Mała Nizina Węgierska

Z Wikipedii

Mała Nizina Węgierska albo Mała Nizina Naddunajska (węg. Kisalföld, słow. Malá dunajská kotlina, niem Kleine Ungarische Tiefebene) - jedna z trzech jednostek podziału geograficznego Kotliny Panońskiej, zajmująca jej północno-zachodnią część.

Część geografów nazywa Małą Niziną Węgierską tylko obszar leżący na Węgrzech. Stąd biorą się różnice również w podawanej przez różne źródła powierzchni Niziny (5,6 lub 8,0 tys. km²). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych (KSNG) na posiedzeniu 10 października 2007 roku ustaliła, że nazwa ta (obok nazwy "Mała Nizina Naddunajska") odnosi się do obszaru niziny w Austrii, Słowacji i na Węgrzech, przy czym dla obszaru na Węgrzech i w Austrii jako egzonim główny Komisja zaleca nazwę "Mała Nizina Węgierska", zaś nazwę "Mała Nizina Naddunajska" uznaje za egzonim wariantowy. Dla obszaru niziny położonego w Słowacji egzonimem głównym jest natomiast "Mała Nizina Naddunajska". Dodatkowo słowacka część niziny nosi nazwę Nizina Naddunajska^[1]. Skrawki należące do Austrii to Nizina Nezyderska (Neusiedler Becken) i Pogórze Styryjskie (Steierisches Hügelland).

Północna i wschodnia granica Małej Niziny Węgierskiej to jednocześnie północna i wschodnia granica Kotliny Panońskiej, natomiast granica południowo-wschodnia - z Wyżyną Panońską - biegnie od wzgórz Gerecse w Zakolu Dunaju do górnego biegu Ráby; w środkowej części stanowią ją północne zbocza Lasu Bakońskiego (węg. Bakony).

Mała Nizina Węgierska to płaska równina, utworzona z osadów rzecznych i wyrównana przez rzeki. Występuje tu tylko kilka pojedynczych wzgórz na południu (Somló, 433 m n.p.m. i Ság, 278 m n.p.m.) i jeden łańcuch wzgórz na południe od Győr (Szent Pál-hegy, 316 m n.p.m.). Główną rzeką Małej Niziny Węgierskiej jest Dunaj, który płynie tu trzema ramionami: głównym korytem, jako Mały Dunaj po stronie słowackiej i jako Dunaj Moszoński (Mosoni Duna) po stronie węgierskiej (powstają w ten sposób wielkie rzeczne wyspy Szigetköz i Žitný ostrov). Węgierską część Niziny odwadnia głównie Rába, zbierająca dopływy z Lasu Bakońskiego i ze wschodniego podnóża Alp. Pozostałe większe rzeki to Rábca i Marcal. Rzeki te w mieście Győr wpadają do Dunaju Moszońskiego. Główną rzeką austriackiej części Niziny jest Litawa. Na Małej Nizinie Węgierskiej, na granicy Austrii i Węgier, leży unikatowe w skali europejskiej bezodpływowe Jezioro Nezyderskie (niem. Neusiedler See, węg. Fertő).

Klimat Małej Niziny Węgierskiej jest najmniej kontynentalny z całej Kotliny Panońskiej. Docierają tu jeszcze masy powietrza oceanicznego znad Atlantyku.

Mała Nizina Węgierska jest pozbawiona bogactw mineralnych (jeśli nie liczyć wszechobecnych wód mineralnych i termalnych). Ze względu na bardzo urodzajne gleby i łagodny klimat jest regionem typowo rolniczym - rolnictwo jest tu wielkotowarowe, wysoko rozwinięte i bardzo intensywne. Dominuje uprawa zbóż, buraków cukrowych i ziemniaków, wysoko rozwinięta jest również hodowla bydła. Istnieją tu także wielkie zakłady przemysłowe: rafineria w Almásfüzitő, cementownia w Lábatlan. Ośrodkami przemysłowymi są Győr i Sopron. Przez węgierską część Niziny przebiega szlak komunikacyjny z Budapesztu do Wiednia i Bratysławy. Szlakiem żeglugowym jest Dunaj (porty rzeczne w Komárom i w Győr). Lokalnym centrum komunikacyjnym węgierskiej części Niziny jest Győr, w którym zbiegają się drogi i linie kolejowe.

Ze względu na swe intensywne wykorzystanie gospodarcze Mała Nizina Węgierska jest regionem gęsto zaludnionym. Typowe dla węgierskiego osadnictwa na tym terenie są wielkie, stosunkowo rzadko rozsiane wsie, liczące po kilka tysięcy mieszkańców. Największym miastem Niziny jako całości jest Bratysława, natomiast największym miastem i zarazem głównym ośrodkiem jej węgierskiej części jest Győr (129,4 tys. mieszk.). Pozostałe większe miasta leżą na obrzeżach Niziny: Szombathely (81,8 tys. mieszk.) i Sopron (55,7 tys. mieszk.) u podnóża Alp Węgierskich, Tatabánya (72,3 tys. mieszk.) na granicy Wyżyny Panońskiej.