Giotto di Bondone

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy włoskiego malarza i architekta. Zobacz też: Giotto (sonda kosmiczna).

Madonna z Dzieciątkiem, ok. 1306-1310, Uffizi

Giotto di Bondone, właściwie Angiolo di Bondone, zdrobniale: Angiolotto (ur. ok. 1266, zm. 1337) – malarz i architekt włoski. Do najważniejszych dzieł należą: freski w kaplicy Scrovegnich w Padwie, w kościele Santa Croce we Florencji oraz w bazylice św. Franciszka w Asyżu (autorstwo tych ostatnich jest podawane w wątpliwość).

Zgodnie z przekazem Ghibertiego i Vasariego, Cimabue miał zobaczyć rysunki owiec, wykonane przez młodego pastuszka Giotta i przyjąć go do swojego warsztatu. Choć trudno stwierdzić, na ile prawdziwa jest ta legenda, to za fakt uznaje się, iż Cimabue był mistrzem Giotta. Cimabue w latach 1288-1292 wykonywał freski w bazylice św. Franciszka w Asyżu. Wraz z mistrzem pojawił się i jego uczeń. Przy freskach pracowało wielu artystów m.in. z Rzymu i dzięki temu Giotto mógł zdobyć gruntowne wykształcenie. Utalentowany młody malarz był coraz częściej dopuszczany do pracy przy freskach i dzisiaj badacze wiodą spór o autorstwo poszczególnych malowideł. Z pewnością rola Giotta w malowaniu fresków wzrastała z czasem, ale przypisywanie mu całości fresków to uproszczenie wynikające z jego późniejszej sławy. Niewykluczone, iż młody Giotto wraz z mistrzem odbył podróże także do Pizy i Rzymu; przypisuje mu się fragmenty fresków z Bonifacym VIII w Bazylice na Lateranie i medaliony z prorokami z Santa Maria Maggiore (ok. 1290). Po powrocie do Florencji Giotto ożenił się z Ciutą di Lapo del Pela. Mieli ośmioro dzieci: czterech synów i cztery córki.

Opłakiwanie, 1304-1306, (200 x 185 cm). Fresk w Kaplicy Scrovegnich, Padwa

Giotto (?), Kazanie do ptaków z cyklu św. Franciszka, bazylika św. Franciszka w Asyżu

We wczesnym okresie swojej twórczości wykonał niemal 6-metrowy krucyfiks dla kościoła Santa Maria Novella we Florencji, poliptyk z Badii, Madonnę z Dzieciątkiem i Stygmatyzację św. Franciszka.

W latach 1303-1305 Giotto pracował w Padwie malując freski kaplicy Scrovegnich (dell'Arena). Wówczas Giotto po raz pierwszy pojawił się w źródłach pisanych; tym samym jest to pierwsze chronologicznie dzieło, które jest mu bezdyskusyjnie przypisywane. Kaplica poświęcona jest Marii i Jezusowi. Na ścianach bocznych umieszczono po trzy cykle obrazów, jeden nad drugim. Górny prawy to sześć obrazów z życia Joachima i Anny, rodziców Marii. Górny lewy to sześć obrazów o życiu Marii do momentu Zwiastowania. Środkowy cykl to dwadzieścia dwa obrazy z życia Jezusa, usytuowane po obu stronach kaplicy. Natomiast cykle dolne to alegorie siedmiu cnót (strona prawa) i siedmiu grzechów głównych (strona lewa). Wszystkie cykle wiąże ze sobą fresk Ostatnia Wieczerza namalowany na ścianie nad wejściem do kaplicy. Freski w prezbiterium kaplicy Scrovegnich powstały po roku 1317 i wykonali je prawdopodobnie uczniowie Giotta.

Giottowi często przypisuje się autorstwo cyklu fresków św. Franciszka w bazylice św. Franciszka w Asyżu, jednak część badaczy sprzeciwia się temu. Brak jest źródeł, które jednoznacznie potwierdziłyby taką atrybucję (wspominają one, iż Giotto pracował w Asyżu albo nawet wymieniają tę bazylikę, ale bez podania konkretnego miejsca). Vasari jako pierwszy przypisał Giottowi ten cykl i do dziś autorstwo Giotto podtrzymywane jest przez większość publikacji. Cykl został wykonany w górnym kościele, w dolnym pasie przedstawień. Łącznie namalowanych jest 28 scen, opartych na biografii św. Franciszka Legenda Maior pióra św. Bonawentury.

W latach 1310-1320 Giotto prowadził prace malarskie we florenckiej bazylice Santa Croce, dekorując freskami cztery kaplice. Od roku 1328 pracował w Neapolu na zlecenie Roberta Andegaweńskiego, króla Neapolu. Dekorował freskami kaplicę pałacową i stworzył cykl obrazów Sławni ludzie w wielkiej sali pałacu królewskiego. Po powrocie do Florencji w 1334 roku otrzymał stanowisko nadzorcy budowy miasta i katedry. Zaprojektował dzwonnicę, Ponte Carraia (most na rzece Arno), zmodernizował fortyfikacje miasta.

Do jego uczniów należeli m.in. Taddeo Gaddi i Maso di Banco.

Wkrótce umarł w pełni sławy. Cennino Cennini, włoski malarz i teoretyk malarstwa napisał o nim: sztukę malarską zamienił z greckiej w łacińską i uczynił ją nowoczesną; jego dzieło było doskonalsze niż czyjekolwiek gdziekolwiek indziej. Giottem zachwycali się krytycy i malarze prawie każdej epoki: nazareńczycy, prerafaelici, malarze z Pont-Aven z Gauguinem na czele. Wszyscy doceniali skalę barw, harmonię koloru, zrównoważenie kompozycji i metafizyczny spokój malowanych postaci.