Twierdza Osowiec
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°28'20" N 22°39'06" E
Twierdza Osowiec - rosyjska twierdza z drugiej połowy XIX wieku, znajdująca się w gminie Goniądz w powiecie monieckim, znana z 6,5-miesięcznej obrony podczas pierwszej wojny światowej. Stąd jej, później obiegowo funkcjonująca, nazwa "rosyjskie Verdun". Jest to typowa twierdza zaporowa, zbudowana w latach 1882-1892, zmodernizowana po wojnie rosyjsko-japońskiej (1904-1905) oraz uzupełniona elementami fortyfikacji polowej na początku I wojny światowej, a także fortyfikacjami stałymi przed II wojną światową. Z założenia twierdza usytuowana w zwężeniu bagien biebrzańskich miała stanowić osłonę kolei i szlaku komunikacyjnego Białystok - Królewiec.
Twierdza składała się z 4 fortów: "Centralny" - fort nr 1, "Zarzeczny" - Fort nr 2, "Szwedzki" - fort nr 3 i "Nowy Fort" nr 4. Główną pozycję obroną z cytadelą stanowił fort "Centralny". Przedmoście na prawym brzegu rzeki Biebrzy składało się z tzw. "Pozycji za rzeką" z fortem Nr 2 oraz pozycji wysuniętych "Sośniewskiej" i "Las Białoszewski". Twierdza Osowiec stanowiła prototyp współczesnego rejonu umocnionego oraz przykład skutecznego połączenia elementów fortyfikacji stałej i polowej.
Garnizon twierdzy stanowiło około ? dywizji piechoty, 12 szwadronów kawalerii, 69 dział fortecznych oraz 24 działa polowe kalibru 107 i 152 mm). Garnizon prowadził walki obronne od 29 stycznia 1915 roku, wytrzymując ogień najcięższej artylerii moździerzowej (moździerze 420 mm), ewakuował się na rozkaz opuszczając twierdzę 9 sierpnia 1915 roku.
Obecnie spośród czterech fortów Twierdzy Osowiec, tylko dwa są wstanie "używalności" (Fort I i Fort III). Fort II (Zarzeczny) zniszczony podczas działań wojennych jest pod nadzorem Starostwa Powiatowego w Mońkach i wejście na teren fortu jest niebezpieczne. Fort IV (Nowy) jest również zniszczony, jednak znajduje się na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego i przez jego teren została wytyczona turystyczna trasa historyczno-przyrodnicza. Fort I (centralny) i Fort III (Szwedzki) są własnością wojska, jednak o ile Fort III jest niedostępny to Fort I (Centralny) dzięki działaniom OTF (Osowieckie Towarzystwo Fortyfikacyjne) w chwili obecnej jest częściowo udostępniony dla turystów. Na terenie Fortu Centralnego znajduje się muzeum Twierdzy Osowiec i zostały wytyczono trasy do zwiedzania.
[edytuj] Bibliografia
- Wap Anatol, "Twierdza Osowiec - zarys dziejów", Białystok 1994
[edytuj] Zobacz też
Osowiec - pobliska wieś
