Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
Z Wikipedii
Ogród Zoobotaniczny w Toruniu – najstarszy tego typu ogród w Polsce. Został założony w 1797 r. w Toruniu z inicjatywy botanika i doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza. Początkowo działał jako Ogród Botaniczny z niewielką, ale stale rozbudowywaną częścią zoologiczną. Największymi ekspozycjami zwierzęcymi od 1797 były ptaszarnia, zbiór egzotycznych gadów w cieplarni oraz zbiory ichtiologiczne. Jako miłośnik ptactwa Schultz dysponował sporymi zbiorami ptaków, co zostało uwiecznione w ogrodzie pomnikiem – mosiężną figurką ptaka na postumencie. W połowie XIX wieku wzrosła liczba zwierząt, głównie dzięki darom ludności. Dalszy rozwój rozpoczął się w 1920.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W II poł. XVII wieku na terenie obecnego Ogrodu Zoologicznego znajdował się dworek z budynkami gospodarczymi, który z powodu zadłużenia przeszedł w ręce Rady Miasta. W 1797 roku cały teren został wykupiony przed dr medycyny Johanna Gottlieba Schultza, który uporządkował teren. Właściciel starał się nadać Ogrodowi charakter sentymentalny, wzniósł wiele budowli wodnych (mostki, śluzy) oraz ogrodowych (altany, ptaszarnie, cieplarnia i dom ogrodnika). Zakupiony teren uporządkował, sprowadził nań wiele gatunków drzew i roślinności. Posadził na nim wiele okazałych i rzadko spotykanych okazów roślin z wielu zakątków Europy, dając początek Ogrodowi.
Po śmierci Schultza majątek zgodnie z jego wolą został przekazany Królewskiemu Gimnazjum w Toruniu. Do XIX wieku posiadłość zarządzana była przez ogrodników, jednak podupadła na początku XX wieku z powodu szybkiej urbanizacji miasta, szczególnie Bydgoskiego Przedmieścia. Po I wojnie światowej ogród podupadł i częściowo był dziko zarośnięty. Pomimo starań władz Torunia nie udawało się przywrócić Ogrodowi dawnej świetności.
Duży rozkwit przeszedł Ogród w okresie II Rzeczypospolitej po 1920 r., kiedy przejęły go władze Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, które gruntownie odnowiły teren. Do 1933 roku zbudowano nowe ścieżki i wybiegi oraz zasadzono setki roślin i drzew. Nawiązano kontakty z ogrodami w Krakowie i Poznaniu.
W początkowym okresie PRLu, aż do lat 60., ogród posiadał słabą opiekę. Od 1953 roku zarządzał nim Dom Harcerza w Toruniu (później Młodzieżowy Dom Kultury w Toruniu). Od 1965 roku, dzięki na stałe zamieszkałemu w Argentynie Albertowi Sadeckiemu, do Ogrodu zaczęto sprowadzać większe ilości zwierząt. Zbudowano nowe woliery i wybiegi. Sprowadzono m.in. lamy, papugi ary i jaka tybetańskiego. Od lat 70. XX wieku jest stale otwarty dla zwiedzających.
Do początku lat 90. sprowadzano kolejne zwierzęta, m.in. małpy, jenoty, arui i papugi. Od 1993 roku Ogród Zoobotaniczny otrzymuje dofinansowanie z budżetu Miasta Torunia.
W latach 90. udostępniono najstarsze w regionie "mini-zoo" dla dzieci, gdzie można pobawić się ze zwierzętami w małych wolierach. Od 2007 Ogród należy do Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych.
[edytuj] Stan obecny
Obecnie Ogród zajmuje powierzchnię prawie 4 ha. Zgromadzonych w nim jest 55 gatunków drzew, 24 gatunki krzewów i ok. 50 gatunków zwierząt. Do zgromadzonych tu zwierząt należą niedźwiedź, żubry, surykatki, muflony, lamy, rysie, jaki, małpy, strusie, a także zbiór gadów i węży (herpetarium) oraz ptactwa lotnego (ptaszarnia) i wodnego (wybiegi). Ogród posiada dużą kolekcję papug.
W ogrodzie znajdują się trzy pomniki przyrody ożywionej: platan klonolistny (pierśnica – 422 cm, wysokość – 25 m), sosna czarna (pierśnica – 234 cm, wysokość – 17 m) oraz dąb szypułkowy (pierśnica – 324 cm, wysokość 275 m).
Poza wybiegami dla zwierząt oraz bogatą kolekcją botaniczną ogród posiada także:
- ptaszarnię,
- herpetarium,
- staw i sadzawki,
- "mini-zoo" dla dzieci.
[edytuj] Zabytki na terenie ogrodu
- zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej). Według jednej z legend w miejscu dworku miała się niegdyś znajdować świątynia Wenery, postawiona przez rzymskiego legionistę Thorundusa – legendarnego założyciela Torunia,
- Zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900, przeniesiona w 2002 z dzielnicy Mokre z ul. Kościuszki 73 i odrestaurowana,
- obelisk-pomnik ku czci twórcy ogrodu J. Schultza, z charakterystyczną figurką ptaka,
- grobowiec założyciela Ogrodu Johanna Gottlieba Schultza.
[edytuj] Działania edukacyjne i kulturalne
Poza oglądaniem okazów fauny i flory Ogród oferuje inne działania edukacyjne i kulturalne:
- Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej
- festyny z okazji Dnia Dziecka
- wystawy o tematyce przyrodniczej i ekologicznej
- Wystawa Fotografii Przyrodniczej "Toruń w obiektywie"
- dzień wiosny
- mini-stadnina koni i kucyków, możliwość jazdy.
Obecnie jest największym pod względem ilości zwierząt i roślin ogrodem oraz najliczniej odwiedzaną placówką tego typu w regionie. Toruński ogród odwiedza rocznie ponad 65 000 osób. W ostatnich latach występuje znaczny wzrost liczby odwiedzin. Toruński ogród zoobotaniczny jest jednym z nielicznych ogrodów w kraju położonych w centrum miasta (500 metrów od toruńskiej Starówki).
[edytuj] Wyróżnienia
W sierpniu 2007 zapisano toruński Ogród Zoobotaniczny, jako jedyną placówkę regionu, do prestiżowego Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych, skupiającego poza Toruniem także 9 innych największych ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Poznaniu, Wrocławiu, Płocku, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Łodzi, Krakowie i Katowicach.
[edytuj] Dyrektorzy Ogrodu Zoobotanicznego
- 1797-1827 – założyciel Johann Gottlieb Schultz
- 1920-1933 – Mieczysław Kwiatkowski
- 1953-1984 – Franciszek Podwojski
- 1984-1990 – Jadwiga Malczyńska
- 1990-1991 – Urszula WIerzbowska
- 1991-1993 – Piotr Demicki
- 1993-nadal – Hanna Ciemiecka
