Tojad
Z Wikipedii
| Tojad | |
 Tojad pstry |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Ranunculopsida |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Rodzaj | tojad |
| Nazwa systematyczna | |
| Aconitum | |
| L., Sp. Pl. 1: 532, 1753 | |
 Systematyka Wikispecies |
|
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Tojad, mordownik (Aconitum L.) – rodzaj roślin wieloletnich z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Liczy 100-300 gatunków (wg różnych źródeł), zamieszkujących półkulę północną.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Liście
- Dłoniastodzielne.
- Kwiaty
- Grzbieciste o barwie fioletowej, lub rzadziej żółtej. Środkowe działki kielicha jajowate, najniższe eliptyczne, górny hełmiasty. Osiem płatków, z których dwa przekształcone w miodniki z pastorałowato skręconą ostrogą. Pozostałe płatki niepozorne, łuskowate lub ich brak.
- Owoc
- Wielonasienny mieszek. Nasiona listewkowato zmarszczone, brązowoczarne.
- Korzeń
- Wrzecionowato lub bulwiasto zgrubiały.
- Roślina trująca
- Zawiera alkaloidy dwuterpenowe: akonitynę, akoninę, napelinę, mezakoninę.
[edytuj] Systematyka
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne, podgromada Magnoliophytina, klasa Ranunculopsida, podklasa jaskrowe, nadrząd Ranunculanae, rząd jaskrowce, podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate, podrodzina pełnikowe, plemię Delphinieae.[1]
- Gatunki flory Polski[2]
- tojad lisi (Aconitum vulparia Rchb., syn. Aconitum lycoctonum)
- tojad mocny (Aconitum firmum (Rchb.) Neilr., syn. Aconitum callibotryon Rchb., Aconitum napellus L.)
- tojad mołdawski (Aconitum moldavicum Hacq.)
- tojad pstry, tojad dzióbaty (Aconitum variegatum L., syn. Aconitum gracile Rchb.)
- tojad sudecki (Aconitum callibotryon Rchb., Aconitum napellus L.)
- tojad taurycki (Aconitum tauricum Wulfen, syn. Aconitum napellus L.)
- tojad tauryjski, tojad niski (Aconitum tauricum Wulfen subsp. nanum (Baumg.) Goly, syn. Aconitum nanum Baumg., Aconitum bucovinense)
- tojad wiechowaty (Aconitum paniculatum Lam., syn. Aconitum degenii)
- tojad wschodniokarpacki (Aconitum lasiocarpum (Rchb.) Gáyer, syn. Aconitum paniculatum)
- Pozostałe gatunki
- Aconitum columbianum Nutt.
- Aconitum firmum subsp. maninense, Aconitum firmum subsp. moravicum var. maninense – tojad maniński
- Aconitum firmum subsp. moravicum – tojad morawski
- Aconitum fischeri, syn. Aconitum carmichaeli – tojad Fischera
- Aconitum stoerkianum – tojad Stoerka
- Aconitum x gayeri – tojad Gayera
- Aconitum x hebegynum – tojad kosmatoowockowy
- Aconitum x lengyelii – tojad Lengyela
- Aconitum x pawlowskii – tojad Pawłowskiego
[edytuj] Ochrona
W Polsce dziko występuje 9 gatunków, wszystkie objęte są ścisłą ochroną. Ze względu na zagrożenie wyginięciem 7 gatunków wpisano do Polskiej czerwonej księgi roślin, są to: tojad lisi, tojad wiechowaty, tojad wschodniokarpacki, tojad niski, tojad sudecki, tojad maniński, tojad morawski.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina ozdobna: uprawiana dla efektownych, barwnych kwiatów.
- Roślina lecznicza: zawierają akonitynę – substancję o działaniu przeciwbólowym, stosowaną także w małych dawkach w leczeniu podagry (dny moczanowej). Zastosowanie niektórych gatunków:
- Aconitum callibotryon (tojad mocny) – bulwiasty korzeń zawiera substancje o działaniu przeciwbólowym, skutecznym przede wszystkim w artretyzmie i rwie kulszowej.
- Aconitum fischeri (tojad Fischera) – surowiec stanowią korzenie, a wyciągi z nich mają działanie uspokajające, przeciwbólowe, moczopędne, pobudzające pracę serca i poprawiające funkcjonowanie nerek.
- Aconitum columbianum – z korzeni produkuje się leki przeciwbólowe, skuteczne przede wszystkim w artretyzmie i rwie kulszowej.
- Aconitum stoerkianum (tojad Stoerka) – działanie i zastosowanie zbliżone do tojadu mocnego.
- Aconitum variegatum (tojad dzióbaty) – działanie i zastosowanie zbliżone do tojadu mocnego.
Uwaga: Wszystkie gatunki tojadu są bardzo silnie trujące, dlatego nie zaleca się jakichkolwiek prób leczenia bez wiedzy i zgody lekarza.
Przypisy
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju tojad wg Reveala. [dostęp 17 marca 2007].
- ↑ Mirek, Zbigniew,Piękoś-Mirkowa, Halina,Zając, Adam i Zając, Maria: Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. 9 lutego 1998. [dostęp 17 marca 2007].
