Polanka Wielka

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°59' N 19°19' E49.9833333 19.3166667 (Polanka Wielka)

Polanka Wielka

Herb Polanki Wielkiej

49° 59' N
19° 19' E

Wysokość

245-285 m n.p.m.

Liczba
mieszkańców (2006)
• liczba ludności

3800

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

32-607

Tablice rejestracyjne

KOS

Położenie na mapie Polski

Polanka Wielka

Polanka Wielka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Polanka Wielka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

Spis treści

1 Etymologia - pochodzenie nazwy Polanka Wielka
2 Położenie Gminy
3 Historia gminy
4 Placówki oświatowe z terenu gminy
5 Działalność kulturalna na terenie gminy
6 Sport
7 Turystyka
8 Gospodarka gminy
9 Parafie
10 Zdrowie
11 Zabytki
12 Linki do zdjęć
- 12.1 Linki zewnętrzne

[edytuj] Etymologia - pochodzenie nazwy Polanka Wielka

Polanka Wielka posiada nazwę dwuczłonową, która na przestrzeni wieków uległa pewnym zmianom. Pierwsza pisana wzmianka pochodzi z 1335 roku, kiedy to występuje pod nazwą "Polenka". Było to zdrobnienie od wyrazu "polana" i oznaczało niewielką łąkę wśród lasów. W dawnych czasach tereny Ziemi Oświęcimskiej pokryte były puszcza z rzadka tylko występującymi polanami. Na obszarze jednej z takich polan, w miejscu gdzie dzisiaj leży Polanka Dolna powstała osada, która dała początek dzisiejszej Polance Wielkiej. Osadę tę tworzyło kilka luźno rozplanowanych domostw. Nazw miejscowości o rdzeniu "polana" jest w Małopolsce, a zwłaszcza w Beskidach więcej. Najczęściej miejscowości te są położone, podobnie jak Polanka Wielka, w bezleśnym obniżeniu terenu z centrum osadniczym nad potokiem i otoczone są zalesionymi wzniesieniami i pagórkami. W 1396 roku po raz pierwszy pojawiają się nazwy Polanka Antiqua i Polanka Nova, czyli Polanka Stara i Polanka Nowa. Zmiany te należy wiązać z powtórną lokacja Polanki na prawie niemieckim, jakiej dokonał książę oświęcimski Jan III z końcem XIV wieku oraz wynikającym z tej lokacji nowym rozplanowaniem wsi. Powstała wtedy Polanka Nowa, Czyli Górna obok lokowanej wcześniej Polanki Starej, czyli Dolnej. Nazwy powyższe funkcjonują do ok. 1457 roku tj. do momentu sprzedaży Księstwa Oświęcimskiego królowi Kazimierzowi Jagielończykowi. W następnym okresie występuje nazwa: Polanki (1563), Polancky (1592), co oznaczało liczbę mnogą wyrazu "Polanka" i było zapewne związane z używaniem jednej nazwy "Polanki" dla określenia dwóch powstałych w różnych okresach osad: Polanki Starej i Nowej. W XVIII wieku wymieniona jest "Polanka" lub "Polanka Cieńska", zapewne od ówczesnych właścicieli Cieńskich. Dzisiejsza nazwa "Polanka Wielka" powstała na przełomie XIX i XX wieku, być może w związku z kolejna reformą administracyjna przeprowadzoną przez rząd Austrii. Wówczas właścicielami wsi byli Wysoccy.

[edytuj] Położenie Gminy

Polanka Wielka leży na północnym skraju wysoczyzny osieckiej, która zajmuje obszar pomiędzy dolinami rzek: Soły, Skawy i Wisły. Północną granice stanowi linia progu Grojec, Polanka Wielka, Piotrowice; południową szosa Kęty - Andrychów, gdzie zaczyna się Pogórze Karpackie. W Polance na głębokości ok. 300 m w skałach karbońskich występują dość bogate pokłady węgla kamiennego. Skały karbońskie pokryte są iłami morza mioceńskiego, a te z kolei osadami lodowcowymi i rzeczno - lodowcowymi. Dolne partie tych osadów budują głównie utwory morenowe. Górne partie wysoczyzny to osady eoliczne z okresu ostatniego zlodowacenia, reprezentowane przez pyły i gliny lessowe. Falistą rzeźbę terenu ukształtowała erozyjna działalność miejscowych strumieni i potoków, w wyniku której powstały głębokie rynny i obniżenia wycięte w pokładach lessowych. Najwyższy punkt Polanki Wielkiej leży 285 m n.p.m. w rejonie zbiorników wodnych, a najniższy 245 m n.p.m. przy granicy z Przeciszowem. Różnica wzniesień dochodzi do 40m. Z okolicznych zalesionych pagórków wypływają strumienie i potoki (dopływy Stronnika), które zasilają w wodę stawy hodowlane, występujące w lokalnych nieckach i obniżeniach terenu. Powierzchnie gminy tworzą głównie pola uprawne i łąki. Dominuje kompleks pszenny, dobry, klasy IIIa, IIIb i IVa. Lasy mieszane z przewagą dębu, brzozy, modrzewia i sosny pokrywają okoliczne pagórki i stanowią ok. 10 % powierzchni gminy. Zwarte zabudowania - domki jednorodzinne i wille ciągną się pasem wzdłuż doliny potoku oraz drogi wojewódzkiej, czyli ul. Długiej.

