Tuhaj-bej
Z Wikipedii
Tuhaj-bej (krym. Toğay bey , ukr. Тугай-бей, ros. Тугай-бей), właściwie Arğın Doğan Toğay bey (? - zm. czerwiec 1651) - przywódca polityczny i wojskowy Tatarów krymskich.
Pochodził z rodziny Arğınów o znaczącej pozycji. Po raz pierwszy wzmiankowany w źródłach w 1642 będąc jeszcze mirzą. Tytuł beja uzyskał wraz z urzędem szefa administracji sandżaku Or Qapı (dziś: Perekop).
30 stycznia 1644 wziął udział w nieszczęsnej dla Tatarów bitwie pod Ochmatowem, gdzie w starciu z wojskami koronnymi stracił ok. 4 tysiący ludzi.
Godność beja utracił podczas buntu arystokratów przeciw chanowi. Odzyskał ją po objęciu przez Sefera Gazi agę urzędu wezyra (listopad 1647). Stał się zaufanym współpracownikiem chana Islama III Gireja, który w liście do cara, w marcu 1648 domagał się soboli dla Tugaj beja, bliskiego sługi swojego, co noc i dzień przy jego (chana) boku, na usługach jego zostaje.
W 1648 wziął udział w powstaniu Chmielnickiego po stronie powstańców, prowadząc armię ocenianą na od 6 do 20 tysięcy żołnierzy.
Według Pamiętnika Mikołaja Jemiołowskiego (żołnierza lekkiej chorągwi, ziemianina województwa bełskiego), który obejmował dzieje Polski od roku 1648 do 1679, Tuhaj-bej padł w potyczce pod Zamościem. Jednak badacze podają, że tatarski wódz zginął pod Beresteczkiem[1].
Jego postać pojawia się w literaturze i filmografii. Upamiętniony został w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza i ekranizacji tej powieści, gdzie jego rolę odgrywał Daniel Olbrychski. Sienkiewicz śmierć Tuhaj-beja umieścił w bitwie pod Beresteczkiem.
Przypisy
- ↑ W.A. Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648-1651, Warszawa 1998, s. 339.
[edytuj] Bibliografia
- Leszek Podhordecki - Chanat krymski i jego stosunki z Polską w XV-XVIII w., Warszawa 1987
- Witold Biernacki - Żółte Wody - Korsuń 1648, Warszawa 2004
- Kacper Śledziński - Zbaraż 1649, Warszawa 2005
- Romuald Romański - Beresteczko 1651, Warszawa 2007
