Bazylika św. Krzyża w Warszawie
Z Wikipedii
| Bazylika św. Krzyża w Warszawie | |
 Bazylika św. Krzyża w Warszawie |
|
| Data budowy | 1679-1696 |
| Data zniszczenia | 1944 |
| Wyznanie | Kościół rzymskokatolicki |
| Wezwanie | św. Krzyża |
| Architekt | Józef Szymon Bellotti |
| Budulec | cegła |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Kościół św. Krzyża znajduje się przy Krakowskim Przedmieściu 3 w Warszawie w dzielnicy Śródmieście. Jest własnością księży misjonarzy (Zgromadzenie Księży Misjonarzy świętego Wincentego á Paulo).
Spis treści |
[edytuj] Opis
Kościół został zbudowany w latach 1679-1696 w stylu barokowym. Jego projektantem był nadworny architekt królewski Józef Szymon Bellotti a fundatorami opat Szczuka i prymas Michał Stefan Radziejowski. Wieże, nakryte późnobarokowymi hełmami (1725-1737) są autorstwa Józefa Fontany. Fasadę (1756) zaprojektował Jakub Fontana, zdobią ją figury autorstwa Jana Jerzego Plerscha.
W filarach świątyni wmurowane są urny z sercami Fryderyka Chopina (1882) i Władysława Reymonta. W kościele znajdują się też epitafia Bolesława Prusa, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Juliusza Słowackiego i Władysława Sikorskiego.
W czasie II wojny światowej świątynia została zniszczona. Podczas powstania warszawskiego 6 września 1944 Niemcy wprowadzili do świątyni dwa "Goliathy" wypełnione materiałami wybuchowymi. Zdetonowane pojazdy rozbiły fasadę kościoła, zniszczyły sklepienie nad dolnym kościołem, Wielki Ołtarz, ołtarze św. Rocha i św. Wincentego à Paulo.
Świątynię odbudowano w latach 1945-1953. W 2003 roku papież Jan Paweł II podniósł ją do godności bazyliki mniejszej.
[edytuj] Figura Chrystusa
Przed kościołem w 1858 stanęła figura Chrystusa dźwigającego krzyż, odlana w cemencie według projektu Andrzeja Pruszyńskiego, a ufundowana przez hr. Andrzeja Zamoyskiego. Uszkodzoną przez nieznanego sprawcę figurę wiernie odtworzył w 1889 Pius Weloński. Pomnik ustawiono wtedy na nowym cokole z czarnego granitu, zaprojektowanym przez Stefana Szyllera, z napisem „Sursum Corda” (w górę serca).
Wskutek detonacji „Goliatów” figura Chrystusa upadła na bruk ulicy i leżała z ręką uniesioną w górę, wskazując na napis na cokole. 22 października 1944 Niemcy wywieźli ją z Warszawy, ale wraz z pomnikiem Mikołaja Kopernika porzucili w przydrożnym rowie pod Nysą, gdzie rozpoznali ją polscy żołnierze. Oba pomniki przywieziono do Warszawy i poddano renowacji w pracowni Braci Łopieńskich. Posąg ponownie stanął przed kościołem 19 lipca 1945, poświęcony w obecności Prezydenta RP Bolesława Bieruta i przedstawicieli rządu przybyłych na odsłonięcie pomnika Mikołaja Kopernika.
[edytuj] Ołtarz Ojczyzny
Obecnie w bazylice trwa rekonstrukcja zniszczonego podczas powstania warszawskiego ołtarza pw. Najświętszego Sakramentu i Świętej Trójcy w prawej nawie, powstałego według projektu Tylmana z Gameren. Dokończenie odbudowy kościoła i wierne odtworzenie ołtarza ma być uczczeniem 25 rocznicy pontyfikatu Jana Pawła II i wyniesienia kościoła do godności bazyliki mniejszej. W marcu 2004 na prośbę parafian Jan Paweł II podpisał akt erekcyjny odbudowy ołtarza Najświętszego Sakramentu. Wyraził też wolę, aby ze względu na wyjątkowe znaczenie kościoła Świętego Krzyża dla Warszawy i całej Polski, był on nazwany Ołtarzem Ojczyzny.
[edytuj] Wydarzenia historyczne
W tej świątyni od 1765 król Stanisław August Poniatowski każdego roku w dniu swojego patrona nadawał Order św. Stanisława. Tu 3 maja 1792 odbyło się uroczyste posiedzenie sejmu Rzeczypospolitej, w pierwszą rocznicę uchwalenia konstytucji 3 maja.
[edytuj] Ciekawostki
[edytuj] Msza święta radiowa
Od 21 września 1980 roku z kościoła pw. Świętego Krzyża w Warszawie transmitowana jest cotygodniowa msza święta. Transmisję realizuje Polskie Radio. W latach 1980-1982 msza docierała do słuchaczy za pośrednictwem Programu II (na falach średnich). Od 1982 do 1989 na falach ultrakrótkich i długich w programie IV PR, a od 1989 na falach długich w programie I PR.
Transmisja mszy świętej w radiowym eterze była jednym z postulatów stoczniowców Sierpnia '80. W podpisanym 31 sierpnia 1980 protokole porozumienia zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Gdańsku znalazł się jasny zapis: „Rząd zapewni transmisję radiową niedzielnej mszy w ramach szczegółowego uzgodnienia z Episkopatem”.
Obecnie mszy wysłuchać można w każdą niedzielę o godzinie 9. w Programie I Polskiego Radia - na falach długich, ultrakrótkich, za pośrednictwem cyfrowych systemów odbioru sygnału satelitarnego oraz w Internecie.
[edytuj] Nazwy pochodzące od kościoła
Od kościoła wziął swą nazwę folwark świętokrzyski, założony w XVIII w. przez księży misjonarzy, od folwarku z kolei - biegnąca przez niego droga narolna, dzisiejsza ulica Świętokrzyska. W XX w. od ulicy nazwano Park Świętokrzyski (w sąsiedztwie Pałacu Kultury i Nauki), miejską spółkę „Trasa Świętokrzyska” i zbudowany przez nią most Świętokrzyski, projektowaną arterię na przedłużeniu mostu - Trasę Świętokrzyską, a także zespół przystanków i stację metra A-14 Świętokrzyska przy skrzyżowaniu z ul. Marszałkowską.