[edytuj] Historia gminy

8300 - 4300 r. p.n.e. W okolicy Polanki Wielkiej stwierdzono pierwsze ślady osadnictwa sięgające epoki kamiennej. Ślady te pozostawiły grupy ludności zajmujące się głównie zbieractwem oraz myślistwem.
4300 - 1700 r. p.n.e. Okres neolitu, czyli młodszej epoki kamiennej charakteryzuje się już stałym osadnictwem oraz początkami uprawy roli.
1700 - 650 r. p.n.e. Epoka brązu. W sąsiedniej Włosienicy, Grojcu czy Zatorze odnaleziono ślady osadnictwa związane z kulturą łużycką. Ludność z tego okresu zajmowała żyzne wysoczyzny lessowe prowadząc osiadły, rolniczy tryb życia.
ok. 200 r. p.n.e. - 130 r. Wczesna epoka żelaza, okres lateński. Przybyła wówczas na teren zachodniej Małopolski ludność celtycka zasiedla obszary nad Górną Wisłą, tworząc z miejscową ludnością wspólnotę stojącą na wysokim poziomie cywilizacyjnym. Przejawem tego jest wprowadzenie uprawy ziemi z zastosowaniem drewnianego radła, oraz nawożenia i płodozmianu. Zapoczątkowano też nieznaną wcześniej uprawę żyta i owsa. Do mielenia zboża po raz pierwszy użyto obrotowego żarna, a także wprowadzono do obiegu monetę.
130 - 400 r. Okres wpływów rzymskich. Charakteryzuje się zmianami w stosunkach społecznych oraz dalszym rozwojem gospodarczym rejonu.
400 - 600 r. Okres zastoju gospodarczego, znacznego zmniejszenia gęstości zaludnienia w zachodniej Małopolsce w wyniku osłabienia państwa rzymskiego, pogorszenia klimatu oraz najazdów koczowniczych plemion azjatyckich - Hunów w V wieku i Awarów w VI wieku.
VII wiek Początek średniowiecza na ziemiach polskich. Jest to okres wzrostu osadnictwa w zachodniej Małopolsce. Poziom wód opada, a klimat polepsza się. Powstają pierwsze od czasów kultury łużyciej grody i gródki. W pobliżu Polanki takie wczesnośredniowieczne gródki powstały m.in. w Łazach, Grojcu, Osieku. Obszary Ziemi Oświęcimskiej pokrywały wtedy lasy i puszcze, z rzadko tylko występującymi polanami. Na jednej z takich polan na terenie dzisiejszej Polanki Dolnej powstała w VII wieku osada dająca początek późniejszej Polance Wielkiej. Zarówno badania archeologiczne, jak i szacunkowe obliczenia pokazują, że osada ta mogła składać się z kilku luźno rozplanowanych domostw.
VII - IX wiek W zachodniej Małopolsce pojawiają się pierwsze organizacje ponad plemienne jednoczące lokalne plemiona. Efektem tego zjednoczeniowego procesu jest powstanie silnego państwa Wiślan nad górną Wisłą. Polanka wchodzi w skład tego państwa.
875 - 907 r. Wyprawa księcia Świętopełka poddaje państwo Wiślan władzy Moraw. Na zajętych terenach wprowadzono chrześcijaństwo obrządku bizantyjskiego. Być może z tego okresu pochodzi legenda znana w okolicy Oświęcimia, głosząca jakoby św. Metody, ówczesny biskup Moraw uświęcił to miasto i okolicę, a pogańskie posągi zostały wrzucone do Soły. Upadek państwa morawskiego nastąpił w 907 roku, a Wiślanie odzyskali niepodległość.
950 r. Rządząca w Pradze dynastia Przemyślidów podbija ziemie Wiślan. Wówczas to na Ziemi Oświęcimskiej wprowadzono chrześcijaństwo obrządku łacińskiego.
987 r. Mieszko I - pierwszy chrześcijański władca Polan zajmuje zbrojnie Małopolskę, w tym również Ziemię Oświęcimską. W ten sposób Małopolska na trwałe została związana z państwem polskim.
988 r. Kraków oraz Ziemię Oświęcimska obejmuje syn Mieszka I, Bolesław Chrobry. W Oświęcimiu zakłada on rozległą kasztelanię, a zamek i okolice obsadza wiernymi sobie komesami i rycerzami.
995 r. Podróż św. Wojciecha z Pragi i Węgier do Gniezna na dwór Bolesława Chrobrego. Trasa pielgrzymki wiedzie prawdopodobnie również przez Ziemię Oświęcimską. Być może z tego czasu pochodzą legendy, jakoby św. Wojciech zakładał parafie w pobliskich Bulowicach i Dankowicach.
1000 r. Powstaje biskupstwo w Krakowie, do którego należą parafie Ziemi Oświęcimskiej.
1138 r. Testament Bolesława Krzywoustego dzieli terytorium Polski na dzielnice. Ziemia Oświęcimska wraz z Polanką należy do senioralnej dzielnicy krakowskiej.
1177 r. W wyniku wojny między spadkobiercami Krzywoustego o tron krakowski zostaje zawarty układ pokojowy, na mocy którego kasztelanię oświęcimską otrzymuje Mieszko Plątonogi, książę raciborsko - opolski. Od tego czasu Ziemia Oświęcimska, w tym Polanka staje się częścią Śląska i jest rządzona przez Piastów Śląskich. Okres ich dominacji trwa prawie 300 lat.
1241 r. Ziemię Oświęcimską atakują Tatarzy z grupy Bajdara. Poruszają się głównie szlakami handlowymi od Krakowa przez Zator w kierunku Oświęcimia, pustosząc okoliczne miejscowości. W pobliskim Osieku zachował się kopiec, w którym według legendy pochowano uczestników walk z Tatarami.
1290 r. Następuje podział księstwa opolskiego pomiędzy spadkobierców księcia Władysława. Następstwem podziału jest powstanie Księstwa Cieszyńskiego, do którego od tej chwili należy kasztelania oświęcimska wraz z Polanką. Książę cieszyński Mieszko tytułuje się "Panem na Oświęcimiu".
Przełom XIII i XIV wieku Prawdopodobnie data lokacji Polanki na prawie niemieckim. Lokacja została przeprowadzona na terenie dzisiejszej Polanki Dolnej, w późniejszych latach objęła również Polankę Górną. Polegała ona na przeniesieniu istniejącej już wsi ze zwyczajowego prawa polskiego na nowe prawo administracyjne i gospodarcze. Przebieg w/w lokacji był następujący:

