Powiat rówieński

Z Wikipedii

Powiat rówieński

Województwo

wołyńskie

Siedziba władz powiatu

Równe

Powierzchnia

2898 km²

Populacja
- liczba ludności
- gęstość

252,8 tys.
87,2 osób/km²


gminy	miejskie
	miejsko-wiejskie
	wiejskie	10 gmin

Starostwo

Powiat rówieński – dawny powiat w południowo-zachodniej części guberni wołyńskiej Rosji, później, jeden z 11 powiatów województwa wołyńskiego II Rzeczypospolitej. Jego siedzibą było miasto Równe. W skład powiatu za II Rzeczypospolitej wchodziło 10 gmin, 308 gromad wiejskich (sołectw) i 2 miasta.

[edytuj] Gminy

gmina Aleksandria
gmina Buhryń
gmina Diatkowicze
gmina Hoszcza
gmina Klewań
gmina Korzec
gmina Majków
gmina Międzyrzec
gmina Równe
gmina Tuczyn

[edytuj] Miasta

[edytuj] Wzmianka słownikowa z 1888

"Rówieński powiat gub. wołyńskiej graniczy od północy z gub. mińską, od wschodu z pow. owruckim i nowogródwołyńskim, od południa z pow. ostrogskim i dubieńskim a od zachodu z łuckim i podobnie jak łucki i owrucki nalezy do powiatów poleskich. Południowa tylko część jego, oddzielona korytem Horynia (od ujścia Stubła do Tuczyna) i dalej traktem idącym z Tuczyna przez Międzyrzecz do Korca, ma charakter odmienny, czysto wołyński. Powierzchnia w ogóle równa i tylko część południowo-zachodnia przerzniętą jest wyniosłościami, przechodzącemi z pow. dubieńskiego. Jeziora są nieznaczne i rozrzucone śród obszernych błot Polesia, częścią odkrytych, w części zaś porosłych lasem sosnowym. W części południowej powiatu przeważają lasy liściaste. Głównomi rzekami są Horyń i Słucz (dopł. Horynia) z licznemi dopływami. Pod względem geologicznym przeważna część powiatu nalezy do formacyi kredowej; południową część zajmuje miocen, wschodnią zaś granit, występujący w kilku miejscach na powierzchnią ziemi, zwłaszcza zaś pod mkiem Berezne nad Słuczą. Gleba przeważnie błotnista i piaszczysta, w części południowej gliniasta i czarnoziemna. Podług obliczenia pułkownika Strzelbiokiego powierzchnia powiatu zajmuje 7567 w. kw. al. 788,229'4 dzies., podług zaś Stolpiańskiego 8382 w. kw. al. 873,156 dzies., w tej liczbie 198,300 dzies. roli ornej, 131,160 łąk, 25,970 wygonów, dróg i zarośli, 471,860 lasów, 15,120 wód i bagnisk, 30,755 pod sadybami i ogrodami. W 1885 r. było w powiecie: 38,995 sztuk koni, 82,312 sztuk bydła rogatego, 46,966 owiec zwyczajnych, 11,451 owiec rasy poprawnej, 52,397 świń i 989 kóz, wogóle 233,110 sztuk zwierząt domowycb. W. tymże roku wysiano: 8699 czet. pszenicy ozimej, 661 jarej, 46,645 żyta, 30,739 owsa, 12,101 jęczmienia, 9726 tatarki, 670 prosa, 51,187 kartofli, zebrano zaś 48,422 czetw. pszenicy ozimej, 1643 jarej, 202,989 żyta, 112,426 owsa, 53,034 jęczmienia, 33,427 tatarki, 9503 prosa, 216,548 kartofli. Liczba mieszkańców stale wzrasta, i tak w 1858 r. było w powiecie 111,004 mk.; w 1861 r. 118,758 mk.; w 1881 r. 158,760 mk., t. j. 20'9 na 1 w. kw. (średnie zaludnienie w gub. wołyńskiej wynosiło wówczas 30'9 na 1 w. kw.); w 1885 r. zaś już 183,829 mk. (92,707 męż. i 91,122 kob.). Podług stanów było w tymże roku: 800 szlachty dziedzicznej, 157 szlachty osobistej, 719 duchowieństwa prawosławnego z rodzinami, 10 księży katol., 4 duch. czeskiego husyckiego, 30 żydowskiego z rodzinami; 36 obywateli honorowych, 165 kupców, 32,717 mieszczan, 