Freony
Z Wikipedii
Freony (CFCl) - jest to grupa chloro i fluoropochodnych węglowodorów alifatycznych, znanych pod handlową nazwą "Freon" i używanych m.in. jako ciecz chłodząca w chłodziarkach oraz jako czynnik napędowy w aerozolach. Słowo Freon jest zarejestrowanym znakiem handlowym należącym do koncernu DuPont. Freony uznano powszechnie w latach '90 XX wieku za szkodliwe dla środowiska. Uważa się, że ich emisja do środowiska jest jedną z głównych przyczyn zanikania warstwy ozonowej w atmosferze ziemskiej. Przed tym odkryciem freony były masowo stosowane jako ciecze robocze w chłodziarkach, gaz nośny w aerozolowych kosmetykach, oraz do produkcji spienionych polimerów.
W latach '90 opublikowano badania dowodzące, że emisja freonów do atmosfery powoduje niszczenie warstwy ozonowej. Obserwacje zmniejszonego poziomu ozonu nie budziły dyskusji. Wątpliwości skupiły się na powiązaniu freonów z tym zjawiskiem. Niektórzy naukowcy twierdzili, że niszczenie ozonu mogą powodować ogólne zmiany zachodzące w klimacie Ziemi. W tym samym czasie wygasły patenty koncernów produkujących freony, a chemicy z kilku koncernów opracowali skuteczne zamienniki freonów, które zostały opatentowane. Wywołało to komentarze medialne, sugerujące powiązania naukowców oskarżających freony z koncernami chemicznymi usiłującymi sprzedać swoje nowe produkty.
Mimo pewnych wątpliwości większość krajów przystąpiła do Konwencji Wiedeńskiej oraz Protokołu Montrealskiego, gdyż dowody na szkodliwe działanie freonów były dobrze udokumentowane. Największe gospodarki świata zgodziły się na zamrożenie produkcji freonów na poziomie z roku 1986. Aktualnie istnieje szereg badań, prowadzonych przez niezależne ośrodki naukowe potwierdzające szkodliwość działania freonów i wskazujące na ich kumulację w atmosferze, ze względu na ich trwałość.
Wynalazcą freonu był Thomas Midgley. Najpopularniejszym freonem stał się R-12 czyli dichlorodifluorometan. Jego wzór sumaryczny to CCl2F2. Freony są nietoksyczne i niepalne. W temperaturze pokojowej i ciśnieniu atmosferycznym są gazami. W instalacjach chłodniczych freony są cieczami na skutek ich sprężenia. Freony łatwo ulatniają się do atmosfery z nieszczelnych instalacji, bez pozostawiania widocznych śladów wycieku, co powoduje, że nieszczelności takie trudno jest wykryć. [poprawka: z nieszczelności, w 80% przypadków, ucieka również olej krążący w układach, który jest pierwszą oznaką nieszczelności]
Obecnie głównym następcą freonu R 12 jako cieczy chłodniczej jest R 134a (nazwy handlowe Suva 134a; Solkane 134a; Genetron 134a). Podczas kiedy freony to związki fluoru, chloru i węgla, R 134a jest fluorowanym węglowodorem zawierającym niepodstawione atomy wodoru (nie zawiera chloru). Jej wzór sumaryczny to CH2FCF3. Nazwa chemiczna to 1,1,1,2-tetrafluoroetan.
| Oznaczenia | Nazwa angielska | Nazwa polska | |
| R-11 | CFC-11 | Trichlorofluoromethane | trichlorofluorometan |
| R-12 | CFC-12 | Dichlorodifluoromethane | dichlorodifluorometan |
| R-13 | CFC-13 | Chlorotrifluoromethane | chlorotrifluorometan |
| R-22 | HCFC-22 | Chlorodifluoromethane | chlorodiflurometan |
| R-23 | HFC-23 | Trifluoromethane | trifluorometan |
| R-113 | CFC-113 | Trichlorotrifluoroethane | trichlorotrifluoroetan |
| R-114 | CFC-114 | 1,2-Dichloro-1,1,2,2-Tetrafluoroethane | 1,2-dichloro-1,1,2,2-tetrafluoroetan |
| R-115 | CFC-115 | 1-Chloro-1,1,2,2,2-Pentafluoroethane | 1-chloro-1,1,2,2,2-pentafluoroetan |
| R-116 | CFC-116 | Hexafluoroethane | heksafluoroetan |
| R-134a | HFC-134a | 1,1,1,2-Tetrafluoroethane | 1,1,1,2-tetrafluoroetan |
| R-227ea | HFC-227ea | 1,1,1,2,3,3,3-Heptafluoropropane | 1,1,1,2,3,3,3-heptafluoropropan |
Tabela 1: Nazwy najpopularniejszych freonów i innych związków chłodniczych.