Książę powoływał tzw. lokatora, czyli zasadźcę, który zostawał z reguły dziedzicznym sołtysem. Organizował on administrację wsi oraz samorząd z wójtem i ławą, sprawującymi władzę sądownicza. Lokator - zasadźca wyszukiwał kolonistów - rolników i osiedlał ich na miejscu, nadając im ziemię orną - często pozyskiwaną przez karczowanie lasów. Przeprowadzano regularne rozplanowanie wsi o kształcie zbliżonym do prostokąta. Wieś rozdzielona była wspólnym placem środkowym tzw. nawsiem - najczęściej (jak w przypadku Polanki) terenem przyległym do potoku. Po obu stronach nawsia wytyczano tzw. role, czyli grunty orne o średniej powierzchni jednego łana, czyli ok. 24 ha. W Polance w XIV i początkiem XV wieku nadano takich ról kilkadziesiąt, przy czym miały one powierzchnię od dwóch łanów tj. ok. 50 ha do połowy łana, tzn. połanki o pow. 10 - 12 ha. W okresie lokacji Polanka liczyła wg szacunkowych obliczeń 200 - 250 mieszkańców.
1317 r. Powstaje udzielne i niezależne Księstwo Oświęcimskie, do którego należy Polanka. Jego władca, książę Władysław jest dobrym gospodarzem i lokuje wiele miejscowości. Księstwo Oświęcimskie obejmuje znaczny obszar tj. Ziemię Oświęcimską, Zatorską, Wadowicką i Żywiecką. Okres niezależności księstwa trwa prawie 250 lat.
1326 r. Pierwsza pisana wzmianka o Polance, która była w tym czasie własnością książęcą i występuje pod nazwą "Polenka". Dokument papieski wymienia parafię w Polance, jako już istniejącą (od ok. XII wieku) i opłacającą świętopietrze, nazywane "denarem św. Piotra", czyli dobrowolną daniną na rzecz Stolicy Apostolskiej. Parafia w Polance należała w 1326 roku do rozległego dekanatu zatorskiego, wcześniej oświęcimskiego. Dekanat ten obejmował znaczny obszar z Krzeszowicami i Wadowicami włącznie i sięgał aż do Tyńca.
1396 r. Prawdopodobna lokacja Polanki Górnej. W dokumencie wystawionym przez księcia oświęcimskiego Jana III w 1396 roku wymieniona jest po raz pierwszy Polanka Stara "Polancza Antiqua". W dokumencie tym książę zapisuje wiano swojej żonie Jadwidze, siostrze Władysława Jagiełły, zabezpieczając je m.in. na Polance Starej. Jak z powyższego widać obok Polanki Starej istniała wówczas i Polanka Nowa, czyli Górna, co zostało potwierdzone w następnych dokumentach. Wyodrębnienie tych nazw należy wiązać zapewne z lokacją Polanki Górnej przeprowadzonej z końcem XIV wieku przez księcia oświęcimskiego.
1413 r. W tym czasie w ludwisarni Jana Freuenstata w Krakowie wykonano dzwon, którego głos przez stulecia od czasów Księstwa Oświęcimskiego do dzisiaj rozlega się w Polance. Dzwon ten znajdował się w kościele p.w. św. Mikołaja, a obecnie jest umieszczony w nowym kościele parafialnym p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
1425 - 1435 r. Ziemię Oświęcimską obejmują niepokoje związane z destabilizacją sytuacji politycznej na Śląsku i w Czechach. Przejawem tego są najazdy oddziałów husyckich. W 1433 r. książę oświęcimski Kazimierz ginie w walkach z Husytami, a okolice Oświęcimia zostają spustoszone.
1437 r. Polanka jest własnością książąt oświęcimskich - synów księcia Kazimierza, którzy zastawiają ją mieszczaninowi krakowskiemu Janowi Szwarcowi.
1440 r. Deresław z Rytwian najeżdża Zator i okolicę, zdobywa miasto i przekazuje królowi polskiemu, który zwraca je książętom. Zapewne w tym czasie z Polanki zostali usunięci dotychczasowi zarządcy książęcy.
1441 r. Polanka Stara przechodzi w prywatne ręce, a jej właścicielem zostaje krewny Deresława z Rytwian, Mikołaj Myszkowski herbu Jastrzębiec.
1445 r. Następuje podział księstwa Oświęcimskiego pomiędzy synów Jana III. Polanka należy do Księstwa Oświęcimskiego, a granica z nowym Księstwem Zatorskim przebiega przez pola za starym cmentarzem.
1450 r. Okres sporów granicznych i wojen między książętami oświęcimskimi, a Jagiellonami.
1452 r. Wojska królewskie zajmują Księstwo Oświęcimskie, zdobywają Oświęcim, a książę zobowiązuje się do złożenia hołdu lennego królowi.
1457 r. W następstwie długotrwałych sporów i negocjacji ostatni książę oświęcimski Jan IV sprzedaje księstwo Polsce. W akcie sprzedaży wymieniona jest Polanka, która od tego czasu występuje pod nazwą "Polanki".
XVI wiek Wiek ten, to przede wszystkim wzrost znaczenia politycznego szlachty oraz rosnąca koniunktura na produkty rolne w Europie. W efekcie folwarki szlacheckie powiększały się kosztem gospodarstw kmiecych. Coraz liczniejsza jest grupa nie posiadająca ziemi tzw. komornicy i chałupnicy żyjący z pracy najemnej. Jednocześnie następuje rozkwit gospodarki rybnej. Produkty rolne z rejonu Oświęcimia spławiane są Wisłą do Krakowa i Gdańska.
1550 r. Budowa obecnego kościoła p.w. św. Mikołaja. Wkrótce jednak kościół zostaje zamieniony w zbór kalwiński przez właściciela Polanki Krzysztofa Myszkowskiego.
