Płyta wiślicka
Z Wikipedii
Płyta wiślicka lub płyta orantów – posadzka o wymiarach 4,1 x 2,5 metra[1] z lat około 1170-1180 z rytymi przedstawieniami figuralnymi, odkryta w 1959 w krypcie kolegiaty w Wiślicy. Zabytek sztuki romańskiej.
Posadzka wykonana jest z jastrychu (gipsowej masy, twardniejącej po wylaniu). Wykonano na niej ryty, wypełnione następnie masą gipsową, ale zabarwioną na czarno smołą lub węglem drzewnym. W rezultacie otrzymano czarny rysunek na jasnym tle, przypowinający efekt niello.
Płyta znajdowała się w środkowej nawie krypty, pod dwoma przęsłami sklepienia (na płycie widoczne są ślady po czterech kolumnach, które je podtrzymywały). Płyta składa się z dwóch pól z przedstawieniami figuralnymi oraz bordiury, która oddziela pola i otacza całość. W lewym pasie bordiury znajdują się wyobrażenia lwa, centaura, smoka i bazyliszka, w górnym - dwa lwy przy drzewie życia. Pozostałe pasy bordiury wypełnia dekoracja roślinna (plecionka, wić).
W górnym polu, które znajdowało się bliżej ołtarza, znajduje się przedstawienie duchownego, stojącego między mężczyzną z brodą i chłopcem. W dolnym ukazany jest mężczyzna z brodą pomiędzy kobietą w czepcu i młodzieńcem. Wszystkie postacie mają głowy podniesione do góry oraz uniesione ręce w geście modlitewnym - są interpretowane jako oranci (adoranci). Nad postaciami z górnego pola zachował się fragment łacińskiego napisu: Hi conculcari querunt, ut in astra levari possint pariter ve... (Ci pragną być deptani, aby mogli się wznieść ku gwiazdom).
Identyfikacja ukazanych na płycie osób oraz ustalenie osoby fundatora pozostawia wątpliwości. Za fundatora uznaje się Kazimierza Sprawiedliwego, którego identyfikuje się z brodatym mężczyzną z dolnego pola. Towarzyszyć ma mu jego żona i syn Bolesław. W górnym polu przedstawiono najprawdopodobniej zmarłych krewnych Kazimierza - jego brata Henryka Sandomierskiego i syna Kazimierza. Istnieje także hipoteza, że brodatym mężczyzną z dolnego pola (i fundatorem zarazem) jest Bolesław Kędzierzawy z żoną i synem Leszkiem.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Wymiary podane za artykułem Romana Mirowskiego Wiślica. Kolegiata, "Nasza Baba Jaga. Świętokrzyski Kwartalnik Edukacyjno-Krajoznawczy" [na:] [1] (dostęp 16.10.07)
[edytuj] Bibliografia
- Chrzanowski Tadeusz, Sztuka w Polsce Piastów i Jagiellonów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, ISBN 83-01-11171-2.
- Historia sztuki polskiej, t.I: Sztuka średniowieczna, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1965.
- Mroczko Teresa, Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i FIlmowe, 1988, ISBN 83-221-0307-7.
