เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง (key signature) หรือเรียกอย่างย่อว่า คีย์ดนตรี หรือ คีย์ คือกลุ่มของชาร์ปหรือแฟลต (หรือเนเชอรัลในบางกรณี) ที่กำกับบนบรรทัดห้าเส้น เป็นตัวบ่งบอกให้เล่นตัวโน้ตสูงขึ้นหรือต่ำลงครึ่งเสียง (semitone) ตามตำแหน่งที่กำหนดหากไม่มีเครื่องหมายอื่นอยู่ก่อน แทนที่จะเป็นเสียงตัวโน้ตปกติ การกำหนดบันไดเสียงเช่นนี้จะมีผลทั้งบรรทัดจนกว่าจะมีการเปลี่ยนคีย์ใหม่ เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงมักพบได้ทั่วไปถัดจากกุญแจประจำหลักในตำแหน่งเริ่มบรรทัดใหม่ หรือปรากฏที่ส่วนอื่นบนบรรทัดเช่นหลังจากดับเบิลบาร์ (double bar) เป็นต้น

[แก้] ตัวอย่างการใช้งาน

ตัวอย่างต่อไปนี้เป็นบันไดเสียงของ B major

และบันไดเสียงนี้สามารถใช้เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงกำกับได้ดังนี้

จุดประสงค์ของการใช้เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงก็เพื่อลดจำนวนเครื่องหมายกำกับเสียงที่แทรกอยู่ในบรรทัดห้าเส้น ทำให้อ่านง่ายขึ้น โดยหลักการเบื้องต้น เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงสามารถกำกับที่ตำแหน่งสูงต่ำใดๆ ก็ได้บนบรรทัดห้าเส้น เขียนรวมกันที่ต้นบรรทัด แล้วถอดเครื่องหมายที่ตัวโน้ตออก หรือปรับด้วยเครื่องหมายกำกับเสียงอื่นให้ตรงตามความเป็นจริง

การใช้เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงจะทำให้เกิดผลต่อตัวโน้ตที่ต่อจากนั้นหลายห้อง หรือทั้งบรรทัด หรือแม้แต่ทั้งเพลง เว้นแต่จะถูกยกเลิกโดยเครื่องหมายตั้งบันไดเสียงกลุ่มอื่น ตัวอย่างเช่น จากเครื่องหมายตั้งบันไดเสียง B major ข้างต้น โน้ตเสียง A (เสียง ลา) ที่อยู่หลังจากเครื่องหมายตั้งบันไดเสียงในทุกอ็อกเทฟ (octave) จะต้องเล่นเป็นเสียง A♯ ทั้งหมด หากไม่มีเครื่องหมายกำกับเสียงตัวอื่นมาปรับเปลี่ยนโน้ตตัวนั้น

ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างการยกเลิกบันไดเสียงที่กำหนดไว้ก่อนหน้าในบรรทัดเดียวกัน จาก C minor ไปเป็น E major เครื่องหมายนี้ ♮ เรียกว่าเนเชอรัล (natural) ใช้สำหรับแปลงเสียงให้กลับมาเป็นปกติ

[แก้] ตารางเครื่องหมายตั้งบันไดเสียง

เครื่องหมายตั้งบันไดเสียงที่นิยมใช้มักจะมีรูปแบบตายตัว โดยจะมีชาร์ปทั้งชุดหรือแฟลตทั้งชุด หรือไม่มีอยู่เลย ซึ่งจะสัมพันธ์กันตามบันไดเสียงเมเจอร์และบันไดเสียงไมเนอร์ ดังนี้

เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง	บันไดเสียงเมเจอร์	บันไดเสียงไมเนอร์	เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง	บันไดเสียงเมเจอร์	บันไดเสียงไมเนอร์
ไม่มีแฟลตหรือชาร์ป	C major	A minor
แฟลต 1 ตัว	F major	D minor	ชาร์ป 1 ตัว	G major	E minor
แฟลต 2 ตัว	B♭ major	G minor	ชาร์ป 2 ตัว	D major	B minor
แฟลต 3 ตัว	E♭ major	C minor	ชาร์ป 3 ตัว	A major	F♯ minor
แฟลต 4 ตัว	A♭ major	F minor	ชาร์ป 4 ตัว	E major	C♯ minor
แฟลต 5 ตัว	D♭ major	B♭ minor	ชาร์ป 5 ตัว	B major	G♯ minor
แฟลต 6 ตัว	G♭ major	E♭ minor	ชาร์ป 6 ตัว	F♯ major	D♯ minor
แฟลต 7 ตัว	C♭ major	A♭ minor	ชาร์ป 7 ตัว	C♯ major	A♯ minor

[แก้] อ้างอิง

• นพพร ด่านสกุล. ปฐมบททฤษฎีดนตรี. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2543. หน้า 103-105, 111-117. ISBN 974-277-766-7

ด • พ • ก สัญกรณ์ดนตรีและการพัฒนาดนตรี
บรรทัดห้าเส้น	ห้องเพลงและเส้นกั้นห้อง  • กุญแจประจำหลัก  • เครื่องหมายลงจบ (โคดา)  • ดาคาโป  • ดาลเซกโน  • เครื่องหมายตั้งบันไดเสียง  • เส้นน้อย  • Musical mode  • บันไดเสียง  • อักษรกำกับท่อนเพลง  • เครื่องหมายกำหนดจังหวะ  • Transposition  • Transposing instrument
โน้ตดนตรี	เครื่องหมายแปลงเสียง (แฟลต  • เนเชอรัล  • ชาร์ป)  • โน้ตประจุด  • โน้ตประดับเสริมเสียงนุ่มนวล  • ค่าของโน้ต (Beam  • หัวโน้ต  • ก้านโน้ต)  • อ็อกเทฟ  • ระดับเสียง  • ตัวหยุด  • ครึ่งเสียง  • Letter notation
Articulation	Accent  • ระดับความดัง  • เลกาโต้  • Ornament  • Ossia  • Portato  • เครื่องหมายเชื่อมเสียง (สเลอร์)  • Staccatissimo  • สตั๊กกาโต  • เครื่องหมายโยงเสียง (ทาย)
การพัฒนาดนตรี	Exposition  • ความกลมกลืน  • เมโลดี้  • Motif  • Recapitulation  • จังหวะ (จังหวะชีพจรดนตรี  • อัตราจังหวะ  • ความเร็วจังหวะ)  • ธีม
หัวข้อที่เกี่ยวข้อง	Chord chart  • Figured bass  • Graphic notation  • Lead sheet  • Eye music  • Modern musical symbols  • นูม  • แทเบลเชอร์