1564 r. Następuje ostateczna inkorporacja, czyli wcielenie Księstwa Oświęcimskiego do Korony. Od tego czasu ziemie te tworzą tzw. powiat śląski. Polanka należy do tego powiatu.
1598 r. Kolejny właściciel Polanki biskup krakowski Piotr Myszkowski przywraca kościół św. Mikołaja katolikom.
1600 - 1630 r. Zarządcą Polanki jest Aleksander Myszkowski, ostatni przedstawiciel tego rodu w Polance. Jemu to przypisuje się budowę, czy też przebudowę najstarszej, środkowej części pałacu, który przybiera charakter willi.
1633 r. Budowa drewnianej dzwonnicy w kościele św. Mikołaja zachowanej do dziś (w I poł. XVIII wieku obniżona).
1650 r. Polanka przechodzi na własność Aleksandra Gratusa Tarnowskiego.
1704 r. Kolejnymi właścicielami Polanki zostaje rodzina Cieńskich herbu Pomian, poprzez małżeństwo Kacpra Cieńskiego, Łowczego Koronnego z córką Aleksandra Tarnowskiego.
1769 r. Kacper Cieński zakończył gruntowną rozbudowę pałacu w Polance. Po obu stronach dziedzińca postawiono parterowe oficyny, które w niezmienionym kształcie istnieją do dziś.
1772 r. W wyniku rozbioru Polski Polanka znalazła się w granicach Galicji.
1777 r. W księgach parafialnych z końca XVIII wieku występują m.in. takie nazwiska: Boba, Gałgan, Huczek, Jarosz, Jarzyna, Jurecki, Maciąga, Nachajski, Nikliborc, Sikora, Tyran, Żurek. Niektóre z tych rodów mogą sięgać korzeniami do XV wieku.
1780 r. Reformy cesarza Józefa II tworzą podstawę prawną do powstania samorządów wiejskich z wójtem na czele.
koniec XVIII wieku Na Ziemi Oświęcimskiej po raz pierwszy rozpoczęto uprawę ziemniaka na szeroką skalę.
1847 - 1848 r. W Polance wskutek złych warunków atmosferycznych następują po kolei: nieurodzaj, klęska głodu i epidemia tyfusu. W ciągu dwóch lat umierają 653 osoby. Na ten okres przypada powstanie starego cmentarza.
1850 r. Apolinary Cieński ujednolicił elewację pałacu i podniósł do wysokości I piętra boczne krużganki, co sprawiło, że dotychczasowe trzy odrębne części połączono w jedną o wyglądzie klasycystycznym.
1857 r. Po śmierci Apolinarego Cieńskiego kończy się dygnitarska linia tego rodu. Polanka przechodzi na spadkobierców Cieńskiego, Pieńczykowskich, którzy z kolei odsprzedają ją Teofilowi Wysockiemu herbu Odrowąż. W tym czasie wieś liczy 1527 mieszkańców.
1860 r. Początki szkolnictwa w Polance. Na mocy dekretu wydanego przez cesarza Franciszka Józefa o powszechnym nauczaniu, utworzono w Polance szkołę. Początkowo nauczanie odbywało się w organistówce, a pierwszym nauczycielem i dyrektorem był organista Józef Chruby.
1875 r. Powstaje pierwszy drewniany budynek szkoły obok kościoła.
1878 r. Z tego roku pochodzi najstarszy znany dokument z herbem Polanki oraz napisem "Wieś Polanka"
1896 r. Wybudowano murowaną szkołę powszechną w Polance Średniej.
1897 r. Założenie "Straży Ogniowej" w Polance. Data to znamienna, gdyż wokół Straży Ogniowej, później Ochotniczej Straży Pożarnej skupia się ruch społeczny, oświatowy i kulturalny Polanki. Założycielami i organizatorami straży byli ks. Izydor Steczko oraz Józef Chruby, dyrektor szkoły.
1905 r. Przy Ochotniczej Straży Pożarnej powstaje orkiestra dęta. Instrumenty zostały zakupione ze społecznych składek. Tradycje tej orkiestry są kontynuowane do dziś.
1909 r. Właściciele Polanki, Wysoccy dobudowują od zachodniej, ogrodowej części pałacu dwukondygnacyjne galerie podparte kolumnami. Prawa, południowa galeria została ozdobiona witrażami przedstawiającymi herby Odrowąż, Pilawa, Jastrzębiec ozdobione kwiatami.
1918 r. Powstaje II Rzeczpospolita Polska. Społeczeństwo Polanki funduje pomnik dla upamiętnienia mieszkańców wsi poległych na frontach I wojny światowej. Pomnik istnieje do dziś.
1918 r. Kierownikiem szkoły w Polance zostaje Antoni Zajas, legionista, społecznik i wychowawca młodzieży. Zakłada chóry śpiewacze, dziecięce i młodzieżowe, które odznaczają się wysokim poziomem artystycznym.
1922 r. W polance założone pierwsze organizacje młodzieżowe tj. Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej oraz Związek Młodzieży Wiejskiej. Z organizacji tej wyrosło wielu działaczy ruchu ludowego.
1925 r. Do Polanki przybywają siostry Karmelitanki Dzieciątka Jezus.
1937 r. Zakończono budowę Szkoły Podstawowej Nr 2 w Polance.
1939 - 1945 r. Wybuch II wojny światowej. Pałac w Polance zostaje zamieniony w sztab Luftwaffe. Część mieszkańców wsi zostaje wysiedlona do pobliskich miejscowości lub wywieziona na roboty w głąb Niemiec. W ich miejsce zostają osiedleni niemieccy rolnicy. Utworzone zostały duże gospodarstwa, w których pracowała pozostała ludność Polanki.
1945 r. Zakończenie II wojny światowej. Mieszkańcy Polanki odbudowują swoje gospodarstwa. Powstaje Polska Rzeczpospolita Ludowa, a wraz z nią nacjonalizacja i gospodarka planowa. W następnych latach część ludności Polanki znajduje zatrudnienie w nowo powstałych okolicznych zakładach przemysłowych, zwłaszcza w Zakładach Chemicznych Oświęcim.

