Władysław Kopaliński

Z Wikipedii

Władysław Kopaliński
Władysław Kopaliński, Warszawa, 26 października 2006 r.
Prawdziwe nazwisko	Władysław Kopaliński [Władysław Jan Stefczyk]
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1907 Warszawa
Data i miejsce śmierci	5 października 2007 Warszawa
Narodowość	Polska
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła	"Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych", "Słownik mitów i tradycji kultury", "Słownik symboli", "Koty w worku, czyli z dziejów pojęć i rzeczy"
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Władysław Kopaliński, wł. Władysław Jan Stefczyk, przed II wojną światową Jan Sterling (ur. 14 listopada 1907 w Warszawie, zm. 5 października 2007 w Warszawie), polski leksykograf, tłumacz, wydawca.

Syn drukarza Stanisława Sterlinga i Reginy Willer, najmłodszy z szóstki rodzeństwa. Uczył się w gimnazjum realno-filozoficznym im. Michała Kreczmara w Warszawie. Studiował anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 30. pomagał ojcu w prowadzeniu drukarni (będąc jej współwłaścicielem). W 1936 r. ożenił się z Adelą Bartoszewicz (zm. 22 lutego 2007 r.). W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie, tuż przed wybuchem powstania warszawskiego przedostał się do Lublina. Od końca 1944 r. do kwietnia 1959 r. zastępca dyrektora programowego do spraw artystycznych Polskiego Radia w Lublinie, przeniesionego w marcu 1945 r. do Warszawy. W latach 40. i 50. XX wieku autor audycji radiowych "Odpowiedzi z różnych szuflad". W latach 1949-1954 redaktor naczelny, a później prezes Spółdzielni Wydawniczej "Czytelnik", w latach 1954-1974 publicysta "Życia Warszawy" (gdzie publikował cotygodniowy felieton - był m.in. twórcą polskiego słowa "nastolatki", użytego po raz pierwszy w felietonie pt. "Autentyczny widz" z 2 maja 1959 r.). W latach 1956-1970 był członkiem komitetu redakcyjnego "Pism" Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Korespondent PAP w Waszyngtonie (1958-1960). W marcu 2007 r. ożenił się z Anną Mysłowską, tłumaczką literatury pięknej (m.in. książek Rachel Billington i J. M. Coetzee).

Tłumaczył literaturę anglosaską (m.in. Sinclaira Lewisa), był autorem opracowań dzieł literatury klasycznej i współczesnej. Powszechnie znany jako autor fundamentalnych dzieł leksykograficznych i encyklopedycznych.

Wyróżnienia i nagrody: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1945), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1954). Laureat Nagrody kulturalnej "Solidarności", nagrody Warszawskiej Premiery Literackiej - Książka Roku (1985), Nagrody Nike Warszawska (1986) - za Słownik mitów i tradycji kultury; Nagrody Funduszu Literatury, nagrody Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej IBBY, włoskiej nagrody European Prize "Pier Paolo Vergerio" (1988) - za Opowieści o rzeczach powszednich; Nagrody Edytorskiej Polskiego PEN Clubu (1991 - za całokształt twórczości), nagrody Ikara (1996).

Członek PPR (1946-1948), PZPR (1948-1981). Należał do Związku Literatów Polskich (1949-1983) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2007).

Mieszkał w Warszawie, przy ul. Koszykowej 1. Pochowany 15 października 2007 r. na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

Spis treści 1 Twórczość 2 Tłumaczenia (wybór) 3 Opracowania edytorskie 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Twórczość

