Ułas Samczuk

Z Wikipedii

Ułas Samczuk (ukr. Улас Олексійович Самчу́к) (ur. 20 lutego 1905, zm. 1987) - ukraiński pisarz i publicysta.

Urodził się w wiosce Dermań niedaleko miasta Ostróg (Wołyń) w zamożnej ukraińskiej rodzinie chłopskiej. Swą rodzinną wieś nazywał „królową wsi Wołynia”.^{[potrzebne źródło]} Późniejsze dziecięce lata spędził w Tylawce koło Krzemieńca. Uczył się w gimnazjum w Krzemieńcu – wtedy zaczął pisać swoje pierwsze wiersze i opowiadania. W 1927 roku wyjechał za granicę i osiedlił się w Niemczech, gdzie rozpoczął studia w Uniwersytecie Wrocławskim. Następnie wyjechał do Pragi, gdzie w latach 1929-1931 kontynuował studia w Ukraińskim Wolnym Uniwersytecie.

Od 1929 roku Ułas Samczuk współpracował z „Literaturno-Naukowym Wisnykom”, „Dzwonom”, „Samostijnoju Dumkoju”, „Rozbudowoju naciji” i innymi ukraińskimi czasopismami literacko-artystycznymi.

W 1933 roku Ułas Samczuk wydał drukiem powieść „Maria”, która opisuje tragedię sztucznie wywołanego głodu w Ukraińskiej SRR w latach 1932-1933. Rok wcześniej ukazała się powieść „Kułak”, w której ukazał absurd przymusowej kolektywizacji. W 1936 roku wydał „Odnaleziony raj”, a w latach 1932-1937 słynną trylogię „Wołyń”, która przyniosła mu powszechne uznanie. W 1934 roku za powieść „Wołyń” otrzymał Ukraińską Nagrodę Literacką przyznaną przez działające w ówczesnej Polsce Ukraińskie Towarzystwo Literatów i Dziennikarzy im. Iwana Franki. „Wołyń” Samczuka to rozłożyste epickie płótno, które ukazuje życie ukraińskiego chłopa w okresie wojen i rewolucji. Główny bohater dzieła – Wołod’ka Dobenko – przez wszystkie kataklizmy życiowe przenosi wiarę w niezniszczalność narodu. W kolejnej powieści pt. „Góry mówią” (1936) autor w patriotycznym uniesieniu opisuje heroiczną historię Ukrainy Zakarpackiej.

W latach 1938-1939 brał czynny udział w zmaganiach niepodległościowych na Zakarpaciu (Ukraina Karpacka). W okresie okupacji niemieckiej kontynuował swoją działalność kulturalno-oświatową będąc m.in. redaktorem ukraińskiej gazety „Wołyń”, która ukazywała się w Równem na Wołyniu. Ale już w 1943 roku został aresztowany przez hitlerowców.

W okresie powojennym Ułas Samczuk osiedlił się w Kanadzie. Tutaj publikuję swą drugą trylogię „Ost” – „Chutor Morozów” (1948), „Ciemnota” (1957) i „Ucieczka przed sobą” (1982). Jest autorem wspomnień „Na białym koniu” (1955), w których wiele miejsca poświęca walce narodowo-wyzwoleńczej. Dzieło „Na twardej ziemi” (1967) ukazuje trudny los ukraińskich emigrantów w Kanadzie. Jest autorem także następujących utworów: „Dlaczego nie płonie ogień” (1959), „Na siwym koniu” (1975), „Planeta Di-Pi” (1979). Ułas Samczuk zmarł 9 lipca 1987 roku w Kanadzie.

Pamięć Ułasa Samczuka jest kultywowana w niepodległej Ukrainie. W wiosce Tylawka w obwodzie tarnopolskim utworzono w 1993 roku Muzeum Ułasa Samczuka w chacie, gdzie minęły lata dziecięce pisarza. Również w izbie gimnazjum dermańskiego stworzono maleńkie muzeum poświęcone życiu i drodze twórczej Ułasa Samczuka. W dniu 26 stycznia 2005 roku została wprowadzona do obiegu przez Narodowy Bank Ukrainy moneta o nominale 2 grzywien w serii „Wybitne osobistości Ukrainy”. Na rewersie monety umieszczono stylizowany pod grawiurę portret Ułasa Samczuka oraz lata jego życia.

[edytuj] Źródła

Ułas Samczuk, Wołyń, wyd. 2 (reprint), ISBN 83-88863-14-2 Biały Dunajec - Ostróg 2005, wyd. "Wołanie z Wołynia"
Жив’юк А. Улас Самчук і розвиток національної свідомості українців у 1930-1940-х рр. // Пам’ять століть. – 2001. - № 6. – С. 103-109.
Літературні вечори в Українському Інституті Модерного Мистецтва Чикаго, 1973—2006 / Укладачі: Віра Боднарук, Володимир Білецький. — Донецьк: Український культурологічний центр, 2006.