Crni put
From Wikipedia
gradsko naselje oivičeno Nišavom,železničkom prugom Niš-Beograd i Mašinskom industrijom, koje se formiralo krajem 19. početkom 20. veka, pretežno od stanovnika čija je egzistencija bila vezala za novoformiranu železničku radionicu i izgradnju pruge Niš-Beograd odnosno izgradnjom žal stanice tada na periferiji grada. Prva naseljavanja su se odvijala bliže Nišavi formiranjem tri kraka jedne ulice(sa zajedničkim nazivom Zvečanska) u kojoj su se naseljavali pretežno železničarsko osoblje raznih nacionalnosti(Česi,Poljaci,i druge narodnosti)čiji potomci i danas žive na crnom putu.Početkom 20.veka trasiraju se ulice između današnje Lešjaninove(tada Zvečanske) i železničke pruge koje naseljavaju železničari i radnici mašinske radionice sa zajedničkim nazivom Crni put inače sam naziv kraja je otud što je taj deo tada već gradsko naselje bio znatno niži od železničke pruge i samog grada (što se i danas može videti u delu uličice koja ide pored pruge od rampe do žel. mosta) pa se nivelacija vršila šljakom iz lokomotiva železničke ložionice na crvenom krstu da bi se napravio prilaz mašinskoj radionici, posle kiše šljaka je bivala crna pa otud i naziv crni put.najviše naseljavanja je bilo između dva svetska rata otvaranjem nekoliko fabrika(kožara,fabrika gume) kada se ulice proširuju ,nivelišu i imenuju pa tako današnji nazivi ulica su predratni osim nekoliko kojima su nazivi promenjeni u zadnjih l0-15 godina (drinska-Uroša Dinića,jedan krak Zvečanske -posle rata Stanka Paunovića-sada Lešjaninova,drugi krak Zvečanske-Mramorska,Ljubljanska-Vinaverova).Izmedju dva rata pored mašinske radionice niču i nekoliko fabrika (kožara , gumara drvopreradjivačka industrija),formira se stočni trg na mestu današnjeg OTC-a ,otvara se tada moderno narodno kupatilo,formira se železničko indistrijska škola sa internatom,zidaju veće porodične kuće neke i sa više etaža i stanova.Za vreme drugog svetskog rata zbog blizine železničke stanice i železničke radionice kraj biva nekoliko puta bombardovan od strane nemaca i saveznika čiji su tragovi vidljivi i danas(prepolovljene kuće,nekoliko praznih placeva na kojima su pre rata bile kuće)a u kraju se živelo vrlo teško kao i uglavnom u svim radničkim naseljima.kraj rata crni put dočekuje razorene industrije,železnička radionica je bila neupotrebljiva a ostale fabrike manje više oštećene. Industralizacijom zemlje niču nova preduzeća a stara proširuju proizvodnju tako da se železnička radionica svrstavala prva u ovom delu Jugoslavije fabrika gume i kože Đuka Dinić sa dobrim udelom u proizvidnji u toj grani,osnivaju se nekoliko novih fabrika i radionica. Polovinom 60ih godina naselje dobija vodovod a početkom 70ih kanalizaciju,stari vodovod se proširuje i renovira i asvaltiraju se ulice. Sada je Crni put moderno naselje sa velikim brojem preduzeća i radionica,prodavnica široke potrošnje, trafika ,kafana i drugih objekata. Crni put je poznat po OTCu-buvljaku,Mašinskoj industriji i naravno ciganskoj mali poznatoj kao stočni trg, najvećoj enklavi roma u Niškom regionu čije je naseljavanje počelo posle rata na napuštenom zemljištu(iseljavanjem stočne pijace u selu Mramor) naseljavanjem romskih porodica iz raseljenih ciganskih mahala(čair mala, ciganska mala iza narodnog pozorišta i doma vojske i iz okolnih gradova)zbog velike poplave u nišu 1948 g.čije su kuće uglavnom čatmare i kovanice postale neupotrebljive za stanovanje.Na teritoriji crnog puta nalazi se i jevrejsko groblje doskora zapušteno i naseljeno romima a koje se raščišćuje sa namerom da se napravi memorijalni park u znak sećanja na jevreje žitelje Niša koji su ostavili trag u kulturnom i industrijskom i urbanom razvoju grada pre drugog svetskog rata a i kao groblje sa jedinstvenim grobnim belezima i natpisima u ovom delu evrope
