Castle Bravo
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
.jpg/330px-Castle_Bravo_(black_and_white).jpg)
Castle Bravo to nazwa kodowa (kryptonim) nadana próbnej eksplozji termojądrowej na atolu Bikini (Wyspy Marshalla) należącym do Stanów Zjednoczonych. Była to pierwsza eksplozja przeprowadzona w ramach operacji "Castle".
Spis treści |
[edytuj] Projekt
Jednym z celów detonacji było przetestowanie deuterku litu (Li2H) jako nowego paliwa do broni wodorowej. Jest on lepszy niż poprzednie paliwo, jakim był płynny deuter (izotop wodoru). Jako pierwsi deuterku litu użyli sowieci, jednak siła bomby nie przyniosła oczekiwanych rezultatów (wyniosła zaledwie 400 kiloton, czyli znacznie mniej niż przewidywane kilka megaton TNT). Bomba Bravo okazała się najpotężniejszą bombą wodorową zdetonowaną przez Stany Zjednoczone - jej siła wyniosła 15 Mt (przewidywano zaledwie 4-8 Mt), czyli 1000 razy silniej niż bomba zrzucona na Hiroshimę i 3 razy słabsza niż najpotężniejsza, sowiecka Bomba Cara (58 Mt). Doprowadziła też do największej katastrofy ekologicznej w historii USA i programu broni jądrowej na świecie.
[edytuj] Zwiększona moc
Bomba została nazwana "Shrimp" (Karzełek) i miała podobną budowę co Ivy Mike, pierwsza bomba wodorowa, lecz z użyciem nowego paliwa termojądrowego (wspomniany deuterek litu). Jako lustrzanki (zwierciadła odbijającego neutrony) użyto lekkiego aluminium zamiast ciężkiej stali. Całość ważyła 10,660 kg, mierzyła 4,56 x 1,56 m. Co najważniejsze jednak, jej obudowa była wykonana z nierozszczepialnego uranu, którego - po pracy reaktorów jądrowych - było pod dostatkiem. Uran ten był materiałem nierozszczepialnym (nie nadawał się do reakcji jądrowych). Naukowcy nie przewidzieli jednak, że promieniowanie rentgenowskie i straszliwe gorąco wytworzone podczas eksplozji przemieni go w materiał rozszczepialny. Obudowa, która miała być "nieczynna", sprawiła ze moc bomby była niemal 4 razy większa niż zakładano w najłagodniejszych przewidywaniach, a prawie dwa razy większa niż w najostrzejszych.
Shrimp został zdetonowany 1 marca 1954 r. Ognista kula osiągnęła 5 km średnicy i wzniosła się na 11 km (w ciągu minuty); po mniej niż 10 minutach osiągnęła aż 100 km. Stalowa wieża (tzw. shot-box - budka, w której umieszczona była bomba) i wyspa zniknęły, większość sprzętu również. Chmurę i kulę ognia było widać z atolu Kwajalein odległego o 450 km.
[edytuj] Opad radioaktywny
Test Bravo spowodował wielką katastrofę ekologiczną. Ponieważ z 15 Mt 10 pochodziło z rozszczepienia, a tylko 5 z syntezy, nastąpił ogromny opad radioaktywny, rozchodzący się w kierunku zamieszkanych wysp atolu. W połączeniu z niekorzystnym wiatrem i wielką siłą eksplozji doszło do skażenia najbliższych wysp. Obliczono, że gdyby eksplozja nastąpiła w Waszyngtonie, opad w tych samych warunkach dotarłby do Nowego Jorku. Ludzie nie mieli pojęcia o zagrożeniu. Wg świadków, "dzieci wybiegły na dwór z chat, łapiąc, a nawet połykając opadające białe płatki, myśląc, że to śnieg, o którym tyle czytały w książeczkach i gazetach. Jednak wkrótce potem skóra zaczęła je piec i robiła się czerwona, w miejscu gdzie upadły płatki, a dzieci zaczęły wymiotować krwawą mazią i dostały biegunki. Płatki, które opadły na skórę, nie chciały zejść lub odchodziły wraz ze skórą". Skażeniu uległo też wiele osób, które wyszły przed domy by obserwować niezwykłe zjawisko, jakim była detonacja. Maksymalna odległość na jaką wiatr poniósł promieniotwórcze pyły wynosiła 300-320 mil (ok. 500-600 km). Amerykanie w cztery dni po eksplozji podjęli decyzję o natychmiastowej ewakuacji całego atolu, ale dla wielu pomoc przybyła za późno. Nie wiadomo dokładnie, ile osób zginęło lub odniosło poważne obrażenia wskutek opadu. U osób napromienowanych zaobserwowano wymioty, biegunki, utratę włosów, "ślepotę atomową" (uszkodzenia wzroku wywołane promieniowaniem) a nawet poparzenia (w tym wewnętrzne, głównie u dzieci które połykały "śnieg").