1981 r. Zakończenie budowy kościoła p.w. Niepokalanego Serca N.M.P. w Polance Górnej oraz Diecezjalnego Domu Charytatywnego im. Jana Pawła II
1988 r. Zakończenie gruntownej renowacji pałacu w Polance, która została przeprowadzona przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną im. Tadeusza Kościuszki. Odnowiony budynek przeznaczono na cele kulturalne, gastronomiczne i hotelowe.
1989 r. Powstaje III Rzeczpospolita Polska. W Polance rozpoczyna działalność wiele małych i średnich firm, jednocześnie spora ilość przedsiębiorstw, zwłaszcza państwowych, upada bądź redukuje zatrudnienie.
1991 r. Oddano do użytku nowy kościół parafialny w Polance p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Powstanie tego pięknego obiektu było możliwe dzięki inicjatywie oraz dużym zdolnościom organizacyjnym ks. dziekana Tadeusza Porzyckiego oraz zaangażowaniu społeczeństwa Polanki.
1992 r. Zakończenie rozbudowy Szkoły Podstawowej Nr 2 - obecnie gimnazjum. Okazały budynek posiada pełne zaplecze z salą gimnastyczną włącznie.
2000 r. Budowa nowego amfiteatru w centrum Polanki, atrakcyjnie zlokalizowanego w starym parku pośród kilkusetletnich dębów.

