Pola Gojawiczyńska
Z Wikipedii
Pola Gojawiczyńska, właściwie Apolonia Gojawiczyńska z domu Koźniewska (ur. 1 kwietnia 1896 w Warszawie, zm. 29 marca 1963 w Warszawie) - polska pisarka.
Urodziła się w Warszawie w rodzinie rzemieślniczej. Była córką Anastazji z Krawczyków i Jana Kóźniakowskiego, stolarza, który prowadził warsztat przy ulicy Nowolipki. Uczyła się w szkole powszechnej, jednak w 1905 r. po strajku szkolnym została wydalona, później naukę pobierała na kompletach, na pensji, wreszcie rozpoczęła kursy dla wychowawczyń w ochronce (przedszkolu), nie zdobyła żadnego zawodu. W 1914 r. jej rodzina wyjechała do Rosji. Apolonia, zdana sama na siebie, rozpoczęła pracę jako wychowawczyni w przedszkolach miejskich, podwarszawskich ochronkach, bibliotekach i teatrzykach amatorskich. Swe pierwsze próby pisania wysłała wraz z listem do Gabrieli Zapolskiej i zyskała jej aprobatę. W czasie I wojny światowej brała udział w pracy niepodległościowej i należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Pierwszym jej utworem była nowela DWA FRAGMENTY, za którą w 1915 r. otrzymała wyróżnienie czasopisma ECHO PRAGI. Powstał wtedy szkic noweli DZIECIŃSTWO. W 1920 roku wyszła za mąż za Stanisława Gojawiczyńskiego, rok później urodziła córkę Wandę. W 1931 r. zamieszkała w Szrleju niedaleko Piekar. W tym czasie nowelę Dzieciństwo przeczytała Zofia Nałkowska i wystarała się dla niej o stypendium Funduszu Kultury Narodowej. W 1932 r. zaczęła publikować utwory i współpracować z Gazetą Polską. W 1936 r. pisarka została członkiem władz oddziału Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1937 r. Teatr wystawił jej sztukę Współczesne. Okres II wojny światowej spędziła koło Warszawy. W 1943 była aresztowana i więziona na Pawiaku w kobiecym oddziale Serbia. Opisała to we wspomnieniach pt. Krata. Po wyjściu z więzienia ciężko chora, leczyła się w lecznicy św. Józefa i ukrywała się w domu Iwaszkiewiczów. Po wojnie zamieszkała w Łodzi. Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Orderem Sztandaru Pracy I Klasy, otrzymała nagrodę miasta Warszawy za całokształt twórczości, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotą Odznaką Odbudowy Warszawy. Była jedną z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego.
Utwory jej zawierały wątki psychologiczne i społeczno-obyczajowe związane z awansem środowiska proletariackiego i drobnomieszczańskiego Warszawy i Śląska.
Jej utwory Dziewczęta z Nowolipek i Rajska jabłoń posłużyły za podstawę do scenariusza filmów fabularnych. Ostatnia ekranizacja z 1985 roku w reżyserii Barbary Sass.
Znane utwory:
- Powszedni dzień (1933)
- Ziemia Elżbiety (1934)
- dylogia: Dziewczęta z Nowolipek (1935) i Rajska jabłoń (1937)
- Rozmowy z milczeniem (1936)
- Słupy ogniste (1938)
- Dwoje ludzi (1938)
- Krata (1945) wspomnienia więzienne
- Stolica (1946)
- Opowiadania (1956)
- Z serca do serca (1971)
- Szybko zapomniane (1974)
- Miłość Gertrudy
- Stolica* Dom na Skarpie
