Arketip

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde, Vikipedi standartlarına uygun değildir ve bu nedenle düzenlenmesi gerekmektedir.
Maddeyi Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyip, geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.
Bu madde Mayıs 2007 tarihinden beri, düzenleme isteğiyle etiketlidir.

Arketip, (Fr., archetype) ilk örnek, asıl numune, özgün model.

Kelime anlamıyla kalıp, şablon, ilktip şeklinde ifade edilen arketipler gerçekte insan kültürünü oluşturan yapı taşlarıdır. İnsanlar, uzun dönemler boyunca karşılaştığı benzer olayları bir süre sonra belli davranış kalıplarına oturtmuş ve bu kalıpları kuşaklar boyunca aktarmaya başlamıştır.

Bunun sonucunda ise, bireyin anne, baba, erkek, kadın gibi rolleri ve geçimini sağlamak, eş ve arkadaş bulmak, yolculuğa çıkmak vb. arketip denilen şablonlar ortaya çıkmıştır.

[değiştir] Sanatta

Sanatın çeşitli kollarında da kullanılan bir sözdür. Mimarlıkta “ileriki dönemlerde geliştiği bilinen bir mimarî ögenin henüz en yetkin biçimine ulaşmamış ilk örneği” anlamına gelir.

[değiştir] Felsefede

Psikolojide ilk defa Carl Gustav Jung (1875-1961) tarafından kullanılmıştır.Jung´un bilime kazandirdigi bir kavramdir. Arketip kavramini cozmesi onu Freud´tan ayiran, bir özelliği olmuştur.

-Felsefe sozlüklerinde genellikle özel örnekleme, sembolik anlatım gibi karsiliklari bulunur. -Aslinda Evrensel bilginin bir nevi sembolik datalaridir, ve rüya tabirlerinde, eski mitlerde, edebiyatta, sosyoloji temel yasalarin bagli oldugu ana örneklemelerdir. -Örnek olarak, dini literatürlerdeki, Adem, havva, cennet, cennetten kovulma, habil-kabil gibi meselelerin tarihi degil de, arketip oldugu.

örnek: - Adem:tüm insanligin ruhani, kollektif kisiligi,soyut seyleri algilayan demektir(tarihin basinda, tüm insanlarin kendisinden türedigi ilk insan olarak bir kisiyi beklemek yanlistir.)

-Arketip olgusu anlasilmayinca, dini literatur bilime aykiri gözükür ve hurafeymis gibi anlasilir, hem dincilerin hem de bilimcilerin, tek tarafli gitmeyesine ve celismelerine yol acar.