[edytuj] Placówki oświatowe z terenu gminy

SZKOŁA PODSTAWOWA W POLANCE WIELKIEJ www: http://www.sp.polanka-wielka.iap.pl email: dyrektor@sp.polanka-wielka.pl

PRZEDSZKOLE NR 1 W POLANCE WIELKIEJ www: http://www.przedszkole1-polanka.iap.pl email: polanka1@op.pl

GIMNAZJUM W POLANCE WIELKIEJ

PRZEDSZKOLE NR 2 W POLANCE WIELKIEJ

[edytuj] Działalność kulturalna na terenie gminy

Organizatorem życia kulturalnego Polanki Wielkiej jest Gminne Centrum Kultury. Prowadzi ono działalność kulturalną organizując różnego rodzaju imprezy okolicznościowe i stałe, które odbywają się co roku: - Obchody Dnia Kultury (kwiecień) - Majowy Festiwal Muzyczny (maj) - Święto Ludowe (maj) - Dni Polanki Wielkiej (lipiec) - Dożynki (sierpień)

Młodzieżowy zespół wokalno-instrumentalny Powstał w 2006 roku w miejsce istniejącego przez 20 lat chóru „Polana”. Jego szeregi zasila młodzież ze szkoły podstawowej i gimnazjum. Kierownikiem artystycznym zespołu jest Ewa Kała. Swoim programem zespół uświetnia każdą uroczystość w gminie.

Orkiestra Dęta Działa przy Gminnym Centrum Kultury pod patronatem Ochotniczej Straży Pożarnej. W 2005 roku obchodziła jubileusz 100-lecia działalności. Od 1984 r. orkiestrę prowadzi Jan Jarosz. Zespół bierze udział we wszystkich uroczystościach lokalnych, tak świeckich jak i kościelnych. W 2000 r. orkiestra gościnnie wystąpiła w Niemczech na Święcie Starego Miasta Schwarzenbach. W ubiegłym roku Orkiestra wzięła udział w XIX Regionalnym Przeglądzie Orkistr w Krynicy Zdroju.

Zespół taneczny "Revolt" Zespół działa przy GCK od lutego 2001 roku. Przez 5 lat zespół występował pod nazwą „Shine”. W roku 2006 dziewczęta zmieniły jego nazwę na „Revolt”. Przez trzy kolejne lata „Shine” zajmował I miejsce na Powiatowym Przeglądzie Cheerleaders w Brzeszczach. Dziewczęta występują również na zawodach sportowych, rozgrywkach koszykówki, siatkówki. W ubiegłym roku dały one występ w Goczałkowicach podczas meczu Polska – Kanada, w ramach Międzynarodowych Zawodów Piłki Siatkowej Pań. Dziewczęta są również ozdobą wszystkich imprez lokalnych. Razem z chórem „Polana” w sierpniu 2004 roku reprezentowały Polankę Wielką na Święcie Starego Miasta Schwarzenbach w Niemczech.

