Kazimierz Dziewanowski
Z Wikipedii
Kazimierz Dziewanowski (pseud. Karol Jeż, Karol Grodkowski, Jan Kasprzyk [wspólnie z Wiesławem Nowakowskim]; ur. 7 listopada 1930 r. w Warszawie, zm. 20 sierpnia 1998 r. w Piszu), polski pisarz, dziennikarz, reportażysta, podróżnik, dyplomata.
Syn Kazimierza Dziewanowskiego i Krystyny Rosé. Podczas II wojny światowej uczył się na tajnych kompletach Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie, po wojnie także gimnazjum w Konstancinie-Jeziornie. W 1946 r. zadebiutował jako dziennikarz na łamach pisma "Młoda Rzeczpospolita". Od 1948 do 1954 r. pracował w redakcji pisma "Nowa Wieś", studiował w tym czasie na Wydziale Filologii Angielskiej i Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1955 do 1967 r. członek redakcji tygodnika "Świat". W 1961 r., wespół z Lechem Pijanowskim był współautorem scenariusza filmu fabularnego pt. Droga na Zachód (reż. Bohdan Poręba, Ryszard Ber), jednak wycofał swe nazwisko z czołówki filmu po nieuzgodnionych ingerencjach w ostateczna wersję scenariusza. W latach 1964-1970 pisywał recenzje do miesięcznika "Nowe Książki". Od 1968 do 1974 r. pracował w dziale zagranicznym "Życia Warszawy", w latach 1971-1972 publikował też reportaże zagraniczne w "Dookoła świata". Od 1973 do 1981 członek redakcji pisma "Literatura". W latach 1980-1981 działacz Komitetu Porozumiewawczego Środowisk Twórczych i Naukowych oraz Konwersatorium "Doświadczenie i Przyszłość". W sierpniu 1980 r. przebywał w Stoczni Gdańskiej podczas strajków robotniczych. W 1981 r. zastępca redaktora naczelnego "Tygodnika Solidarność". Był także rzecznikiem prasowym Komitetu Organizacyjnego Kongresu Kultury Polskiej (jego obrady przerwało ogłoszenie stanu wojennego w Polsce, 13 grudnia 1981 r.). Współredagował opozycyjne pismo drugoobiegowe "21". Od 1983 r. współpracował z "Przeglądem Powszechnym". Pod koniec lat 80. uczestniczył w pracach Komitetu Kultury Niezależnej. Był członkiem komisji reform politycznych Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W 1989 r. brał udział w obradach "Okrągłego Stołu" po stronie opozycji demokratycznej (podzespół do spraw środków masowego przekazu). Od 1990 do listopada 1993 r. był ambasadorem Polski w Stanach Zjednoczonych. Od 1993 do 1998 r. współpracował, jako komentator, z dziennikiem "Rzeczpospolita" (m.in. rubryka "Zawsze w sobotę").
Po jego śmierci, 21, 22 i 29 sierpnia 1998 r. na łamach "Rzeczpospolitej" ukazał się cykl tekstów wspomnieniowych (wśród autorów znaleźli się: Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, Krzysztof Skubiszewski, Stefan Bratkowski, Wojciech Adamiecki, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Brzeziński i Janusz Onyszkiewicz).
Od 2002 r. w Stanach Zjednoczonych przyznawana jest (przez Polish Institute of Arts and Sciences of America oraz ambasadę polską w Waszyngtonie) Nagroda im. Kazimierza Dziewanowskiego.
Wyróżnienia i nagrody: Nagroda im. Juliana Bruna (1955), Nagrody Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP (za książki: Archanioły i szakale 1966 i Złoto piasków 1977), nagroda Alana Ayckbourna i Michaela Frayna (1987), Nagroda Dziennikarzy Niezależnych (1987), Nagroda Kulturalna Solidarności (1987, za książkę Złom żelazny, śmiech pokoleń), Nagroda im. Bolesława Prusa (za publikacje w "Przeglądzie Powszechnym"), nagroda Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego (1989).
Członek Związku Literatów Polskich (1969-1983, w latach 1978-1982 członek Zarządu Głównego i Prezydium Związku), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-1998; współzałożyciel stowarzyszenia w 1989 r. i Członek Zarządu Głównego), Polskiego PEN Clubu (1988-1998) i Stowarzyszenia Euro-Atlantyckiego. Był jednym z Fundatorów "Fundacji Polska w Europie".