• Baśka. Sztuka w 3 aktach (Komedia w 3 aktach, 8 odsłonach; jako Jan Stefczyk; pierwodruk: "Twórczość" nr 1/1954; wydanie książkowe: Czytelnik 1954)
• Bałagan na Marsie. Niedzielne pogwarki (felietony drukowane w latach 1954-1956 w "Życiu Warszawy"; Czytelnik 1957)
• Warszawska niedziela. Wybór felietonów z lat 1957-1964 (Czytelnik 1965)
• Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych (Tablice rysunkowe: Szymon Kobyliński; Wiedza Powszechna 1967; do 2007 r. 30 wydań)
• W Warszawie i w Warszawce. Wybór felietonów z lat 1965-1967 (felietony drukowane w "Życiu Warszawy"; Wydawnictwo Literackie 1968)
• Nie nazwane lata (felietony drukowane w latach 1967-1970 w "Życiu Warszawy"; Wydawnictwo Literackie 1972)
• Western w autobusie (felietony; Państwowy Instytut Wydawniczy 1974)
• Księga cytatów z polskiej literatury pięknej od XIV do XX wieku (wespół z Pawłem Hertzem; Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 1982, ISBN 83-06-00423-X; 1991, ISBN 83-06-00423-X; 1997, ISBN 83-06-02607-1, dodruk 1998)
• Kot w worku, czyli Z dziejów pojęć i rzeczy (Krajowa Agencja Wydawnicza 1975, 1977)
• Drugi kot w worku, czyli Z dziejów nazw i rzeczy (ilustr. Henryk Tomaszewski; Krajowa Agencja Wydawnicza 1978, 1989, ISBN 83-03-02492-2)
• Trzeci kot w worku czyli Rozmaitość świata (Krajowa Agencja Wydawnicza 1982)
• Słownik mitów i tradycji kultury (Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, ISBN 83-06-00861-8; 1987, ISBN 83-06-00861-8; 1988, ISBN 83-06-00861-8; 1991, ISBN 83-06-02157-6 [dodruk: 1993]; 1996, ISBN 83-06-02157-6, 1997, ISBN 83-06-02646-2; 1998, ISBN 83-06-02646-2; 2001, ISBN 83-06-02646-2; Oficyna Wydawnicza RYTM 2003, ISBN 83-7399-022-4; Oficyna Wydawnicza RYTM - Dom Wydawniczy Bellona 2006, ISBN 83-7399-120-4)
• Opowieści o rzeczach powszednich (Nasza Księgarnia 1987, ISBN 83-10-08805-1; 1988, ISBN 83-10-08805-1; 1990, ISBN 83-10-09567-8; Wiedza Powszechna 1994, ISBN 83-214-1006-5; Oficyna Wydawnicza RYTM 1998, ISBN 83-87893-13-7; 2004, ISBN 83-7399-113-1; 2006, ISBN 83-7399-113-1)
• Słownik symboli (Wiedza Powszechna 1990, ISBN 83-214-0746-3; 1991, ISBN 83-214-0872-9, ISBN 83-214-0746-3 (opr.); 1995, ISBN 83-214-1074-X; 1997, ISBN 83-214-1074-X; 1999, ISBN 83-2154-1074-X; Oficyna Wydawnicza RYTM 2001, ISBN 83-88794-00-0; 2006, ISBN 83-7399-148-4)
• Słownik przypomnień (Wiedza Powszechna 1992, ISBN 83-214-0840-0; 1993, ISBN 83-214-0992-X; 1996, ISBN 83-214-0992-X; Oficyna Wydawnicza RYTM 1999, ISBN 83-87893-28-5; 2006, ISBN 83-7399-149-2)
• Koty w worku, czyli z dziejów pojęć i rzeczy (wydanie zbiorowe trzech tomów wydanych w latach 1975-1982; Wiedza Powszechna 1993; Oficyna Wydawnicza RYTM 1997, ISBN 83-86678-70-4; Oficyna Wydawnicza RYTM 2004, ISBN 83-7399-114-X)
• Encyklopedia "drugiej płci" (Oficyna Wydawnicza RYTM 1995, ISBN 83-85249-75-3; 2001, ISBN 83-87893-96-X; jako Encyklopedia "drugiej płci". Wszystko o kobietach: Oficyna Wydawnicza RYTM 2006, ISBN 83-7399-176-X)
• Słownik eponimów czyli wyrazów odimiennych (PWN 1996, ISBN 83-01-11978-0; PWN 2004, ISBN 83-01-14217-0 [dodruk:2006])
• Podręczny słownik wyrazów obcych (wydanie skrócone Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych; Wiedza Powszechna 1996, ISBN 83-214-1088-X; Oficyna Wydawnicza RYTM 1999, ISBN 83-87893-47-1; 2002, ISBN 83-87893-78-1; 2006, ISBN 83-7399-170-0)
• Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku (PWN 1999, ISBN 83-01-12849-6; wyd 2. poprawione 1999, ISBN 83-01-12849-6; 2000, ISBN 83-01-13135-7 [dodruk: 2002; dodruk: 2006, ISBN 83-01-13788-6])
• Leksykon wątków miłosnych (Muza SA 2002, ISBN 83-7319-324-3 [oprawa całopłócienna], ISBN 83-7319-323-5 [oprawa całopapierowa]; 2003, ISBN 83-7319-402-9; 2004, ISBN 83-7319-467-3)
• Mój przyjaciel Idzi (wybór felietonów z "Życia Warszawy" i "Polityki"; Muza SA 2003, ISBN 83-7200-140-5)
• 125 baśni do opowiadania dzieciom (Oficyna Wydawnicza RYTM 2004, ISBN 83-7399-071-2)
• Przygody słów i przysłów. Leksykon (Oficyna Wydawnicza RYTM 2007, ISBN 978-83-7399-202-3)
• Od słowa do słowa. Leksykon (Oficyna Wydawnicza RYTM 2007, ISBN 978-83-7399-226-9)

[edytuj] Tłumaczenia (wybór)

• J.B.S. Haldane, Mój przyjaciel pan Liki (Wyd. Książka, Łódź 1947)
• M. Fischer, Podróż do nowego świata (Wyd. Książka, Warszawa 1948)
• Sinclair Lewis, Królewska krew (t. I-IV, Wyd. Prasa Wojskowa 1949 - 1950)
• Czao-Szu-Li, Piosenki Li-Ju-Tsaja (Czytelnik 1950)
• Erwin Bartz, W jarzmie Wehrmachtu (Czytelnik 1951)
• Czao-Szu-Li, Opowieści spod złotego modrzewia (Czytelnik 1951)

[edytuj] Opracowania edytorskie

• Antoni Słonimski, Kroniki tygodniowe 1927-1939 (Państwowy Instytut Wydawniczy 1956)
• Edgar Allan Poe, Opowiadania (wybór i przedmowa; Czytelnik 1956, 1986, ISBN 83-07-00836-0 [brosz., t. 1-2], ISBN 83-07-00835-2 [opr., t. 1-2]; 1989, ISBN 83-07-00836-0)
• Herbert George Wells, Opowieści fantastyczne (Czytelnik 1956)
• E.T.A. Hoffmann, Dzieła wybrane (t. I-V; Czytelnik 1957-1962)
• Tadeusz Żeleński, Znasz-li ten kraj? (Wydawnictwo Literackie 1962)
• Mark Twain, Trzydzieści trzy opowieści (Czytelnik 1973)
• Richard Hughes, Orkan na Jamajce (autor wstępu; Książka i Wiedza 1979 [2 wyd.])

[edytuj] Linki zewnętrzne

• "Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych" Władysława Kopalińskiego on-line
• Mariusz Kubik, "Portrety pisarzy: Władysław Kopaliński czyli o leksykografii z «ludzką twarzą»", "Gazeta Uniwersytecka UŚ", nr 5/81, luty 2001 r.
• Katarzyna Stelmach, "Kopalnia skarbów", "Hist.mag"
• "Władysław Kopaliński - stulecie językoznawcy", Onet.pl
• Joanna Szczęsna, "Kopaliński: Życie przepołowione", "Gazeta Wyborcza"