Zespół pieśni i tańca "Polancza Zespół Pieśni i Tańca „Polancza” powstał w kwietniu 2004 roku przy Gminnym Centrum Kultury w Polance Wielkiej, a już w czerwcu tego samego roku zadebiutował na I Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym, który odbył się w Poniewieżu na Litwie. Członków zespołu połączyła wspólna pasja, jaką jest nauka tradycyjnych tańców i pieśni oraz poznawanie bogatej kultury swojego kraju. Zespół bierze udział we wszystkich uroczystościach lokalnych w naszej gminie. Występuje również w sąsiednich miejscowościach. W 2005 r. „Polancza” wystąpiła na Tygodniu Kultury Beskidzkiej w Oświęcimiu i Szczyrku, na Międzynarodowych Targach Sztuki Ludowej w Krakowie. Zespół wziął również udział w VI Międzynarodowym Przeglądzie Spółdzielczych Zespołów Artystycznych w Polanicy-Zdroju gdzie zdobył I wyróżnienie. W 2006 r. zespół zajął I miejsce w kategorii Zespoły Taneczne na VI Powiatowym Przeglądzie Ludowych Zespołów Artystycznych. Polancza wzięła udział w Tygodniu Kultury Beskidzkiej w Wiśle, Oświęcimiu i Makowie Podhalańskim, a w sierpniu wyjechała na Festiwal Zespołów Folklorystycznych do Francji. Na repertuar zespołu składają się: pieśni i tańce krakowskie, rzeszowskie, lubelskie, mazur i polka charakterystyczna. „Polanczy” towarzyszy chórek i kapela pod kierunkiem Mariusza Jarosza. Choreografem zespołu jest Emil Bytom.

Klub modelarski "Krzyżak Działa przy GCK od maja 2005 roku, i co roku bierze udział w Ogólnopolskich Zawodach Modeli Kartonowych o puchar Trzech Zapór Rzeki Soły w Porąbce, a także w Ogólnopolskich Zawodach Modeli Kartonowych w Przeciszowie.

Kwartalnik Gminne Centrum Kultury wydaje kwartalnik „Polanin”, w którym zamieszczane są publikacje dotyczące gminy Polanka Wielka. Zainteresowani mieszkańcy stają się współredagującymi to czasopismo, prezentując informacje z życia wsi oraz dostarczając głównie stare fotografie. Przy GCK funkcjonuje dobrze wyposażona biblioteka, do której co roku zapisuje się coraz więcej czytelników oraz klub, do którego zapraszamy zarówno młodzież, jak i dorosłych na herbatę, kawę, smacznego hamburgera, zapiekankę, pizzę. Można tam również obejrzeć filmy w kinie domowym, korzystać z Internetu, zagrać w szachy, czy karty. Można również korzystać z Internetu zarówno w klubie jak i w bibliotece.

[edytuj] Sport

Drużyna piłkarska "Strumień" reprezentuje Ludowy Klub Sportowy, który powstał w 1952 roku rozpoczynając swoją działalność od sekcji piłki siatkowej. W latach 1984 - 89 funkcjonował także zespół brydża sportowego.

Sekcję piłki nożnej założono w 1972 roku rozpoczynając od rozgrywek w C klasie.

Rok założenia – 1952

Barwy: zielono-czerwono-białe

Obecnie wszystkie drużyny rozgrywają swe mecze na szczeblu A-klasowym.

Każda z drużyn posiada opiekuna-trenera, którymi w sezonie 2006/2007 są:

Seniorzy i Juniorzy – Zbigniew Wasztyl Trampkarze – Tomasz Pokrzyk

Klub posiada 9 osobowy Zarząd oraz 64 członków aktywnych; tzn. zawodników regularnie trenujących w trzech grupach wiekowych: Trampkarze – od 10 do 15 roku życia Juniorzy – 15-18 Seniorzy – od 18 roku życia

[edytuj] Turystyka

OBIEKTY GODNE ZWIEDZENIA W POLANCE WIELKIEJ

Kościół św. Mikołaja - XIII / XIV wiek.
Zespół Pałacowy w Polance wraz z Parkiem (pomni przyrody) - początki XVII wieku.
Szkoła Nr 1 (po przeróbce w 1986 r.) - 1896 rok.
Pomnik ku czci poległych w I i II wojnie światowej - 1918 rok.
Cmentarz parafialny - 1847 rok.
Kilka kapliczek przydrożnych - XIX wiek.
Punkty krajobrazowe z widokiem na Wyżynę Krakowską i Śląską, Kotlinę Oświęcimską oraz pasma Beskidu Małego.

