Karol Edward Holtei
Z Wikipedii
Karl Eduard von Holtei (ur. 24 stycznia 1798 we Wrocławiu, zm. 12 lutego 1880 we Wrocławiu) – niemiecki poeta romantyczny, pisarz, aktor i reżyser teatralny. Uważany za najbardziej barwną postać kulturalną XIX wiecznego Śląska. Jego ojciec był huzarem, matka zmarła, gdy był jeszcze dzieckiem. Uczęszczał do gimnazjum we Wrocławiu. W 1815 r. ochotniczo wstąpił do armii pruskiej, zaraz potem zaczął studiować prawo na Uniwersytecie we Wrocławiu lecz szybko zrezygnował na rzecz teatru. Debiutował w teatrze wrocławskim jako Mortimer w sztuce Maria Stuart Schillera. Przez następne dwa lata prowadził wędrowne życie, częściej recytując swoje wiersze niż występując jako aktor na scenie.
Spis treści |
[edytuj] Urywki kariery
W młodości zadebiutował w teatrze pałacowym w Gorzanowie (wówczas Grafenort), do którego został zaproszony w 1816 r.[1] przez hrabiego Johanna Hieronymusa von Herbersteina.
4 lutego 1821 ożenił się z aktorką Luise Rogée w kościele ewangelickim w Obornikach Śląskich (Obernigk), z którą zamieszkał w swojej rezydencji w tejże miejscowości. Po narodzinach dzieci zasadził przed swoim domem jodły, z których wyrosły jedynie dwie – po latach jodła stała się herbem miasta. Założyciel i redaktor gazety "Obernigker Bote". Wraz z żoną przeprowadził się do Wrocławia, pracował we Wrocławiu jako poeta teatralny w Kalte Asche. Później przeniósł się do Berlina, gdzie jego żona miała kontrakt w teatrze na Dworze. Napisał tu wodewile: Die Wiener in Berlin (1824), i Die Berliner in Wien (1825), które zdobyły wielką popularność.
Wkrótce po śmierci pierwszej żony w 1825 r. otrzymał kontrakt w berlińskim "Königsstädtisches Theater" na placu Aleksandra, napisał tam wiele sztuk teatralnych m.in. Lenone (1829) oraz Der alte Feldherr (1829). W 1830 ożenił się z Julią Holzbecher (1809-1839), aktorką pracującą w tym samym teatrze, grał z nią w Darmstadt. Po powrocie do Berlina w 1831 r. napisał libretto do opery Des Adlers Horst dla Freanz'a Gläsera (1798-1861), a dla Ludwiga Devrienta dramat, Den dumme Peter (1837).
W 1833 Holtei wrócił na scenę i wraz z żoną odbył tournee po ważnych miejscowościach, objęło ono m.in. Hamburg, Lipsk, Drezno, Monachium i Wiedeń. Jego zdolności recytatorskie, zwłaszcza dramatów Szekspira przyniosły mu dużą sławę i w rezultacie stanowisko kierownika teatru w Wiedniu. Chociaż był zadowolony z sukcesów aktorskich i recytatorskich opuścił Wiedeń w 1836 r. i w latach 1837-1839 kierował teatrem w Rydze, gdzie zmarła jego druga żona.
Podróżwał po Niemczech recytując wiersze, na krótko przyjął posadę we Wrocławiu następnie osiadł w 1847 w Graz, gdzie napisał powieści: Die Vagabunden (1851), Christian Lammfell (1853) i Den letzte Komödiant (1863). Ostatnie lata życia spędził we Wrocławiu, nie mając środków finansowych zamieszkał w klasztorze, tam zmarł. Pochowany został na Cmentarzu Bernardyńskim, grób został zniwelowany przy likwidacji cmentarza ok. r. 1970.
Można powiedzieć, że Holtei wprowadził do kultury niemieckiej wodewil. Podróżował po całej Europie. Mówiono również, iż jako recytator nie miał sobie równych w deklamowaniu Szekspira. Był też pisarzem lirycznym, ważniejszymi jego dziełami tego rodzaju są Schlesische Gedichte (1830), Gedichte (1861), Stimmen des Waldes (1854). Stał się popularny na Śląsku, napisawszy wiele wierszy w lokalnym dialekcie. W młodości wiele czasu spędzał w wiejskim otoczeniu miejscowości Obernigk (ob. Oborniki Śląskie), stąd też w wielu wierszach opowiadał o krainie swego dzieciństwa - małej cichej osadzie wśród lasów i wzgórz. Wspomnieć należy również o autobiografii Holtei'a Vierzig Jahre (1843-1850) z suplementem Noch ein Jahr in Schlesien (1864). W latach sześćdziesiątych kilkukrotnie odwiedził ziemię kłodzką, gdzie korzystał z tamtejszych uzdrowisk oraz koncertów podczas których grano ulubioną melodię pisarza: "Mantellied". Po jego kilkukrotnych odwiedzinach i obdarowaniu długim wierszem, 1 września 1867 r. władze miasta Bad Reinerz (ob. Duszniki Zdrój) nadały mu honorowe obywatelstwo, którego co prawda poeta nie mógł odebrać osobiście, ale wkrótce odwdzięczył się darując miastu pieśń i portret z autografem i dedykacją.
[edytuj] Spuścizna poety
Karol Holtei podróżował po całej Europie szerząc nutę przyjaźni w sercach wielu narodów. Był przyjaźnie nastawiony do Polski i Polaków. Przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem. Tłumaczył jego utwory na język niemiecki (choć nie zabrakło głosów sceptyków twierdzących, że nie podawał przy tym, że jest to tłumaczenie), a losy wielu polskich bohaterów takich jak m.in. Tadeusz Kościuszko nie były mu obojętne co udowodnił pisząc utwory Stary wódz, Stanisław, czy Ostatni Polak. Ta przyjaźń i postawa nigdy nie została zapomniana. Wiele miejsc w miastach w których bywał, zarówno Polski jak i Europy, otrzymało nazwy na cześć poety i jego działalności. Stawiano mu również pomniki, a i dziś jego imieniem nazywane są szkoły. To stało się m.in. motywacją by uczcić jego pamięć nadając dnia 9 listopada 1997 roku jego imię Liceum Ogólnokształcącemu w Obornikach Śląskich, również jako symbol pojednania polsko-niemieckiego.
[edytuj] Ciekawostki
- imię Holtei'a Holteistrasse miała w okresie Rzeszy Niemieckiej dzisiejsza ulica Wojewódzka w Katowicach.
[edytuj] Dzieci Holtei'a
- z Luise Rogée
- z Julie Holzbecher
- brak?
Przypisy
- ↑ Arno Herzig, Małgorzata Ruchniewicz W kraju Pana Boga. Źródła i materiały do dziejów Ziemi Kłodzkiej od X do XX wieku, s. 174, Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, Kłodzko 2003, ISBN 83-916830-3-6.