576 cechowych; 112,821 włościan, 8931 kolonistów, 2565 osadników czeskich, 9884 żydów rolników; 963 wojska regul., 3510 żołnierzy urlopowanych, 10,438 żołnierzy dymisyonowanych i ich rodzin i 1466 cudzoziemców. Podług wyznania w tymże roku było: 126,671 prawosławnych, 15,526 katolików, 2565 husytów czeskich, 15,211 luteranów, 375 baptystów i 23,381 żydów. Zawarto 1881 małżeństw, urodziło się 9275 dzieci (89 nieprawych) i zmarło 5543 osób, przyrost przeto ludności wynosił w 1885 r. 3732 dusz. Pod względem administracyjnym powiat dzieli się na 4 okręgi policyjne (stany): Klewań, Tuczyn (dawniej Międzyrzec), Bereźne (dawniej Stepań) i Dąbrowica; 2 okręgi pokojowe do spraw włościańskich: Równe i Bereźne; 4 rewiry konskrypcyjne; Równe, Międzyrzecz, Bereźne i Dąbrowica; 4 rewiry sądów pokoju: dwa w Równem, Deraźne i Bereźne i 18 gmin: Równe, Dziatkowicze, Klewań, Deraźne, Kustyń, Tuczyn, :Międzyrzecz, Sieliszcze, Glińsk, Bereźne, Stepań, Niemowicze, Wyry, Lubikowicze, Dąbrowica, Wysock, Kostopol i Stydynie Wielkie. W powiecie znajduje się w ogóle 440 miejsc zaludnionych. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo i przemysł leśny. Przemysł fabryczny słabo rozwinięty. W 1885 r. było w powiecie w ogóle 114 fabryk, zatrudniających 1340 ludzi i produkujących na 2,127,383 rs. Ważniejsze z nich: 2 cukrownie, zatrudniające 903 ludzi i produkujące za 1,439,568 rs.; 14 gorzelni, zatr. 90 ludzi i prod. za 434,531 rs.; 10 browarów piwnych, zatrud. 23 ludzi i prod. za 44,020 rs.; 34 smolarni, zatr. 89 ludzi i prod. za 30,212 rs. i 5 tartaków, zatr. 106 ludzi i prod. za 156,750 rs. Liczba rzemieślników w tymże roku wynosiła: 2383 majliltrów, 569 czeladników i 562 uczniów. Pod względem kościelnym w 1885 r. znajdowało się w powiecie: 17 cerkwi murowanych i 122 drewnianych, 2 kaplice prawo sł. drewniane; 12 kościołów katol. murow., 15 kaplic katol. murowo i 12 drewn.; 35 domów modlitwy ewang. drewn.; 3 synagogi murowane i 1 drewn., oraz 8 domów modlitwy żydowskich murowo i 24 drewno W' powiecie jest 104 parafii prawosł., podzielonych na 5 dekanatów (błahoczynij). Dekanat katol. rówieński, dyecezyi łucko-żytomierskiej, obejmuje w pow. rówieńskim i nowogradwołyńskim 14 parafii: Zwiahel, Korzec, Bereźne, n,ówne, Klewań, Berezdów, Tuczyn, Niewirków, Aleksandrya, Deraźne, Kazimirka, Szpanów, Ste- pań, Międzyrzecz-Korecki (dawniej 15-ta Horyngród) i ma w ogóle 24,050 wiernych. Szpitale znajdują się przy cukrowniach aleksinieckiej i żytyńskiej, przy tartaku w Ste- paniu i utrzymywany kosztem drogi żel. rówieńsko-wileńskiej w Kostopolu; apteki są. w Bereźnem, Dąbrowicy i Stepaniu. Pod względem komunikacyjnym południową, część powiatu przerzyna droga żel. kijowsko-brzeska ze stacyami Klewań i Równe, oraz z południa ku północy droga rówieńsko-wileńska, ze stacyami: Równe, Lubomirka, Kostopol, Wołczja, Stepań, Sarny, Dą,browica i Wysock. Nadto przez południową część powiatu przechodzi trakt bity brzesko-kijowski. :Marszałkami szlachty pow. rówiellskiego byli: Paweł Jałowiecki (1807), Józef Stecki h. Radwan (1809 -1811), Wład. Bożydar Podhorodeński h. Korczak (1812), Gracyan Lenkiewicz h. Kotwicz (1812-17), Aleksander Walewski h. Kolumna (1820), Hieronim Walewski h. Kolumna (1822), Adam Kamieński h. Łuk napięty (1825)."