Mpiru bizzantinu
Di Wikipedia, la nciclupidìa lìbbira.
Lu mpiru bizantinu era la parti est dû Mpiru Rumanu, chi cuntinuàu a campari doppu chi la parti ovest scumparìu. Duràu di lu 395 a lu 1453. La lingua ufficiali era lu grecu bizzantinu, accussì comu puru la cultura. Lu mpiru bizzantinu nascìu grazzi a Teodosiu, chi dividìu lu mpiru rumanu nta la parti ovest e la parti est nta lu 395. Murìu doppu la cunquista di Custantinòpuli (chi oi è Istanbul) dî Turchi nti 1453. La cultura bizzantina cuntìnua a campari nta la riggiuni dâ Calabbria e ntô Salentu, unni oi si pàrranu ancora dui dialetti dû grecu bizzantinu, lu grecu-càlabbru e lu grecu-salentinu.
[cancia] Curiusità
Lu mpiraturi Custanti II dicidìu di spustari la capitali di lu mpiru a Sarausa ntô 663. La capitali di lu mpiru fu spustata nàutra vota a Costantinòpuli ntô 668, â morti di Custanti II.
[cancia] La Sicilia e lu sud Italia, tirritoria bizzantini
La Sicilia fu tirritoriu bizzantinu cu la cunquista di Belisariu ntô 535 sutta Giustinianu I. Ristau ntiramenti bizzantina nzinu ô 827, quannu l`'àrabbi, sbarcati a Mazzara cunquistarru la parti uccidintali dâ Sicilia. Picca a picca, lu mpiru bizzantinu persi li cità principali di Palermu (831) e Sarausa (878). Ntô 900 presidî bizzantini tinèvunu ancora a Taurmina chi fu pigghiata di l'àrabbi ntô 902, e Rumetta chi tummau sulu ntô 965. N'sèguitu, versu lu 1038, Maniaci ripigghiau pruvvisoriamenti lu cuntrollu dâ Sicilia urientali, pi pirdirlu difinitivamenti quarchi annu doppu.
Li bizzantini, a parti quarchi ncursioni àrabba, riniscerru comunqui a mantèniri na prisenza cuntìnua n Calabbria, ntâ Pugghia e a Nàpuli, nzinu â scinnuta dî Nurmanni, versu lu 1060.
