İspermeçet balinası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

İspermeçet balinası
Korunma durumu: Korunmasız

Bilimsel sınıflandırma

Alem:	Animalia (Hayvanlar)
Şube:	Chordata (Kordalılar)
Sınıf:	Mammalia (Memeliler)
Takım:	Cetacea (Balinalar)
Alt takım:	Odontoceti (Dişli balinalar)
Familya:	Physeteridae
Cins:	Physeter Linnaeus, 1758
Tür:	P. macrocephalus

Binominal adı

Physeter macrocephalus
(Linnaeus, 1758)

Dağılımı

İspermeçet balinası (Physeter macrocephalus), Kaşalot olarak da bilinir, Physeteridae familyasından tüm okyanuslarda yaygın olan balina türü. Yetişkin erkekler yazın kutup sularına göç eder. Akdeniz'de en yaygın balina türüdür.

Balinalar[Cetacea] takımının, dişlibalinalar [Odontoceti] alttakımının etçil ispermeçetbalinasıgiller [Physeteridae] ailesinden memeli hayvan (Kaşalot ya da Amberbalğı da denir). İspermeçet balinası özellikle kafasındaki sinüs boşluklarında bulunan balinaya ismini veren akışkan yağ (ispermeçet) nedeniyle aranır. Türü azalma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Balina ve yavrusu.

Erkek balina

Bu cesur balina 14 metrelik bir kalamar (mürekkep balığı) ile mücadele ediyor.

[değiştir] Özellikleri

Erkekleri 15-25 m. ve 45-70 ton, dişiler 9-13 m. ve 15-20 ton ağırlığında olur. Sırtı koyu gri, mavimsi siyaha kadar değişir, karın kısmı beyazımsıdır. Başı alışılmışın dışında iridir ve vücut büyüklüğünün üçte biri kadardır. Baş küt ve altçene dardır.beyni çok küçüktür Sırt yüzgeci yerini belirsiz bir tümseğe bırakmıştır. Kuyruk yüzgeci geniştir (4.6 m.'ye kadar) ve dalarken suya vurulur. İspermeçet Balinası dişlibalinaların en büyüğüdür: 20 m'ye kadar olan boyu ve 50 tona kadar olan ağırlığıyla gerçekbalinagiller [Balaenidae] ve çatalkuyruklubalinagillerin[Balaenopteridae] üyeleriyle büyüklük bakımından yarışır. Çok büyük olan başında yalnızca dişlerle (her biri 20 cm uzunlukta ve 500 gr ağırlıkta koni biçiminde 40 diş) donanmış çenesi vardır.

[değiştir] Yaşam alanı

Dişiler her zaman tropik ve subtropik denizlerde kalır, erkekler ise yazın soğuk denizlere göç eder.Ayrıca Türkiye'de çok fazla rastlanırlar. Türkiye'de Antalya'nın Kaş ilçesinde çok fazla olduğundan Türkiye'nin en türistik yerlerinden birirdir.

[değiştir] Yaşam şekli

Genellikle 10-30 bireylik gruplar halinde bulunur. Bir erkeğin çevresinde birçok dişi ve gençler, oldukça uzakta da erişkin erkekler bulunur. 1200 metre derinliğe dalıp, bir saat su altında kalabilirler. Nefes almak için 10 dakika kadar su yüzeyinde kalır. Kaşalotların nefes alma işlemi sırasında püskürttüğü hava, ileriye doğru 45º'lik bir eğimle karakteristik bir görünüm kazanır. Ortlalama ömrü 60 yıldır.

[değiştir] Beslenme

Genellikle sadece büyük mürekkep balıklarını (boyu 2 metreyi bulanları tercih eder) yerler. Başka balıkları ve fok gibi diğer deniz memelilerini de yerler. Denizin altında hareketsiz yatarken geçen mürekkep balığı sürüsünü ağzını aniden açıp emerek avlar. Avladıkları Özellikle Architeuthis cinsi çok büyük mürekkekep balıklarıdır. Sözkonusu yumuşakçaların vantuzları çoğu kez derisinde izler bırakır. Mürekkep balıklarının sindirilemeyen kesimleri, sindirim borusunda toplanır ve sonra da ağız ya da anüs yoluyla atılır. Bunlar koku sanayinde kullanılan gri amberi oluşturur.

[değiştir] Üreme

Kuzey yarıkürede Haziran ayında çiftleşirler. Gebelikleri 14-15 ay sürer. Dişiler 3-6 yılda bir ürerler. Nadiren ikiz, çoğunlukla tek yavru dünyaya getirirler. Doğumda 4 m. boyunda ve yaklaşık 1 ton olan yavru, iki yıl kadar süt emer. Eşeysel olgunluğa 10 yaşlarında ulaşırlar.

[değiştir] Korunma durumu

Uzun yıllar eti ve yağı nedeniyle geniş çapta avlandıktan sonra 1979 sonrasında yasaklamaya dahil alınan önlemlerle tükenmenin eşiğinden dönmüştür. Bir çok ülkede ticari amaçla avlanması yasaklanmıştır. Ancak Norveç gibi bazı ülkerde hala belirli şartlar altında balina avcılığı yapılmaktadır. Kaşalotun eti hayvan yemi olarak, yağı da sanayi ürünlerinde, hatta el ve vücut kremlerinde kullanılıyor.