Gotham Şehri polis memuru Renee Montoya'nın da lezbiyen olduğu çizgi romanlarda açıklanmıştır. ^[27]

2006 yılında, Alison Bechdel'in Fun Home: A Family Tragicomic isimli lezbiyen ilişkilere yer veren çizgi romanı ABD'deki birçok medya kuruluşu tarafından yılın en iyi kitapları arasında sayılmıştır. Bechdel, Dykes to Watch Out For isimli en iyi tanınan ve en uzun soluklu lezbiyen çizgi romanının da yazarıdır.

Bazı yazarlar, araştırmacılar ve sanatçılar (örneğin Saturday Night Live'dan Chris Rock) Peanuts karakteri Peppermint Patty'nin lezbiyen olduğunu iddia etmişlerdir. (Peppermint Patties İngilizce'de lezbiyenler için kullanılan aşağılayıcı argo bir terimdir) Bu iddia, çizgi roman serisinde hiçbir zaman doğrulanmamıştır.

Mangalarda lezbiyen içerik shoujo-ai (kız aşkı), lezbiyen cinselliği ise yuri terimleriyle ifade edilmektedir. Bu terimler animeler için de geçerlidir. Mangalardaki lezbiyen ilişkilere örnek olarak bir Japon manga karakteri olan Yokohama Kaidashi Kikō'nun Alpha ve Kokone'ye romantik duygular beslemesi verilebilir.

[değiştir] Anime

Anime dizisi Sailor Moon'un üçüncü sezonu iki kadın kahraman Sailor Uranus ve Sailor Neptune arasındaki lezbiyen ilişkiye yer vermektedir.^[28] Ancak, dizinin üçüncü sezonu ABD'de dublajlanırken ve gösterilirken sansüre uğramıştır. Lezbiyen ilişkiye yer veren birçok sahne kesilmiş ve bahsekonu iki karakter "kuzen" olarak lanse edilmiştir. Bu durumun Amerikaluı izleyiciler tarafından farkedilmesi ise bir çok çelişkinin doğmasına yol açmıştır. ^[29]^[30]

Mangaka gruplarının çoğunda örneğin Miyuki-chan in Wonderland veya Card Captor Sakura'da bazı karakterler alenen lezbiyenken bazı karakterlerin ise lezbiyen oldukları varsayılmaktadır. Örneğin "Miyuki-chan in Wonderland"da Miyuki sürekli olarak kadın hayranlarınınilgisinden kurtulmaya çalışmaktadır.^[31] Card Captor Sakura'daki Tomoyo ise, ana karakter Sakura ile temelde masum buna karşın şüphe çeken "kıyafet değiştirme" oyunu oynama takıntısı ile ünlüdür. ^[32]

[değiştir] Bilgisayar Oyunları

Lezbiyen ilişkiler bilgisayar ve Playstation oyunlarında da yer almaya başlamıştır. Squaresoft PlayStation oyunu SaGa Frontier Asellus isimli bir lezbiyen karaktere sahiptir. Oyundaki diğer bir karakter olan Gina, Asellus'un kıyafetlerini diken genç bir terzidir. Gina, sürekli olarak Asellus'a karşı hissettiği çekimden bahseder ve oyunun birçok farklı sonunda Asellus ile evlenir. (Oyunun İngilizce versiyonundan lezbiyenlikle ilgili birçok diyalog ve içerik çıkartılmıştır. ^[33]) Playstation oyunu Fear Effect 2: Retro Helix'de ana karakterlerden Hana Tsu Vachel Rain Qin isimli bir başka kadın karakterle cinsel ilişkiye girmektedir.

