Jan Birtus
Z Wikipedii
Jan Birtus (zm. 8 grudnia 1863) - dowódca partii powstańczej z 1863 roku.
Pochodził z protestanckiej rodziny osiadłej w Hołosku pod Lwowem. Służył w armii austriackiej, w której osiągnął stopień kapitana. Z początkiem grudnia 1863 roku pojawił się w okolicach Sieradza, gdzie wspólnie z Żuawem, dowodził oddziałem powstańczej jazdy złożonym z 62 jeźdźców. 4 grudnia 1863 roku oddział polski stoczył walkę z Rosjanami na polach pomiędzy Kłoniszewem a Jeżewem. Jan Birtus z połową ludzi osłaniał odwrót. Po obu stronach byli zabici i ranni. Ranny Jan Birtus dostał się do niewoli i z rozkazu ppłk. Aleksandra Bremzena - naczelnika wojennego Łodzi został stracony. Alfons Parczewski napisał o nim:
- "Birtus, dziwnie sympatyczny mężczyzna w okularach (...) Ruszył w drogę i wkrótce dowiedzieliśmy się, że w odległości jakieś 15 km od Wodzierad (...) jego oddział został rozbity. Birtus, wzięty do niewoli, prawie natychmiast w Łodzi rozstrzelany. Był Ślązakiem z Księstwa Cieszyńskiego, prawdopodobnie pochodził z Jabłonkowa gdyż w wiele późniejszych latach podczas wędrówki po Księstwie Cieszyńskim zobaczyłem w Jabłonkowie na szyldach kupieckich liczne nazwiska Birtusów..."
[edytuj] Literatura
- Parczewski A., Powstanie styczniowe w okolicach Łodzi, [w:] Rocznik Oddz. Łódzkiego PTH, 1929-1930,
- Sokulski J., Birtus Jan, w: PSB, t.II/1, Kraków 1936, s. 107,
- Kolumna Z., Pamiątka dla rodzin polskich..., Kraków 1868.