Jego żona, Honorata Dziewanowska (zm. 2005), była redaktorką książek; córka, Krystyna Dziewanowska-Stefańczyk - także redaktorem (pracowała m.in. w wydawnictwie "Prószyński i S-ka").
Spis treści |
[edytuj] Twórczość
- Świadek w kraju Kafki (reportaże; Iskry 1957)
- Mahomet i pułkownicy. Reportaż ze skrzyżowania wszystkich dróg świata (Iskry 1960, wydanie 2 uzupełnione: 1963)
- 5000 kilometrów przyszłości (reportaże; wespół z Aleksandrem Minkowskim; Iskry 1961)
- Reportaż o szkiełku i oku (sylwetki polskich uczonych; Iskry 1963, 1977)
- Skorpion w namiocie biurowym (reportaż; Książka i Wiedza 1964)
- Archanioły i szakale. Reportaż sprzed potopu (Iskry 1965, 1967; seria: "Naokoło świata")
- Mój kolega czarownik (reportaże; Iskry 1967; seria: "Naokoło świata")
- Kairskie ABC (przewodnik-reportaż; Iskry 1968, 1974)
- Księga zdziwień (reportaże; Iskry 1972)
- Ocalenie faraona Ramzesa (reportaże; Ruch 1972)
- Siedem miejsc osobliwych (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza 1975)
- Złoto piasków (reportaże; Czytelnik 1976, 1978)
- Biblia i karabin (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza 1979)
- Świat skarbów i tajemnic (książka dla młodzieży; Nasza Księgarnia 1978)
- Brzemię białego człowieka (tom I; Czytelnik 1981, ISBN 83-07-0045-7-8; wydanie całości: Oficyna Wydawnicza Rytm 1996, ISBN 83-85249-92-3)
- Właśnie wróciłem (wybór reportaży; Iskry 1981, ISBN 83-20702-98-4; seria: "Biblioteka Literatury Faktu")
- Zapowiada się ostra zima (opowieść; Iskry 1981, ISBN 83-20702-38-0)
- O kulawym diable i jego kulawym dziele (eseje; II obieg wydawniczy; Wydawnictwo Komitetu Kultury Niezależnej 1985)
- Złom żelazny, śmiech pokoleń (eseje; Libella, Paryż 1987; II obieg wydawniczy: "S" 1987, Pokolenie 1989)
- Brzemię białego człowieka (tom II; Czytelnik 1989, ISBN 83-07-0142-1-2; wydanie całości: Oficyna Wydawnicza Rytm 1996, ISBN 83-85249-92-3)
- Paradoks niewoli (publicystyka; II obieg wydawniczy; Wers 1989)
- Polityka w sercu Europy (publicystyka; Oficyna Wydawnicza Rytm 1995, ISBN 83-86-6780-9-7)
[edytuj] Przekłady
- Louis E. Lomax, Bunt Murzynów (Iskry 1966, seria: "Świat się zmienia")
- Super-Ameryka. Szkice o kulturze i obyczajach [t. I-II] (współautor tłumaczenia; wespół z Wiesławem Górnickim, Danielem Passentem i Ewą Życieńską; wybór Wiesław Górnicki, Jerzy Kossak; Państwowy Instytut Wydawniczy 1970; seria: "Plus Minus Nieskończoność")
- Farley Mowat, Ginące plemię (wespół z Lechem Jęczmykiem; Iskry 1972, seria: "Naokoło świata"; Muza 1997, ISBN 83-70-7981-8-7)
[edytuj] Prace edytorskie i redakcyjne
- 44 opowiadania prawdziwe (autor wyboru; Iskry 1967)
- Ahmadou Kourouma, Fama Dumbuya, najprawdziwszy Dumbuya na białym koniu (autor wstępu; przekł. Zbigniew Stolarek; ilustr. Jerzy Jaworowski; Państwowy Instytut Wydawniczy 1975)
- Hanna Krall, Trudności ze wstawaniem (autor posłowia; II obieg wydawniczy: Pokolenie 1988; wydanie pt.: Trudności ze wstawaniem. Okna, Alfa 1990, ISBN 83-70-0130-0-7; seria: "Z Tukanem")
- Zbigniew Brzeziński, Wielka szachownica: główne cele polityki amerykańskiej (autor przedmowy; przekł. Tomasz Wyżyński; Świat Książki 1998, ISBN 83-71-2974-1-6)
