Web Analytics

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Ustrój polityczny Łotwy - Wikipedia, wolna encyklopedia

Ustrój polityczny Łotwy

Z Wikipedii

Łotwa
Godło Łotwy

Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Łotwy



Łotwa jest wielopartyjną, demokracją parlamentarno - gabinetową. Występuje tam trójpodział władzy. Władza legislacyjna w rękach jednoizbowego parlamentu, egzekutywa - prezydenta i rządu, a sądownicza - niezawisłych sądów.

Spis treści

[edytuj] Historia ustroju

Łotwa uzyskała niepodległość w 1918 roku, kiedy to 18 listopada Rada Ludowa (pod kierownictwem Karlisa Ulmanisa) wydała oświadczenie o niezależnym bycie państwowym. Tworzeniem konstytucji nowego państwa zajęło się Zgromadzenie Ustawodawcze Łotwy, zdominowane przez ugrupowania socjaldemokratyczne i prawicowy Związek Chłopski (Ulmanis). Jej dziełem była konstytucja tymczasowa z 1 czerwca 1920 roku. Po pierwszych wyborach, parlament uchwalił konstytucję Łotwy 15 lutego 1922 r.

Ustrój republiki parlamentarno-gabinetowej wprowadzony przez konstytucję przetrwał jednak tylko 12 lat, ponieważ już w 1934 roku władzę w kraju przejął reżim autorytarny. W nocy z 15 na 16 maja miał miejsce zamach stanu przeprowadzony przez Ulmanisa. Wprowadzał on stan wojenny, zawieszał działalność partii politycznych i rozwiązywał parlament. Przez 6 lat sprawuje niepodzielnie władzę na Łotwie.

17 czerwca 1940 roku na tereny państw bałtyckich wkracza Armia Czerwona, która zmusza władze tych krajów do obsadzenia stanowisk państwowych posłusznymi agresorowi urzędnikami. W krótkim czasie następuje rozpisanie nowych wyborów parlamentarnych, w efekcie których nowo wybrane parlamenty państw bałtyckich kierują prośby do ZSRR o przyjęcie tych państw w poczet części składowych Kraju Rad.

Łotwa odzyskuje niepodległość na początku lat 90. 4 maja 1990 roku parlament łotewski wybrany na podstawie nowej ordynacji wyborczej uchwalił deklarację o przywróceniu niepodległości Łotwy. Przywrócono również obowiązywanie konstytucji łotewskiej z 1922 roku, 15 Października 1998 dodano rodział VIII- Podstawowe Prawa Człowieka.

[edytuj] Saeima

Parlament Łotewski jest unikameralny, tzn. składa się z tylko jednej izby, którą stanowi Saeima (Sejm). Składa się on ze 100 posłów, wybieranych w czteroprzymiotnikowych wyborach, na kadencję trwającą 4 lata.

Sejm posiada władzę ustrojodawczą (może m.in. wprowadzać zmiany w konstytucji) i ustawodawczą (wydaje ustawy). Wybiera także prezydenta (którego może w każdym momencie odwołać), udziela wotum zaufania rządowi, mianuje sędziów (również Sądu Najwyższego) i członków Sądu Konstytucyjnego oraz Kontroli Państwowej.

Artykuł główny - Saeima.

[edytuj] System wyborczy

Wybory do Sejmu odbywają się co 4 lata, w pierwszą sobotę października. Posłowie wybierani są w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Podział mandatów odbywa się według systemu proporcjonalnego (metoda Saint-Laguë), a klauzula zaporowa (próg wyborczy) wynosi 5%.

Prawo wyborcze czynne posiadają osoby mające minimum 18 lat, a prawo wyborcze bierne - 21 lat.

[edytuj] Prezydent

Flaga prezydenta Łotwy
Flaga prezydenta Łotwy

Wybierany jest przez Sejm na kadencję trwającą 4 lata, musi mieć minimum 40 lat. Dopuszczalna jest tylko jedna reelekcja. W łotewskim systemie politycznym, prezydent ma bardzo ograniczone uprawnienia. Do najważniejszych należą: prawo do desygnowania kandydata na premiera oraz możliwość zainicjowania rozwiązania parlamentu (tutaj decyzję ostateczną podejmuje naród w referendum).

Prezydent może być w każdym momencie odwołany przez parlament. Do odwołania prezydenta potrzebna jest inicjatywa minimum 1/2 członków parlamentu i poparcie jej przez większość kwalifikowaną głosujących - 2/3 składu izby.

Prezydent może zawetować ustawę przyjętą przez parlament. Jeżeli uczyni to w ciągu 7 dni od przyjęcia ustawy (z własnej inicjatywy lub na żądanie 1/3 posłów), ustawa może być poddana pod głosowanie ludowe (na żądanie minimum 1/10 wyborców). Parlament może przełamać prezydenckie weto za pomocą większości 3/4 głosów, lub też uniemożliwić mu jej wstrzymanie uchwalając pilność ustawy większością 2/3 głosów.

Wszystkie akty urzędowe prezydenta muszą mieć kontrasygnatę premiera lub odpowiedniego ministra.

