Karol Radek
Z Wikipedii
Karol Radek, właściwie Karol Sobelsohn (ur. 31 października 1885 we Lwowie, zm. 19 maja 1939 w Wierchnieuralsku) - polityk i publicysta bolszewicki pochodzenia żydowskiego.
Ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1903-1904 był członkiem PPSD. Przybrał wówczas pseudonim "Radek" - nazwisko bohatera powieści Stefana Żeromskiego "Syzyfowe prace". W 1904 przeszedł do SDKPiL, gdzie był bliskim współpracownikiem Róży Luksemburg; działał także w socjaldemokracjach niemieckiej i rosyjskiej oraz publikował w prasie lewicowej. W latach 1905-1906 był członkiem Centralnej Komisji Socjaldemokratycznych Związków Zawodowych w Warszawie. Uczestniczył w wydarzeniach rewolucji 1905 w Warszawie. Podczas I wojny światowej prowadził działalność pacyfistyczną w Szwajcarii i Szwecji. Nawiązał wówczas współpracę z przebywającym na emigracji Leninem; był jednym z pośredników między kierownictwem partii bolszewickiej a niemieckim Sztabem Generalnym. Po rewolucji październikowej przybył do Rosji, gdzie był jednym z organizatorów sowieckiej dyplomacji; w 1917 jako "lewicowy komunista" przeciwnik pokoju brzeskiego. W 1918 i 1919 w Niemczech pomagał organizować Komunistyczną Partię Niemiec oraz planował rewolucję komunistyczną w Niemczech. Był zwolennikiem utworzenia wspólnej platformy komunistów oraz nacjonalistów niemieckich przeciwko francuskim wojskom okupacyjnym w Nadrenii. Był więc w pewnym stopniu prekursorem narodowego bolszewizmu.
W 1920 Radek powrócił do Rosji, pracując w Kominternie oraz jako dziennikarz w prasie radzieckiej, reprezentując półoficjalne stanowisko bolszewickie w sprawach międzynarodowych. Od 1923 zwolennik Lwa Trockiego, po umocnieniu się władzy Józefa Stalina został w 1927 wykluczony z partii jako trockista. Zesłany; w 1929 ogłosił zerwanie z trockizmem, powrócił do łask. Jako utalentowany, ale cyniczny dziennikarz gromił swoich dawnych towarzyszy i innych wrogów Stalina, żądając dla nich kary śmierci. Jako autor panegiryku "Architekt społeczeństwa socjalistycznego" był jednym z pierwszych głosicieli kultu jednostki Stalina. We wrześniu 1936 ponownie aresztowany; osądzony w tzw. procesie siedemnastu ("paralelnego centrum trockistowskiego") gdzie wypełniał wszelkie polecenia śledczych i "w nagrodę" został skazany tylko na 10 lat łagru, gdzie w 1939 został zabity przez więźniów kryminalnych.
