Prawa Yerkesa-Dodsona

Z Wikipedii

Prawa Yerkesa-Dodsona sformułowane w 1908 roku przez Roberta Yerkesa i Johna D. Dodsona opisują zależność między pobudzeniem emocjonalnym (np. stresem, frustracją, motywacją) a poziomem wykonywania zadań (liczbą błędów). Jest to funkcja krzywoliniowa: do pewnego poziomu wzrost pobudzenia polepsza poziom wykonania (zmniejsza liczbę błędów), ale z dalszym wzrostem pobudzenia poziom wykonania obniża się.

[edytuj] Sformułowane prawa

Krzywoliniowa zależność między pobudzeniem emocjonalnym (odcięta) a jakością wykonania (rzędna). Wraz ze wzrostem trudności zadania grzbiet krzywej przesuwa się w lewo. Jeśli zadanie jest łatwe, szczyt przesuwa się w prawo.

• Pierwsze prawo Yerkesa-Dodsona mówi, że istnieje krzywoliniowy związek między pobudzeniem emocjonalnym a wykonaniem zadania. Inaczej: dla wykonania każdego zadania istnieje optymalny poziom pobudzenia, przy którym zadanie to jest wykonywane najlepiej. Zarówno niższy jak i wyższy poziom pobudzenia upośledza sprawność wykonania.
  • Na przykład gdy jesteśmy słabo motywowani do znalezienia pracy, to szukamy jej nieskutecznie (niski poziom pobudzenia emocjonalnego i niski poziom wykonania). Jeśli jednak jesteśmy skrajnie motywowani, bardzo nam zależy i jesteśmy potężnie sfrustrowani, to nasze poszukiwania mogą być chaotyczne, a zachowanie na rozmowach kwalifikacyjnych nerwowe, co także zmniejsza szanse na powodzenie - czyli wykonanie zadania.

• Drugie prawo Yerkesa-Dodsona mówi o tym, że im trudniejsze jest zadanie, przed którym stoimy, tym niższy jest poziom optymalnego pobudzenia. Zadania łatwe są dobrze wykonane nawet wtedy, gdy poziom pobudzenia emocjonalnego jest bardzo wysoki, wykonywania zadań trudnych jest szybko upośledzane przez wysoki poziom pobudzenia.
  • Przykład. Gdy goni mnie potężny pies, będę szybciej uciekał niż wtedy, gdy goni mnie średni pies. Bieganie jest łatwym zadaniem, wysoki poziom pobudzenia podnosi wykonanie tego zadania. Gdy mam do rozwiązania zadanie matematyczne, z którym się wcześniej nie zetknąłem (trudne zadanie), to lepiej jeśli będę rozluźniony (niski poziom pobudzenia), stres szybko zmniejszy szanse na to, że dobrze je rozwiążę.

Poprzez "sytuacje trudne" rozumie się tu zadania skomplikowane, nowe, nieprzetrenowane oraz wykonywane w sytuacjach wymagających także innego działania. Sytuacje trudne to także takie, które angażują wszystkie nasze zasoby poznawcze.

[edytuj] Zastrzeżenia stosowania praw w odniesieniu do ludzi

R.M. Yerkes i J.D. Dodson sformułowali swoje prawa na podstawie wykonanych eksperymentów ze szczurami w 1908r. Szybko jednak okazało się, że prawa te odnoszą się również do ludzi. Dzisiejsze badania sugerują jednak, że w stosunku do ludzi prawa te mają ograniczoną stosowalność bowiem:

1. Zostały one sformułowane dla pobudzenia emocjonalnego o negatywnym znaku. Nie jest pewne, czy pobudzenie pozytywne (np. szczęście, radość, ciekawość itp.) działają na poziom wykonania tak samo. Niektórzy psychologowie (patrz. Kazimierz Obuchowski, Kazimierz Dąbrowski, Abraham Maslow) uważają, że emocje pozytywne pobudzają twórczość, nawet, a może przede wszystkim gdy są bardzo silne. Szerzej zobacz: teoria kod-emocje, dezintegracja pozytywna, samorealizacja.
2. Prawa Yerkesa-Dodsona w pierwotnym znaczeniu odnosiły się do siły bodźca, który nas pobudza, a nie siły emocji, którą przeżywamy.
3. Prawa te mówią o sytuacjach, które są nam narzucone. Jednak bardzo wiele sytuacji zadaniowych wybieramy i organizujemy sobie sami.

[edytuj] Wyjaśnienie zjawiska

W interpretacji zjawiska lepszego wykonywania zadań łatwych i gorszego wykonywania zadań trudnych rywalizują dwie teorie: Model popędu Roberta Zajonca i model uwagi Roberta Barona - szerzej zobacz: facylitacja społeczna.

[edytuj] Zobacz też

• facylitacja społeczna
• hamowanie społeczne