Prezydenci Łotwy:

Imię i nazwisko Rozpoczął urzędowanie Zakończył urzędowanie Partia
1 Jānis Čakste 1922 1927 Demokratyczna Partia Centrum
2 Gustavs Zemgals 1927 1930 Demokratyczna Partia Centrum
3 Alberts Kviesis 1930 1936 Łotewska Unia Chłopska
4 Kārlis Ulmanis 1936 1940 Brak
Łotwa okupowana przez ZSRR i nazistowskie Niemcy 1940 1991
Anatolijs Gorbunovs (przewodniczący parlamentu, p.o. prezydenta) 1991 1993 Brak
5 Guntis Ulmanis 1993 1999 Łotewska Partia Chłopska
6 Vaira Vīķe-Freiberga 1999 2007 Brak
7 Valdis Zatlers 2007 obecnie Brak

[edytuj] Gabinet Ministrów

Gabinet Ministrów (Ministru kabinets) pełni ogólną funkcję kierowniczą w państwie. Tworzy go desygnowany przez prezydenta kandydat na premiera. Odpowiada za swą działalność przed parlamentem i musi uzyskać jego zaufanie. Sejm może uchwalić wobec rządu (lub premiera) wotum nieufności, implikujące dymisję Gabinetu.

Gabinet Ministrów posiada konstytucyjne prawo, aby w przerwach pomiędzy sesjami parlamentu wydawać uchwały z mocą ustawy, które jednak muszą zostać w terminie trzech dni od otwarcia sesji przedłożone do zatwierdzenia Sejmowi.

Premierzy Łotwy:

  • lata 1918-1940:
Imię i nazwisko Rozpoczął urzędowanie Zakończył urzędowanie Partia
1 Karlis Ulmanis, pierwszy raz 18 listopada 1918 19 czerwca 1921 Łotewska Partia Chłopska
2 Zigfrīds Anna Meierovics, pierwszy raz 19 czerwca 1921 26 stycznia 1923 Łotewska Partia Chłopska
3 Jānis Pauļuks 27 stycznia 1923 27 czerwca 1923 Łotewska Partia Chłopska
Zigfrīds Anna Meierovics, drugi raz 27 czerwca 1923 26 stycznia 1924 Łotewska Partia Chłopska
4 Voldemārs Zamuels 27 stycznia 1924 16 grudnia 1924 Partia Demokratycznego Centrum
5 Hugo Celmiņš, pierwszy raz 16 grudnia 1924 25 grudnia 1925 Łotewska Partia Chłopska
Karlis Ulmanis, drugi raz 25 grudnia 1925 4 maja 1926 Łotewska Partia Chłopska
6 Artūrs Alberings 4 maja 1926 17 grudnia 1926 Łotewska Partia Chłopska
7 Marģers Skujenieks, pierwszy raz 17 grudnia 1926 21 stycznia 1928 Łotewska Socjaldemokratyczna Partia Pracy
8 Pēteris Juraševskis 21 stycznia 1928 1 grudnia 1928 Partia Demokratycznego Centrum
Hugo Celmiņš, drugi raz 1 grudnia 1928 24 marca 1931 Łotewska Partia Chłopska
Marģers Skujenieks, drugi raz 24 marca 1931 23 marca 1933 Łotewska Socjaldemokratyczna Partia Pracy
9 Ādolfs Bļodnieks 23 marca 1933 17 marca 1934 partia Nowych Rolników (Jaunsaimnieku Partija)
Karlis Ulmanis, trzeci raz 17 marca 1934 22 czerwca 1940 Łotewska Partia Chłopska (do 15 maja 1934)
brak (po 15 maja 1934)
  • od 1990 roku
Imię i nazwisko Rozpoczął urzędowanie Zakończył urzędowanie Partia
1 Ivars Godmanis 7 maja 1990 3 sierpnia 1993 Partia Ludowa
2 Valdis Birkavs 3 sierpnia 1993 19 września 1994 Łotewska Droga
3 Māris Gailis 19 września 1994 21 grudnia 1995 Łotewska Droga
4 Andris Šķēle 21 grudnia 1995 7 sierpnia 1997 (Bezpartyjny)
5 Guntars Krasts 7 sierpnia 1997 26 listopada 1998 Ojczyzna i Wolność / Narodowa Niepodległość
6 Vilis Krištopāns 26 listopada 1998 16 lipca 1999 Łotewska Droga
Andris Šķēle, drugi raz 16 lipca 1999 5 maja 2000 Partia Ludowa
7 Andris Bērziņš 5 maja 2000 7 listopada 2002 Łotewska Droga
8 Einars Repše 7 listopada 2002 9 marca 2004 Partia Nowej Ery
9 Indulis Emsis 9 marca 2004 2 grudnia 2004 Zieloni
10 Aigars Kalvītis 2 grudnia 2004 Partia Ludowa

[edytuj] Sąd Konstytucyjny

Sąd to niezawisły organ władzy sądowniczej sprawujący nadzór nad hierarchiczną zgodnością aktów prawnych (m.in. ustaw z konstytucją). Składa się z 7 sędziów zatwierdzanych przez Sejm

  • 3 zgłaszają posłowie,
  • 2 zgłasza Gabinet Ministrów,
  • 2 zgłasza plenum Sądu Najwyższego.

[edytuj] Kontrola Państwowa

Jest to niezawisły organ kolegialny, którego członków mianuje parlament w identycznym trybie jak sędziów, przy czym zajmowanie urzędu ma charakter kadencyjny. Nadzoruje on działalność gospodarczą państwa.

[edytuj] Linki zewnętrzne


Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu