Harry Blackmun
Z Wikipedii
| Harry A. Blackmun | ||
|
||
| Funkcja | Sędzia Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych | |
| Okres urzędowania | od 9 czerwca 1970 do 4 sierpnia 1994 |
|
| Poprzednik | Abe Fortas | |
| Następca | Stephen Breyer | |
| Urodzony | 12 listopada 1908 Nashville (Illinois) |
|
| Zmarł | 4 marca 1999 Arlington, Wirginia |
|
| Mianowany przez | Richarda Nixona | |
Harry Andrew Blackmun (urodzony 12 listopada 1908, zmarły 4 marca 1999) był amerykańskim prawnikiem i sędzią, który w latach 1970-1994 zasiadał w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych. W czasie swej kariery w najwyższym organie sądownictwa amerykańskiego był jednym z najbardziej wpływowych i znanych sędziów. Jest m.in. autorem uzasadnienia decyzji w sprawie Roe v. Wade, uznającej prawo do dokonania przerwania ciąży oraz z innych spraw. Już na emeryturze zdobył sławę jako jedyny sędzia Sądu Najwyższego który kiedykolwiek zagrał rolę w filmie (Amistad).
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata
Urodził się w Nashville w Illinois (z powodu identycznej nazwy częstym błędem jest twierdzenie, iż przyszedł na świat w Nashville, stolicy stanu Tennessee). Wychowywał się w Dayton's Bluff w Minnesocie. Jego rodzice nazywali się Corwin Blackmun i Theo Reuter. Przyszły sędzia z wyznania był metodystą.
Dzięki przyznanemu mu stypendium ukończył prawo w Harvard College (w 1932, przedtem ukończył matematykę w 1929). Co ciekawe jednym z jego profesorów był wybitny prawnik Felix Frankfurter, który zasiadał potem na tym samym miejscu w Sądzie Najwyższym co potem Blackmun.
Po ukończeniu studiów pracował pracował m.in. jako wykładowca na uniwersytecie stanu Minnesota, a także prowadził własną praktykę (był np. doradcą prawnym Mayo Clinic).
[edytuj] Rodzina
w roku 1941 poślubił Dorothy E. Clark, z którą miał trzy córki: Nancy, Sally i Susan. Dorothy przeżyła męża i zmarła 13 lipca 2006.
[edytuj] Kariera przed Sądem Najwyższym
Prezydent Dwight D. Eisenhower mianował Blackmuna sędzią federalnego sądu apelacyjnego dla 8. okręgu 4 listopada 1959.
[edytuj] Pierwsze znaczące sprawy
W czasie swej kariery w federalnym sądzie apelacyjnym Blackmun po raz pierwszy wydawał opinię w znaczących sprawach, które służyły potem za precedens. M.in. w głośnym procesie Jackson v. Bishop (1968) w decyzji jego autorstwa uznano, iż psychiczne znęcanie się na więźniami jest niezgodne z konstytucyjnym zakazem stosowania kar okrutnych i wymyślnych.
[edytuj] Sąd Najwyższy
4 kwietnia 1970 otrzymał nominację na sędziego Sądu Najwyższego z rąk prezydenta Richarda Nixona, przy czym Senat zatwiedził go w tym samym roku. Wobec jego nominacji nie było znaczącej opozycji, czego nie można było żadną miarą powiedzieć o dwóch następnych, odrzuconych przez Senat.
Nixon ogółem mianował czterech sędziów, zatwierdzonych przez Senat (prezes Sądu Warren Burger, Blackmun, Lewis F. Powell oraz mianowany potem przez Reagana prezesem William H. Rehnquist).
Początkowo Blackmun uchodził za nieco bardziej konserwatywnego sędziego, choć bardziej umiarkowanego niż pozostali mianowani przez Nixona. Głosował wówczas m.in. przeciwko (wraz z pozostałymi trzema) wnioskowi większości w sprawie Furman v. Georgia (1972), która stosunkiem głosów 5-4 faktycznie zniosła karę śmierci. W 1976 głosował za jej przywróceniem w innej sprawie Gregg v. Georgia, która z kolei zezwoliła na jej stosowanie (stosunek głosów wyniósł 7-9).
[edytuj] Roe v. Wade
W precedensowej sprawie Roe v. Wade autorem uzasadnienia i wnioskodawcą większości był właśnie sędzia Blackmun. Napisał wówczas (z czym zgodziło się siedmiu sędziów, czyli William O. Douglas, Burger, Powell, William J. Brennan, Thurgood Marshall oraz Potter Stewart) iż prawo stanu Teksas, zakazujące kobietom możliwości dokonania przerwania ciąży jest pogwałceniem 14. poprawki do konstytucji i prawa do prywatności. Przeciwko wnioskowi zagłosowali Byron White i Rehnquist.
W konsekwencji decyzja Blackmuna doprowadziła do legalizacji możliwości aborcji w całych Stanach Zjednoczonych, dzięki czemu zapewnił sobie poczesne miejsce w historii amerykańskiego prawa.