[edytuj] Gospodarka gminy

Polanka Wielka zajmuje powierzchnię ok. 24 km kw. i liczy 4300 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 166 osób na km kw. Podstawa gospodarki jest rolnictwo, ale także usługi, głównie transport i budownictwo. Dochód brutto na 1 mieszkańca wynosi 721 zł (1997 r.). Użytki rolne stanowią 79,7 % powierzchni gminy. Dominującą rolę wśród upraw roślinnych zajmują zboża - ponad 65 % powierzchni upraw, następnie ziemniak i warzywa gruntowe. W hodowli przeważa produkcja trzody chlewnej - około 155 sztuk/ha.
Działalność rolnicza zapewnia utrzymanie ok. 48 % ludności (1997 r.). Występuje dobre wyposażenie gospodarstw w sprzęt rolniczy. Jeden ciągnik przypada na ok. 6 ha gruntów. Hodowlane stawy rybne zajmują powierzchnię ok. 3 ha. Powierzchnia lasów jest niewielka i wynosi ok. 10,4 % powierzchni gminy.
Obok rolnictwa prężnie działają firmy usługowe zwłaszcza: budowlane, transportowe, handlowe i gastronomiczne, także przemysł lekki. Zarejestrowanych w systemie Regon jest ok. 150 jednostek, z czego 8 w sektorze publicznym, a 17 to prywatne spółki cywilne. Spora część ludności znajduje zatrudnienie w okolicznych zakładach przemysłowych, zwłaszcza w Firmie Chemicznej "Dwory" oraz górnictwie.
Do podstawowych atutów gminy należy korzystne położenie na pograniczu dużych aglomeracji śląskiej i krakowskiej, dobrze rozwinięta sieć dróg i pozostała infrastruktura, wysoka kultura rolna oraz techniczna mieszkańców, stosunkowo zrównoważony rozwój gospodarki. Gmina posiada atrakcyjne walory krajobrazowe i krajoznawcze: piękne stawy, pola, zadbane lasy, a także szereg wartościowych i godnych obejrzenia zabytków.

[edytuj] Parafie

PARAFIA RZYMSKOKATOLICKA P.W. ŚW. MIKO£AJA

ul. Kościelna 26, Polanka Wielka

PARAFIA RZYMSKOKATOLICKA P.W. NIEPOKALANEGO SERCA NMP

ul. Długa 267, Polanka Wielka

DOM CHARYTATYWNY IM. JANA PAW£A II

ul. Długa 267, Polanka Wielka

[edytuj] Zdrowie

Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej

Z dniem 01.01.2000 roku restrukturyzacja Służby Zdrowia była przyczyną zmiany Gminnego Ośrodka Zdrowia w Polance Wielkiej na Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Polance Wielkiej. Pod taką nazwą zakład został zarejestrowany w sądzie i tym samym zyskał osobowość prawną. Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej jest zakładem samodzielnym, co oznacza między innymi i to, że sam musi pokrywać wszystkie koszty związane z działalnością. Z tych środków finansowane są wszystkie badania dodatkowe pacjentów.
Do Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Polance Wielkiej zadeklarowanych jest około 4 tysięcy osób. 500 deklaracji wpłynęło z innych miejscowości.
PZOZ w Polance Wielkiej posiada dobrze wyposażony w sprzęt gabinet fizjoterapii, jak również aparat EKG, oraz gabinet dentystyczny.
Obecne wyposażenie nie jest naturalnie wystarczające, ale gdy tylko pozwolą środki finansowe - będzie poszerzane, tak aby jak najmniej zabiegów trzeba było zlecać innym pracowniom.
Z poradni specjalistycznych na terenie budynku PZOZ działa poradnia dla kobiet.
W budynku PZOZ znajduje się również apteka oferująca szeroki asortyment leków i środków medycznych.

[edytuj] Zabytki

Kościół pw. Św. Mikołaja z XVI w. w 1658 r. przekształcony w stylu barokowym. Kościół orientowany, drewniany konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowo-ramowej. Składa się z wydłużonego, zamkniętego wielobocznie prezbiterium z murowaną zakrystią od północy, szerszej nawy i dwukondygnacyjnej wieży, nakrytej kopulastym hełmem zwieńczonym obeliskiem. Dach nad korpusem dwuspadowy, jednokalenicowy. Na kalenicy dachu sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę kształtu barokowego. Ściany wnętrza nawy i prezbiterium podzielone za pomocą pilastrów i gzymsów. Otwór tęczowy o łuku trójlistnym ściętym. W tęczy krucyfiks barokowy. Ołtarze rokokowe, z XVIII w. Ambona klasycystyczna. Chrzcielnica marmurowa, barokowa. Organy z 1735 r. Obrazy (obecnie w nowym kościele): Matka Boska Częstochowska z XVII w., Najświętsza Maria Panna z Dzieciątkiem z ok. 1600 r., Św. Mikołaj z XVIII w.
Pałac pierwotnie zbudowany w formie willi typu włoskiego w I poł. XVII w., następnie rozbudowany o wolnostojące pawilony, połączone później z korpusem głównym, ujednolicono okna, a całość otrzymała wygląd klasycystyczny.

We wnętrzu ołtarze główne i boczne wykonane w stylu rokoko, w bocznych ciekawe mensy w kształcie konsol. Wieża z 1633r., obniżona w I poł. XVIII w., z zawieszonym dzwonem z 1413r. z ludwisarni Jana Freudenstata w Krakowie. Od strony ogrodowej do przewiązki dobudowano galerie drewniane, ozdobione witrażami z herbami. Przy podjeździe po prawej i lewej stronie klasycystyczne oficyny z XVIII w., z łamanym dachem polskim.