[değiştir] İç Bağlantılar

[değiştir] Dış Bağlantılar

[değiştir] Genel

[değiştir] Haber ve Makaleler

[değiştir] Dergiler

[değiştir] Magazinel

[değiştir] Kaynakça

^ AskOxford.com http://www.askoxford.com/results/?view=dict&field-12668446=lesbian&branch=13842570&textsearchtype=exact&sortorder=score%2Cname
^ AskOxford.com http://www.askoxford.com/concise_oed/homosexual?view=uk
^ http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/1999/1999-05-01.html
^ Ellen Greene (ed.), Reading Sappho: Contemporary Approaches. Berkeley: University of California Press, 1996. ISBN 0-520-20195-7
^ "Lycurgus" 18.4
^ The History of al-Tabari, Vol. XXX, p.72-73, Albany: SUNY Press, Albany 1989).
^ Carl Lindahl & John MacNamara & John Lindow, Medieval Folklore: A Guide to Myths, Legends, Tales, Beliefs, and Customs, 2000, Oxford University Press, New York,ISBN=0-19-514772-3, sf. 243
^ Terry Castle, The Apparitional Lesbian: Female Homosexuality and Modern Culture, Columbia University Press, 1993, New York, ISBN 0-231-07652-5, sf. 11 & 66
^ Laura Doan, Fashioning Sapphism: The Origins of a Modern English Lesbian Culture, Columbia University Press, 2001, New York, ISBN 0-231-11007-3, sf. 56-60
^ Laura Doan & Jay Prosser, Palatable Poison: Critical Perspectives on The Well of Loneliness, Columbia University Press, 2001, New York, ISBN 0-231-11875-9, sf. 39-49
^ Jeanette H. Foster, Sex Variant Women in Literature: A Historical and Quantitative Survey, Vantage Press, 1956, New York, sf. 287
^ http://www.glbtq.com/social-sciences/boston_marriages.html
^ The Lesbian Sex Book: A Guide for Women Who Love Women, Wendy Caster & Rachel Kramer Bussel, Alyson Publicatons, Kanada, 1993, ISBN:1-55583-744-1
^ The New Our Right to Love, Ginny Vida, Touchstone, New York, 1996, ISBN:0-684-80682-7
^ http://www.cdc.gov/nchs/ National Center for Health Research
^ http://www.pinklemonz.com/articles/bed_death.htm
^ http://www.enotes.com/feminism-literature/hellman-lillian
^ http://classiclit.about.com/od/bannedliteratur1/tp/aatp_bannedplay.htm
^ http://www.playersring.org/2004_2005_Season/Children's_Hour.htm
^ http://gayleft1970s.org/issues/gay.left_issue.05.pdf
^ Seal of Approval: The History of the Comics Code, Amy Kiste, University Press of Mississippi, Jackson, 1998, sf. 143, 175-176, ISBN 0-878-05975-X
^ Where Women Rule: The World of Lesbian Cartoons, Robin Bernstein, The Harvard Gay & Lesbian Review, 31 Temmuz 1994, Cilt 1, Sayı 3, sf. 20
^ House of Raging Women, Los Bros Hernandez, Fantagraphics Books, 1988, Seattle, WA, sf. 74-81, ISBN 0-930193-69-5
^ Uncanny X-Men #265, Ağustos 1990
^ X-Men Forever #5, Mayıs 2001
^ Queering the Comics, Lawrence Ferber, The Advocate, 18 temmuz 2006, sf. 51
^ Outed in Batman's Backyard, Andy Mangels, The Advocate, 27 Mayıs 2003, sf. 62
^ Q & A Rocking the Boat, Dany Johnson, Akadot, 21 Nisan 2001, http://www.akadot.com/article.php?a=31
^ Kissing cousins may bring controversy — Cartoon Network juggles controversial topics contained in the “Sailor Moon S” series, Paul Sebert
^ The Daily Athenaeum Interactive, 28 Haziran 2000, http://www.da.wvu.edu/archives/002806/news/002806,07,01.html
^ Miyuki-chan in Wonderland, Anime News Network, http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/manga.php?id=2773icle.php?a=31
^ AnimeOnDvd.com >> Disc Reviews >> Card Captor Sakura Vol. #01, Chris Beveridge, http://www.animeondvd.com/reviews2/disc_reviews/201.php
^ http://polish.imdb.com/title/tt0207072/alternateversions

İngilizce Vikipedi'deki "Lezbiyen" sayfası

Sayfa kategorisi: Lezbiyenlik

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.