[edytuj] Ewolucja na lewo
Mimo początkowych nieco bardziej konserwatywnych poglądów z biegiem czasu sędzia Blackmun stawał się coraz bardziej w swoich poglądach liberalny. W owym czasie zbliżył się do reprezentującego lewe skrzydło Williama J. Brennana.
Blackmun napisał wniosek mniejszości w sprawie Bowers v. Hardwick, w którym nie zgodził się z decyzją sądu, która podtrzymała prawa uznające seks oralny i analny za "sodomię" i jako takie karalne. Wówczas poparli go Brennan, Marshall oraz John Paul Stevens. W opinii Blackmun ostro skrytykował m.in. "obsesyjne podejście do sprawy większości" i podkreślał ograniczenie przez to wolności osobiste.
Tak więc jakkolwiek już u początków kariery był może bardziej konserwatywny, ale i tak bardzo umiarkowany, wyraźnie daje się zauważyć jego ewolucję w późniejszych latach ("pod wpływem praktyki" - jak sam utrzymywał).
[edytuj] Kara śmierci
Mimo początkowego poparcia dla stosowania kary śmierci (sprawy Furman i Gregg v. Georgia, a także Roberts v. Louisiana oraz Woodson v. North Carolina - obie w 1976), także i w tym przypadku z biegiem lat Blackmun zaczął zmienią poglądy. W 1977 w sprawie Coker v. Georgia głosował za zniesieniem kary śmierci za gwałt.
W pewien czas potem zaczął głośno wypowiadać się przeciwko stosowaniu kary śmierci i równie konsekwentnie głosował przeciwko kolejnym wnioskom w tej sprawie (w 1994, przy okazji sprawy Callins v. Collins stwierdził nawet, że "eksperyment z karą śmierci zawiódł" i że "nie chce mieć więcej do czynienia z machiną śmierci". Przy innej okazji powiedział, iż jego zdaniem kara śmierci zawsze będzie niezgodna z konstytucją i powinna być zniesiona).
Jego kolega z sądu, Lewis Powell, który także głosował w obu głośnych sprawach za utrzymaniem stosowania kary śmierci, stwierdził potem, iż i jego zdaniem powinna być ona zniesiona.
[edytuj] Inne sprawy
W głośnej sprawie DeShaney v. Winnebago County Blackmun napisał emocjonalny wniosek mniejszości. Na mocy tej sprawy 10-letni Joshua DeShaney, nad którym opiekę po rozwodzie sąd w Wyoming przyznał ojcu Randy'emu, który potem często go maltretował, pozostał wraz z nim, gdyż sądy odmówiły interwencji w tej sprawie (odebrania prawa do wychowania). Do wniosku Blackmuna dołączyli wówczas Brennan i Marshall.
W 1992 napisał wniosek większości w sprawie Planned Parenthood v. Casey, która utrzymywała w mocy postanowienia Roe v. Wade. W sprawie Herrera v. Collins ponownie napisał wniosek mniejszości, argumentując w nim, iż egzekucja osoby bez wystarczających dowodów winy i braku możliwości skutecznej obrony jest po prostu morderstwem.
[edytuj] Odejście
W kwietniu Blackmun, który od lat 80. był praktycznie jednym z najbardziej liberalnych sędziów Sądu Najwyższego, ogłosił zamiar odejścia na emeryturę. Na jego miejsce prezydent Bill Clinton mianował, zatwierdzonego przez Senat, Stephena Breyera.
22 lutego 1999 Blackmun poważnie zaniemógł i, mimo szybkiem operacji, zmarł w dziesięć dni później. Pochowano go na narodowym cmentarzu w Arlington. Zmarła niedawno żona pochowana została obok niego.
[edytuj] Amistad
W 1997 Blackmun zagrał rolę sędziego Sądu Najwyższego Josepha Story'ego w głośnym filmie Stevena Spielberga Amistad (Story był jednym z jego bezpośrednich poprzedników).
W pamiętnej sprawie Amistadu sędzia Story był autorem orzeczenia, na mocy którego murzyni zostali uwolnieni. Była to jedna z precedensowych spraw, jak się potem okazało, na drodze do zniesienia niewolnictwa.
Co prawda Blackmun pojawia się na krótko, pod koniec filmu, kiedy czyta decyzję, to jednak Spielberg powiedział potem: Sędzia Story napisał doskonałe uzasadnienie wyroku i my wykorzystaliśmy jego część w filmie. Sędzia Blackmun wygłosił je dokładnie tak samo jak przed Sądem Najwyższym i ja miałem wrażenie, że to sędzia Story wydaje wyrok w 1841 roku. Reżyser przyznał też, iż czuł się zaszczycony udziałem Blackmuna w filmie.
[edytuj] Ciekwostka
Podobnie jak mianowany tuż przed nim przez Nixona prezes Sądu Najwyższego Warren Burger Blackmun pochodził z Minnesoty. Dlatego nazywano ich The Minnesota Twins. Mimo dzielących ich sporych różnić światopoglądowych (zwłaszcza w późniejszym okresie), prywatnie Burger i Blackmun byli przyjaciółmi. Blackmun był nawet drużbą na ślubie Burgera.
