Sekstus Empiryk

Z Wikipedii

Sekstus Empiryk (gr. Σέξτος ὁ Ἐμπειρικός Sekstos ho Empeirikos) – starożytny lekarz i filozof działający na przełomie II i III wieku w Atenach i Aleksandrii. Był przedstawicielem tak zwanej szkoły sceptyckiej w filozofii.

Jako lekarz Sekstus należał do tak zwanej szkoły "metodycznej", która nie wierząc w poznanie prawdziwych przyczyn chorób ograniczała swe zainteresowanie do obserwacji ich objawów. Stąd też wziął się jego przydomek empiryk.

W filozofii Sekstus uznawany jest za najwybitniejszego przedstawiciela późnego sceptycyzmu, przede wszystkim dla wyczerpującego i bezstronnego opisu doktryny pyrrońskiej przedstawionej w dziełach: Zarysy pyrrońskie (Πυρρώνειοι ὑποτυπώσεις), Przeciw dogmatykom (Πρὸς δογματικούς) – tj. tym, którzy przyjmują pewne zasady bez dowodu, a konkretnie przeciw logikom, fizykom i moralistom – i Przeciw matematykom (Πρὸς μαθηματικούς) – tj. przeciw uczonym w ogóle, bo takie było znaczenie terminu μαθηματικός. Ostatnie dzieło podzielone jest na dwie części, pięć pierwszych ksiąg zwalcza dogmatyzm filozofów, sześć kolejnych zaś skierowanych jest przeciw gramatykom, retorom i matematykom.

Sekstus uzupełnił arsenał znanych przed nim tropów sceptyckich o pięć kolejnych. Stwierdzał mianowicie, że:

1. Skoro sami filozofowie różnią się pomiędzy sobą poglądami, a także różnią się filozofowie i prości ludzie, to na żadne pytanie nie można odpowiedzieć jednym stwierdzeniem.
2. Każdy dowód naukowy obarczony jest błędem regressus in infinitum, czyli cofania się w nieskończoność. Chcąc bowiem uzasadnić jakieś twierdzenie musimy wyjść z pewnych przesłanek, a te z kolei same będą wymagały dowodu i tak dalej.
3. Nasze sądy o przedmiotach zależą od tylu czynników, że nie jesteśmy ich w stanie rozważyć – nie tylko bowiem od samych przedmiotów, ale i od ich stosunku względem nas i samych przedmiotów wobec siebie.
4. Chcąc uniknąć regressus in infinitum w poprzednim tropie musimy przyjąć pewne założenia, lecz tu mamy właściwie całkowitą dowolność.
5. Próba uniknięcia regressus in infinitum poprzez eliminację założeń prowadzi do błędnego koła.

Wyjściem z tych problemów jest tradycyjne sceptyckie ἐποχή epoche – zawieszenie sądów.

[edytuj] Zobacz też

• solipsyzm
• Sexti Empirici Adversus mathematicos, hoc est, adversus eos qui profitentur disciplinas, Gentiano Herveto Aurelio interprete, Parisiis, M. Javenem, 1569 (Vicifons).