Bitwa o Berlin
Z Wikipedii
| Bitwa o Berlin II wojna światowa |
|||||||||||||||||
| Data | 16 kwietnia 1945 - 2 maja 1945 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Berlin, Niemcy | ||||||||||||||||
| Wynik | kapitulacja III Rzeszy | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
Bitwa o Berlin - to działania zbrojne w 1945, mające na celu zdobycie Berlina.
Operacja berlińska rozpoczęła się 16 kwietnia 1945 nad Odrą, a realizowana była przez 1 Front Ukraiński marszałka Iwana Koniewa, 2 Front Białoruski marszałka Konstantego Rokossowskiego i 1 Front Białoruski marszałka Gieorgija Żukowa. Armia Czerwona przekraczała rzekę w nocy oświetlana przez reflektory lotnicze co oślepiało Niemców. Fronty te liczyły razem 2,5 mln żołnierzy, dysponowały 6250 czołgami, 7500 samolotami i 41 tys. dział. Miasta broniła Grupa Armii "Wisła", z Czech ściągano dodatkowo wojska generała Schornera. 19 kwietnia niemiecka linia obrony nad Odrą została przerwana przez wojska Żukowa i wojska radzieckie zaczęły okrążać Berlin. Pierścień okrążenia zamknięto 25 kwietnia w Poczdamie. Miasto zdobyto 2 maja 1945 po ciężkich walkach ulicznych. W operacji berlińskiej, która rozgrywała się od Zgorzelca na południu po Wolgast na północy brały udział na północy oddziały 1 Armii i na południu 2 Armii Wojska Polskiego.
[edytuj] Obrona Berlina
Adolf Hitler ogłosił miasto twierdzą już 1 lutego 1945 roku. Zorganizowano trzy pierścienie obrony (zewnętrzny sięgał 20-40 km od centrum). Obszar podzielono na dziewięć sektorów obronnych : osiem na obwodzie i jeden centralny, w którym mieściły się m.in. Reichstag, Kancelaria Rzeszy i siedziba Gestapo. Mimo to, z wojskowego punktu widzenia, nie można było uznać, że Berlin dysponował silną obroną. W kotle o pow. 325 km² znalazła się jedna dywizja i to artylerii przeciwlotniczej, pułk "Grossdeutschland", po kilka batalionów policji i saperów oraz dwieście batalionów Volkssturmu, cywilnej gwardii starców, młodzieży i inwalidów(łącznie-wojskowych-43 tys., volkssturmistów-45 tys.). Ogółem 90 tys. ludzi, 300 dział, niespełna 100 czołgów i dział szturmowych.
Na kilka dni przed bitwą w mieście zupełnie nie wyczuwało się podekscytowania. Francuski lekarz zapisał "W mieście panuje zupełny spokój. Brak prowadzonych rozmów nt. obrony. Mężczyźni czytają gazety, kobiety stoją w kolejkach, place są pełnie bawiących się dzieci". Zgoła inna sytuacja panowała kilka dni później. Ludność chroniła się w tunelach metra, piwnicach i schronach. Kancelaria Rzeszy nie miała żadnych informacji nt. przygotowania miasta do obrony, Hitler wydawał abstrakcyjne rozkazy, a o stanie walk dowiadywano się od cywilów (dzwoniono do różnych osób z pytaniem "Czy u Pana-Pani są już Rosjanie?) Ludność z przedmieść miasta entuzjastycznie witała Rosjan (dlatego mówiono, że w tej dzielnicy umrze ostatni na świecie komunista). Inaczej było natomiast w centrum.
Przed bitwą dowódcy radzieccy dostali rozkaz od Stalina by "zachowywać się jak najbardziej kulturalnie i nie niszczyć miasta". Mimo to zniszczenia były porównywalne z Warszawą po powstaniu.
