Rów Mariański

Z Wikipedii

Rów Mariański - najgłębszy rów oceaniczny na świecie, położony w zachodniej części Oceanu Spokojnego, na południowy wschód od Marianów. Ciągnie się łukiem o długości blisko 2000 km. Wchodzi w skład systemu rowów oceanicznych tworzących zachodnie obrzeżenie Płyty Pacyficznej. Jest miejscem, gdzie ścierają się dwie płyty: Płyta Pacyficzna i Płyta Filipińska. Według ostatnich pomiarów, głębokość rowu wynosi 10911 metrów.

Pierwsze pomiary głębokości oceanu w tym miejscu były dokonane w ramach ekspedycji HMS Challenger (grudzień 1872 - maj 1876), w czasie których dokonano sondowania (za pomocą lin i dźwigów) miejsca zwanego obecnie Głębią Challengera. W oparciu o dwa sondowania wyznaczono głębokość na 4475 sążni (8184 metry). Raporty z tej ekspedycji dostępne są na WWW w ramach projektu Challenger Library.^[1]

W 1951 roku, około 75 lat po oryginalnym odkryciu, cały Rów Mariański łącznie z wchodzącą w jego skład Głębią Challengera był ponownie zbadany przez okręt Royal Navy o nazwie HMS Challenger nawiązującej do swojego poprzednika. W przeciwieństwie do poprzedniego badania, głębokość dna została pomierzone przy użyciu bardziej precyzyjnej i prostej metody - echosondy. Pomiar wykazał wartość 5960 sążni (10900 metrów) w miejscu o współrzędnych 11°19′N, 142°15′E. W trakcie badania, operator korzystał ze słuchawek i naręcznego stopera aby ocenić czas upływający między wysłaniem sygnału a nadejściem jego echa. W związku z niedokładnościami wynikającymi z tej metody, naukowcy uznali, że rozsądnie będzie odjąć od wyniku wielkość podziałki w stosowanej skali (wynoszącą 20 sążni) i w oficjalnych raportach podano głębokość 5940 sążni (10863 metry).

W 1957 roku, radziecka jednostka Vityaz wykonała pomiar głębokości z wynikiem 11034 metry.

Wyjątkowym przedsięwzięciem załogi amerykańskiego batyskafu Trieste było osiągnięcie dna Rowu Mariańskiego o godzinie 13:06 23 stycznia 1960 r.^[2] Na pokładzie byli: sierżant marynarki wojennej USA Don Walsh i Jacques Piccard. Jako balastu użyto żelaza, a do wynurzania benzyny. System pokładowy wskazał głębokość 11521 m, lecz zweryfikowano to później do 10916 m. Na dnie Walsh i Piccard byli zaskoczeni widokiem ryb: soli i flądry o długości około 30 cm, jak również krewetek. Według Piccarda, "Dno było czyste i przejrzyste, pokryte mułem z obumarłych okrzemków." Trieste jest do dzisiaj jedyną jednostką załogową, która osiągnęła najgłębsze miejsce na Ziemi.

W 1962 roku statek M/V Spencer F. Baird wyznaczył głębokość na 10915 metrów.

W 1984 roku, Japończycy wysłali Takuyō (拓洋), bardzo zaawansowany statek badawczy, w rejon Rowu Mariańskiego i przy użyciu wielowiązkowej, precyzyjnej echosondy wyznaczyli głębokość na 10924 metry^[3] (wartość ta jest również podawana jako 10,920±10 metrów).^[4]

Najbardziej dokładny pomiar do tej pory został wykonany przez japoński ROV (zdalnie sterowaną łódź podwodną) Kaikō (かいこう) 24 marca 1995 roku: 10911 metrów.^[5] Niestety, Kaikō został utracony 29 marca 2003 roku po zaledwie ośmiu latach służby, w wyniku zerwania jednej z dodatkowych lin mocujących podczas nadchodzącego tajfunu. Obecnie nie istnieje na świecie żadna jednostka zdolna do osiągnięcia podobnych głębokości jak Trieste i Kaikō.

Na dnie Rowu Mariańskiego woda wywiera ciśnienie 110.2 MPa czyli ponad 1000-krotnie wyższe niż normalne ciśnienie atmosferyczne.

Przypisy