Dromeozaury

Z Wikipedii

Dromeozaury
mikroraptor
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
Takson	celurozaury
Nadrodzina	deinonychozaury
Rodzina	dromeozaury
Nazwa systematyczna
Dromaeosauridae
Matthew & Brown, 1922
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Dromeozaury, Dromaeosauridae, raptory - teropody (drapieżne dinozaury) należące do rodziny Dromaeosauridae ('biegające jaszczury' od greckich słów dromeus (δρομευς) - 'biegacz' i sauros (σαυρος) 'jaszczur'). Często potocznie nazywane 'raptorami'. Określenie to spopularyzował film Park Jurajski Stevena Spielberga.

Dromeozaury były niewielkimi, zwinnymi drapieżnikami, które rozwinęły się w okresie jurajskim, największy rozkwit przeżywając w okresie kredowym.

Ich rozmiar wahał się w granicach 0,5-7 m długości. Ich cechą charakterystyczną był zakrzywiony pazur, zamocowany na wygiętym do tyłu, drugim palcu każdej z tylnych kończyn. Służył on do polowania, zwierzę prawdopodobnie skakało na swoją ofiarę, a następnie zadawało serię pchnięć (nie jak wcześniej myślano - cięć rozszarpujących ciało ofiary), które przebijały się przez narządy wewnętrzne i żyły, doprowadzając do natychmiastowej śmierci ofiary. Ogony dromeozaurów były usztywnione przez ścięgna, co pomagało utrzymać równowagę w czasie biegu i skoku. Microraptor gui miał nawet ogon zakończony niewielkim "sterem" z piór, co pomagało mu w zwinnym poruszaniu się.

Ich życie społeczne pozostaje przedmiotem kontrowersji. Razem ze skamieniałościami roślinożernych tenontozaurów kilkakrotnie znajdowano zęby deinonychów i skamieniałości grup tych drapieżników, które wg jednej z interpretacji miały zginąć, atakując większą od siebie ofiarę; odkrycia te przyczyniły się do popularyzacji poglądu, że przynajmniej niektóre gatunki dromeozaurów polowały w zorganizowanych watahach, co umożliwiało im atakowanie nawet kilkakrotnie większych zwierząt^[1]. Część naukowców kwestionowała jednak zasadność takiego założenia, twierdząc, że deinonychy mogły równie dobrze skupiać się wokół znalezionej padliny tenontozaurów, a analiza znanych skamieniałości nie pozwala ani na przyjęcie, ani na odrzucenie żadnej z tych hipotez^[2]. Roach & Brinkman (2007) wprost zakwestionowali tezę o dromeozaurach współpracujących w stadzie podczas łowów; ich zdaniem, odkryte skamieniałości tych zwierząt wskazują, że ich sposób polowania i żerowania był bardziej zbliżony do tego spotykanego u waranów z Komodo. W myśl tej hipotezy znalezione przy zabitych tenontozaurach skamieniałości deinonychów były w istocie szczątkami osobników, które zostały zabite i częściowo pożarte przez większe osobniki swojego gatunku.^[3]

Li i in. (2008) opisali skamieniałe tropy dromeozaurów odkryte w prowincji Szantung w Chinach. Ślady pochodzą z wczesnej kredy; należą do dwóch ichnorodzajów - Dromaeopodus (ślady zostawione przez duże zwierzę, porównywalne z achillobatorem) i mniejszego Velociraptorichnus. Autorzy publikacji opisują m.in. reprezentujące ichnorodzaj Dromaeopodus tropy sześciu dromeozaurów. Wszystkie zostały zostawione przez zwierzęta porównywalnej wielkości, idące w jednym kierunku; tropy różnych osobników nie pokrywały się, co więcej - zwierzęta idąc, pozostawały przez cały czas w równej odległości od siebie nawzajem. Zdaniem autorów publikacji, taki układ śladów wskazuje, że dromeozaury, które je zostawiły, nie przechodziły przez teren, na którym odkryto tropy, niezależnie i w pewnych odstępach czasu, ale w tym samym czasie, jako grupa; znalezisko to, jak twierdzą autorzy, dowodzi więc, że przynajmniej niektóre dromeozaury żyły stadnie. Nie dowodzi to automatycznie, że również wspólnie polowały (tropy z Chin nie wskazują, by zwierzęta w chwili zostawiania śladów polowały); autorzy publikacji twierdzą jednak, że takiej możliwości nie można też wykluczyć^[4].

Znane rodzaje Dromaeosauridae to:

• RODZINA DROMAEOSAURIDAE
  • Atrociraptor
  • Dromaeosauroides
  • Luanchuanraptor
  • Mahakala
  • Pyroraptor
  • ?Unquillosaurus
  • Variraptor

• • podrodzina Dromaeosaurinae
    • Achillobator
    • Adasaurus
    • Dromaeosaurus
    • Utahraptor

• • podrodzina Microraptorinae
    • Bambiraptor
    • Cryptovolans
    • Graciliraptor
    • Microraptor
    • Sinornithosaurus

• • podrodzina Unenlagiinae
    • Buitreraptor
    • Neuquenraptor
    • Rahonavis
    • Shanag
    • Unenlagia

• • podrodzina Velociraptorinae
    • Deinonychus
    • Saurornitholestes
    • Tsaagan
    • Velociraptor

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Maxwell, W. Desmond; & Ostrom, John H. (1995). "Taphonomy and paleobiological implications of Tenontosaurus-Deinonychus associations". Journal of Vertebrate Paleontology 15 (4): 707–712 Abstrakt: http://vertpaleo.org/publications/jvp/15-707-712.cfm
2. ↑ Carpenter, Kenneth (1998) "Evidence of predatory behavior by carnivorous dinosaurs" Gaia 15: 135-144.
3. ↑ Roach, Brian T. & Brinkman, Daniel L. (2007). "A reevaluation of cooperative pack hunting and gregariousness in Deinonychus antirrhopus and other nonavian theropod dinosaurs". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 48 (1): 103–138. Abstrakt: http://www.bioone.org/perlserv/?request=get-abstract&doi=10.3374%2F0079-032X(2007)48%5B103%3AAROCPH%5D2.0.CO%3B2
4. ↑ Li, Rihui; Lockley, Martin G.; Makovicky, Peter J.; Matsukawa, Masaki; Norell, Mark A.; Harris, Jerald D. & Liu, Mingwei (2008). "Behavioral and faunal implications of Early Cretaceous deinonychosaur trackways from China" Naturwissenschaften 95: 185–191. DOI: 10.1007/s00114-007-0310-7