Sereje

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Współrzędne: 54°13'50" N 23°48'50" E54.2305556 23.8138889 (Sereje)


Sereje
Państwo	Litwa
Okręg	olicki
Położenie	54° 13' 50 '' N 23° 48' 50 '' E
Ludność (2001) • liczba ludności	933
Kod pocztowy	LT-67010
Położenie na mapie Sereje

Sereje (lit. Seirijai, ros. Серее) - miasteczko w rejonie Łozdziejskim (Litwa), ok. 20 km od Łoździej. Przed 1914 r. mieszkało tam 4 tys. mieszkańców, z tego 3 tys. Żydów. W 2001 r. liczba ludności wynosiła 983 osoby.

Ślady osadnictwa w rejonie Serejów szacuje się na ok. 4000 BC. Znaleziono tam liczne narzędzia kamienne. Pierwsze pisemne wzmianki o Serejach znajdują się w źródłach krzyżackich z 1384 r. Wspomina się w nich jezioro Seirijaj i dużo ludzi koszàcych przy jeziorach i na polach. Przyjmuje się, że tereny te (Dżukija) był już w XII-XIII w. zasiedlone przez Jaćwingów. na co wskazują niektóre nazwy miejscowe - jezioro Gailieko- "gailis"- bialy, Seirijai, Paserninkai, w mowie Jaćwingówngów rdzeń "ser" w litewskim odpowiada "tek" (?). 2 września 1511 r. król polski Zygmunt Stary podarował Sereje księciu Jerzemu Radziwiłłowi. W 1584 r. w Serejach zbudowano kościół pod wezwaniem NMP Szkaplernej.Radziwiłłowie, którzy przeszli w okresie reformacji na kalwinizm wznieśli w Serejach kościół ewangelicko-reformowany. W Serejach osiedlili oni wielu rzemieślników. W okresie "potopu" przez Sereje przechodziło wojsko cara Alekseja (1655). Ludwika Karolina Radziwiłłówna, córka Bogusława Radziwiłła wniosła Sereje jako posag do związku z Ludwikiem księciem neuburskim w 1688 r. Po jej śmierci w 1695 r. wskutek skomplikowanych działów spadkowych Sereje stały się własnością elektora brandenburskiego Fryderyka III Hohenzollerna, a od 1701 r. króla pruskiego Fryderyka I (1657-1713). W rękach Hohenzollernów Sereje pozostawały do 1806 r., mimo że wcześniej w 1793 r. sejm grodzieński próbował na wniosek bp. Kossakowskiego wymusić na królu pruskim rezygnację z Serejów i Taurogów. W Serejach Radziwiłłowie ufundowali zbór kościoła reformowanego (1597-1603), który w XVIII w. był odnowiony przez króla pruskiego Fryderyka I. Większość wyznawców kościoła reformowanego w Serejach stanowili litewscy chłopi. W 1634 r. przełożonym zboru był Samuel Minwid. W 1822 r. w pobliskich Meteliach zbudowano kościół klasycystyczny z elementami baroku pod wezwaniem Chrystusa Odmienionego.

Sereje był świadkiem wielu kampanii wojennych (1812, 1914-15, 1941-1944), jak też powstań narodowych (1831, 1863). Po powstańcach z 1830-31 i 1863-64 r. pozostały mogiły we wsiach Mockoniach, Stogastulpiach, Staciszkach. 19 września 1941 r. w okolicy Serej Niemcy przy pomocy prawdopodobnie policji litewskiej zamordowali 953 Żydów. Na cmentarzu w Serejach i w lesie przy wsi Baraciszki znajdują się pomniki upamiętniające ofiary tych mordów. Po 1944 r. w okolicy Serejów działała do 1951 r. antysowiecka partyzantka litewska. Na miejscu walk partyzanckich w 1951 roku, we wsi Paserniki postawiony jest pomnik ku czci poległym partyzantom, a w Bestraigiszkskim lesie kamień upamiętniający członków partyzanckiego sztabu okręgu Dainawa, którzy tam polegli. Bojowników litewskiego, antysowieckiego ruchu oporu upamiętnia pomnik w Serejach przy ulicy Witolda, w miejscu, gdzie stała siedziba miejscowego oddziału NKWD. Jednymi z najstarszych budowli w rejonie są: zbudowany przed 300 laty budynek leśnictwa oraz zabudowania dworu serejskiego przy ulicy Metelskiej.

W Serejach znajduje się pięć cmentarzy: dwa żydowskie, katolicki, niemiecki polski, które świadczą o tym, że miejscowość ta była w przeszłości niemałym centrum handlowym i rzemieślniczym położonym przy skrzyżowaniu pięciu dróg. W 1870 roku miasteczko miało 3662 mieszkańców.

Z Serej pochodził znany malarz litewski Antanas Zmuidzinawiczius (1876-1966). W miejscu, w którym stał jego dom postawiono kamień pamiątkowy, a w miejscowej szkole średniej zlokalizowano muzeum poświęcone jego twórczości.

W pobliskiej wsi Paserniki znajduje się stare grodzisko, a we wsi Sagavo 100-letnia lipa.