Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu
Z Wikipedii
Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu - kościół byłego klasztoru joannitów, położony przy dzisiejszej ulicy Świdnickiej nr 26.
[edytuj] Historia
Joannici, sprowadzeni na Śląsk w XII wieku, otrzymali dobra w pobliżu Wrocławia, m.in. we wsi (dziś osiedlu) Gaj na południe od miasta, w XIII wieku: z 1273 pochodzą zapiski o zakupie ziemi w sąsiedztwie kurii joannitów przez mieszczanina Henryka, syna Herdana. W roku 1320 wspomina się już kościół (zamiennie - kaplicę) pod wezwaniem Bożego Ciała (Corpus Christi), w 1351 wzmiankowano kościół szpitalny Joannitów. W 1369 wybudowano krużgankowe połączenie kościoła ze znajdującą się po przeciwnej stronie ul. Świdnickiej komandorii zakonu. Współczesna gotycka bryła kościoła z czerwonej cegły pochodzi z pierwszej połowy XV wieku. Kościół, położony przy murach miejskich i jednego z głównych bastionów fortyfikacji miejskich przy Bramie Świdnickiej stanowił też obiekt o znaczeniu strategicznym (niektóre, nieistniejące już dziś, wieżyczki tego kościoła służyły bezpośrednio celom obronnym), co zresztą w jego historii odbiło się kilkakrotnie bardzo boleśnie.
W następnych dziesięcioleciach kilkakrotnie jeszcze przebudowywany; w 1700 przekształcono jego wnętrze w duchu baroku. 21 czerwca 1749 - podczas eksplozji baszty prochowej przy skrzyżowaniu dzisiejszej ul. Włodkowica z Krupniczą, odległej o około pół kilometra - mocno ucierpiał. Od 1758 do 1763 (podczas wojny siedmioletniej) służył jako magazyn zbożowy. Pomimo późniejszych kosztownych remontów, został ponownie zajęty i zdewastowany przez obrońców miasta - najpierw w latach 1778-1790, później w obliczu nadciągających wojsk napoleońskich w 1805-1806. Remont z 1810 roku pochłonął blisko sześć tysięcy talarów, ale już w 1813 znów zaczął służyć wojsku jako schronienie dla jeńców wojennych i jako szpital.
W 1826 kościół przejęło państwo pruskie i w tym też czasie rozebrano przejście nad ul. Świdnicką. Od lat 30. XIX wieku datują się kolejne remonty i naprawy kościoła, które trwały blisko pół wieku. W międzyczasie, 18 czerwca 1874, uderzenie pioruna uszkodziło zachodni szczyt budynku. W 1875 powstała neogotycka kruchta, a od 1875 do 1920 kościół służył starokatolikom. Od 1 kwietnia 1921 kościół ponownie ma rangę katolickiej świątyni parafialnej. Kolejne remonty przeprowadzono w niej w latach 1927-1929, a następnie w 1935-1937.
Oblężenie Festung Breslau na początku 1945 roku spowodowało zniszczenia kościoła szacowane na 75%; pisał o nich w swych dziennikach ksiądz Paul Peikert pod datami 11 lutego, 17 lutego, 4 marca; około 10 marca kościół był już tak zniszczony, że jego proboszcz musiał go porzucić. Po wojnie, tymczasowo nakryty dachem, odbudowy doczekał się dopiero w latach 1955-1962 pod kierunkiem J. Rozpędowskiego, a następnie, w kolejnym etapie 1967-1970 - E. Małachowicza.
[edytuj] Architektura
Kościół jest budowlą gotycką, bazylikową, z trzema nawami, jedna z trzech największych piętnastowiecznych w mieście (obok kościoła św. Barbary (dziś cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy) i klasztoru bernardynów (dziś Muzeum Architektury). Długość wynosi 39 m, szerokość 25 m, a wysokość - 27 m. Nawa główna bez wydzielonego przestrzennie prezbiterium jest pięcioprzęsłowa i zamknięta trójbocznie, boczne nawy zakończone są prostopadłymi murami. Zewnętrzna powierzchnia ścian naw bocznych zlicowana jest z obrysem przypór, dzięki czemu są one gładkie. Równie gładka elewacja zachodnia zdobiona jest smukłym ostrołukowym oknem oraz ceramicznym szczytem ze sterczynami i płycinami, podobnym do szczytu na kościele św. Wojciecha. Neogotycka kruchta nawiązuje do form tej elewacji. Całość bryły kościoła sprawia wrażenie prostej i zdyscyplinowanej. Kościół nie ma i nigdy nie miał głównej wieży, co jest rzadkie dla kościołów gotyckich, ale wymagane przez ówczesną regułę rycerskiego zakonu joannitów - zakon ten kładł nacisk na śluby ubóstwa, a wieża w średniowieczu była oznaką dominacji.
[edytuj] Bibliografia
- Zygmunt Antkowiak, Kościoły Wrocławia, Wrocław 1991
- Bogusław Czechowicz, Dawny kościół klasztorny Joannitów pw. Bożego Ciała (...) (w:) Jan Harasimowicz (red.), Atlas achitektury Wrocławia. Tom I. Budowle sakralne, Świeckie budowle publiczne, Wrocław, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997 ISBN 83-7023-592-1, str. 33
