Lipa (powiat jaworski)

Z Wikipedii


Lipa
Województwo	dolnośląskie
Powiat	jaworski
Gmina	Bolków
Sołtys	Iwona Niewiadomska
Położenie	50° 58' 00'' N 16° 01' 60'' E
Liczba mieszkańców (2004) • liczba ludności	677
Strefa numeracyjna (do 2005)	75
Tablice rejestracyjne	DJA
Położenie na mapie Polski Lipa

Lipa (niem. Leipe) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim, u podnóża Gór Kaczawskich w Sudetach.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa jeleniogórskiego.

[edytuj] Historia

Istnieje hipoteza, zgodnie z którą zakrystia obecnego kościoła, była XIII w. kapliczką górniczą, rozbudowaną w późniejszym okresie przez templariuszy. To właśnie temu zakonowi przypisuje się wzniesienie Zamku w Lipie i założenie najstarszej we wsi kopalni Elisabeth. We wsi wydobywano bowiem kamień budowlany, a poszukiwano i próbowano wydobywać hematyt, rudę miedzi (rejon Żeleźniaka i Radzimowic), żelazo, uran, złoto i srebro. W literaturze pojawia się określenie Złote Jamy mogące potwierdzać występowanie w tym rejonie złota. Wieś otrzymała prawo osady gwareckiej. Wieś związane jest też z wydobyciem wapienia, w okolicy znajdują się pozostałości pieców do jego wypalania.

W XIV w. wieś należała do rodzin von Schrimer i Lauterbach. Pod koniec XIV w. przeszła pod panowanie Caspara von Crakan Schwoynitz oraz jego brata Hansa, byli oni właścicielami miejscowego młyna i folwarku. Następnie przeszła w ręce rodziny von Zedlitz i do 1552 r. stanowiła jednolitą własność. Później została podzielona między spadkobierców na Lipę Dolną, Górną i Średnią. Następnie poszczególne części wsi przechodziły kolejno na von Reibnizów, von Nimtschów, von Rosenbuschów, Scholzów, hrabiów von Stillfried-Rattonitzów, von Sprengerów, rodzinę Kramst.

Od XVIII w. we wsi znajdowały się dwa kościoły, dwie szkoły wyznaniowe i dwie plebanie.

W XIX w. we wsi znajdowało się ok. 240 domów. Przed II wojną światową we wsi były zlokalizowane trzy folwarki i dwa pałace z parkami. W czyści tych dóbr znajdowały się później dwa PGR-y.

Na krótko po II wojnie światowej kościół ewangelicki rozebrano, uzyskując w ten sposób materiał budowlany, a wyposażenie zniszczono bądź ukradziono. Niektóre dobra znajdują się obecnie także w innych kościołach.

W 10 lipca 2005 r. wieś obchodziła swoje 700-lecie, co upamiętnia stojący we wsi pomnik.

[edytuj] Kalendarium

1305 – pierwsza wzmianka o wsi (Lypa)
1786 - wieś liczy 792 mieszkańców
1825 – wieś liczy 1196 mieszkańców
1871 - wieś liczy 1334 mieszkańców
1885 - wieś liczy 1267 mieszkańców
1245 - wieś liczy 1217 mieszkańców
1978 - wieś liczy 829 mieszkańców

[edytuj] Historyczne nazwy

1305 – Lypa
1330 – Lipa
1370 – Leipa
1405 – Leipe
1419 – Leype
1677 – Leippe
1786 – Nieder-, Mittel-, Ober- Leipe
1840 – Goldleipe, Kalkleipe, Nieder-, Mittel-, Ober-Leipe
1945 – Lipowe, Lipowo
1946 – Lipa Jaworska, Lipa

[edytuj] Zabytki

Ruiny zamku (751 z dn. 26.09.60), zamek wzniesiono na przełomie XIII i XIV w. na skalistym wzgórzu z kamienia na nieregularnym planie z kwadratową wieżą
Budynki podzamcza (778 z dn. 7.10.60), ruina
Kościół parafialny św. Piotr Apostoł (821 z dn. 19.12.60), wzmiankowany w 1330 r. częściowo przebudowany w XVII w. W kościele znajduje się gotycki drewniany ołtarz z 1303 r.
Cmentarz przy kościele parafialnym (993/J z dn. 8,12,89)
Pałac (918/J z dn. 18.07.88) obecnie dom mieszkalny
Park krajobrazowy (630/J z dn. 2.04.80)
Park pałacowy (631/J z dn. 4.04.80)
Willa otoczona parkiem (917/J z dn. 29.08.88)

[edytuj] Stowarzyszenia i związki

Ludowy Zespół Sportowy w Lipie
Ochotnicza Straż Pożarna w Lipe
Towarzystwo Przyjaciół Wiejskiego Ogrodu Botanicznego Arboretum w Lipie

[edytuj] Szlaki turystyczne

czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.

[edytuj] Biografia

Roman Sadowski, artykuł z NGJ, Doniosły jubileusz
Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Tom 7. Pogórze Kaczawskie, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2002