[edytuj] Udział żołnierzy polskich w szturmie Berlina
W szturmie Armii Czerwonej wspomagały ją oddziały złożone z polskich żołnierzy:
- 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki z 1 Armii Wojska Polskiego
- 2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic
- 6 samodzielny warszawski zmotoryzowany batalion pontonowo - mostowy
oraz
- 1 Samodzielna Brygada Moździerzy z odwodu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego będąca od marca 1945 r. w składzie 47 Armii Radzieckiej 1 Frontu Białoruskiego, razem około 12 tys. żołnierzy.
W czasie szturmu Polacy, w składzie 1 Frontu Białoruskiego, znajdowali się ok. 60 km na północ od miasta (Berlina). Naczelny Dowódca WP, gen. Michał Rola-Żymierski, 29 kwietnia wieczorem poprosił Gieorgija Żukowa "w imieniu Partii i Rządu Polskiego o wyrażenie zgody na udział jednostki Wojska Polskiego w szturmie Berlina". Żukow odpowiedział, że "w tej sprawie zwróci się do Naczelnego Dowódcy". Za zgodą Józefa Stalina wydał rozkaz przewiezienia 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w rejon bezpośrednich walk i przydzielenia poszczególnych pułków do radzieckich jednostek pancernych. Polscy żołnierze zameldowali się 30 kwietnia o 7.00 rano i od tej chwili brali udział w walkach w ostatnim, najsilniej umocnionym rejonie, m.in. w zachodniej części Tiergarten, przebijając się w stronę Reichstagu, w rejonie Politechniki i przy bramie Brandenburskiej. Zdobyli 56 kwartałów miasta, 7 kompleksów fabrycznych, 4 stacje metra i większą część budynków Politechniki. Wzięli do niewoli 2550 jeńców.
W dniu 2 maja 1945 r. ok. godz. 6 rano, podczas rajdu przez park Tiergarten dokonanego przez 2 batalion, część 1 batalionu 3 pułku piechoty i batalion czołgów 66 Brygady Pancernej, żołnierze 7 baterii 3 dywizjonu 1 pułku artylerii lekkiej z 1 dywizji kościuszkowskiej, zatknęli na środku trzeciej kondygnacji Siegessäule (pruskiej kolumnie zwycięstwa) w parku Tiergarten biało-czerwony sztandar. Drugą flagę na balustradzie drugiej kondygnacji, na polecenie por. Piotra Potapskiego, powiesili żołnierze z 8 baterii 3 dywizjonu. Trzecią flagę powiesiło pięciu polskich żołnierzy z 1 Dywizji Piechoty (byli to ppor. Mikołaj Troicki, plut. Kazimierz Otap, kpr. Antoni Jabłoński oraz kanonierzy Aleksander Karpowicz i Eugeniusz Mierzejewski). Po kapitulacji, na Kolumnie Zwycięstwa i na Bramie Brandenburskiej zawisły biało-czerwone flagi. Tuż obok swoje czerwone sztandary wieszali żołnierze, którzy 6 lat wcześniej rozbrajali polskie wojsko jako niemieccy sojusznicy. Hitlerowskie Niemcy były pokonane.
1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki walki na terenie Berlina rozpoczęła na północno-zachodniej części dzielnicy Charlottenburg. 3 pułk piechoty (3 pp) rozpoczął natarcie z Franklinstrasse i po całym dniu walk dotarł w rejon Englischestrasse, a następnie w nocy po ciężkich walkach zdobył stację kolejową Tiergarten, gdzie wziął 450 jeńców. Następnie przeprowadził atak przez park Tiergarten i w dniu 2 maja około godz. 6.55 dotarł w rejon Bramy Brandenburskiej gdzie zetknął się z oddziałami radzieckiej 8 Armii gwardii.
2 pułk piechoty (2 pp) rozpoczął natarcie 30 kwietnia z Sophienstrasse, przekroczył Franklinstrasse i dotarł do północnych zabudowań Berlinerstrasse. W nocy 2 pp zdobył silnie bronione gmachy politechniki. Rano przeprowadzono atak na płd-wsch przez stadion sportowy i w okolicach Fasanenstrasse, stacji kolejowej Zoologische Garten i Hardenbergerstrasse nawiązano styczność z radziecką 1 Armią Pancerną Gwardii. Z innymi jednostkami radzieckimi nawiązano na lewym skrzydle styczność w rejonie mostu kolejowego na kanale Landwehry w rejonie Ufergartenstrasse.