[edytuj] "Szczęśliwy Smok"
Sprawa opadu została przez amerykańskie media i władze wyciszona, głównie po to, aby nie dać Związkowi Radzieckiemu powodów do zadowolenia, lecz również dlatego, że społeczeństwo amerykańskie niezbyt przychylnie odnosiło się do prób jądrowych. Wkrótce jednak na jaw wyszła sprawa kutra japońskiego "Fukuryu Maru No. 5" (Piąty Szczęśliwy Smok). Gdy znajdował się on około 140-170 km. od "punktu zero" uderzył weń opad radioaktywny. Załoga zapadła na chorobę popromienną; radiooperator, który był w tym czasie na pokładzie i krzyknął przerażony, że "widzi coś większego od słońca!" zmarł wkrótce potem. Japońskie media i opinia publiczna ostro zareagowały na ten incydent. Radiooperatora nazwano "pierwszą ofiarą bomby H" (notabene nie licząc ofiar na wyspach już w czasie pierwszej próby atmosferycznej w ZSRR zginęły dwie osoby - dziewczynka i jej matka w zawalonym domu oraz żołnierz zasypany w okopie), a atol Bikini "drugą Hiroshimą". Całej załodze nadano status hibakusha (człowiek, który był świadkiem lub ofiarą eksplozji atomowej i odniósł jej skutki), a rząd zmusił władze amerykańskie do wypłacenia odszkodowań. Amerykanie zobowiązali się również wypłacić odszkodowania mieszkańcom Wysp Marshalla oraz: załodze lotniskowca USS "Bairoko", na którym szesnastu członków doznało poparzeń poradiacyjnych, oraz grupie naukowców, którzy obserwowali eksplozję z łodzi odległej o 60 km i którzy zapadli na chorobę popromienną.
-
- Historia załogi kutra była zapewne inspiracją dla reżysera Ishiro Hondy do nakręcenia filmu "Gojira" (am. Godzilla, King of the Monster, pol. Godzilla, Król Potworów), w którym alegorią do ataków atomowych i wypadku z opadem radioaktywnym jest tytułowy potwór.
[edytuj] Kontrowersje wokół "Projektu 4.1"
|
|
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
W Ameryce wybuchł skandal związany z tzw. Projektem 4.1. Amerykańscy naukowcy dokonywali eksperymentów na ludziach i zwłokach aby dowiedzieć się więcej o skutkach opadu radioaktywnego. Dochodziło nawet do przejmowania zniekształconych, martwych płodów za cenę kilku dolarów. Co więcej, podobna sytuacja miała miejsce w Hiroshimie i Nagasaki w pierwszych dniach po wybuchu. Projekt trwał przez 6 dni, do 7 marca 1954. "Eksponaty" spisano, sfotografowano, skatalogowano i w niektórych przypadkach wywieziono do Ameryki. Atmosferę oburzenia podsycał fakt, że przez cały okres zimnej wojny w więzieniach amerykańskich eksperymentowano na skazanych na śmierć więźniach, by sprawdzić objawy choroby popromiennej i oparzeń radioaktywnych[potrzebne źródło]. Amerykanie znali te przerażające detale przed zrzutem atomowym na Japonię[potrzebne źródło].
[edytuj] Skutki
Ofiary opadu wysiedlono i przeniesiono na niezamieszkany atol Utirik. W 1960 Amerykanie uznali teren za "czysty i możliwy do zamieszkania". Jednak pierwsze rodziny wróciły dopiero w 1979 r.; po trzech miesiącach opuściły wyspy na stałe, z powodu utrzymującego się skażenia. Strefa wyłączona z użytku objęła 1% wszystkich lądów na ziemi. Bombę podobną do Shrimpa (lecz pozbawioną pancerza z uranu) produkowano do lipca 1956 r. jako Mk-21 o sile wybuchu 4 Mt; w 1957 do produkcji weszła bomba Mk-36 która przez pewien czas była standardową bombą wodorową.
[edytuj] Źródła
Energia jądrowa wczoraj i dziś. Autor:, Jezierski Grzegorz. Kod: 83921. ISBN 83-204-3038-0