1 pułk piechoty (1 pp) nacierał od 1 maja wzdłuż ulic Bismarckstrasse, Schillerstrasse, Goethestrasse w kierunku stadionu i zoo, opanowując także budynki przy Pestolozzistrasse i zdobywając barykady przy zachodniej stronie Kaiser-Friedrichstrasse. Następnie przekroczył Wilhelmsdorferstrasse i dotarł do Karl Augustplatz gdzie nawiązał styczność z 1 pp. Następnie walczył w rejonie Krummestrasse przy Karl Augustplatz, przekroczył Leibnizstrasse i opanował stację kolejki przy Bismarckstrasse. 2 maja o świcie pułk przekroczył Grolmanstrasse i dotarł do Hardenbergstrasse.
2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic 27 kwietnia rozpoczęła walki prowadząc ogień z dzielnicy Siemensstadt. Od 27 do 29 kwietnia stanowiska ogniowe BAH umieszczono w Volksgarden i między innymi walczyła na przecięciu Guerigestrasse i Cauerstrasse. W dniu 1 maja, BAH została podporządkowana 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w rejonie Tiergarten na południe od Szprewy.
1 Samodzielna Brygada Moździerzy od 24 kwietnia do 3 maja 1945 roku walczyła pod Spandau, Pichelsdorf i miastem Poczdam. Z jej składu 5 i 8 pułk niszczył umocnienia na przesmykach pomiędzy jeziorami Sackower oraz Lekwitz oraz przy zamku w Poczdamie a także zdobywały berlińskie przedmieścia Glinnicke i Bernau. 11 pułk walczył w dzielnicach Seeburg, Staaken i Klosterfelde.
W parku Volkspark Friedrichshain w Berlinie w rejonie Virchowstraße i Werneuchener Straße istnieje cmentarz polskich żołnierzy poległych w 1945 r. podczas operacji berlińskiej. W północnej części parku w 1972 r. wzniesiono Pomnik żołnierza polskiego i niemieckiego antyfaszysty projektu polsko-niemieckiego kolektywu, w skład któregu weszli – Zofia Wolska, Tadeusz Łodziana, Arnd Wittig i Günther Merkel, na którym umieszczono napis "Za naszą i waszą wolność – Für eure und unsere Freiheit"
Dowódcą garnizonu Berlin był Helmuth Weidling, a dzielnicy rządowej SS-Brigadeführer und Generalmajor der Waffen-SS Wilhelm Mohnke.
W składzie niemieckich wojsk broniących Berlina było wielu obcokrajowców. Wynikało to z tego, że oddziały Wehrmachtu i Waffen SS, mające problemy z zaopatrzeniem i stanem osobowym wciągały do swych szeregów kolaborantów, jeńców wojennych lub cywilów z podbitych terytoriów. Najliczniejszymi obcokrajowcami w Berlinie byli więc: Łotysze, Estończycy i Francuzi. Wśród jeńców Armii Czerwonej byli też Duńczycy, Holendrzy, Belgowie i Włosi. Berlina broniły również oddziały Hitlerjugend w których były dzieci w wieku 11-18 lat. Hitler do końca swego życia żądał, aby składać mu meldunki z sytuacji na froncie. Wierzył, że armie spod Berlina zorganizują odsiecz. Tak się nie stało, zostały okrążone, część się poddała. Oficerowie, będący w bunkrze Hitlera, który znajdował się pod ogrodem Kancelarii Rzeszy, chcąc rozeznać, jak front jest daleko od bunkra, dzwonili pod numery telefonów zapisanych w książce telefonicznej, pytając się uprzejmie "Czy byli już u pani Rosjanie?". Niekiedy telefony odbierali już żołnierze radzieccy. 2 maja 1945[potrzebne źródło], Berlin został zdobyty przez Aliantów.
